۶اصل و ۴۵ توصیه برای مهار اقتدار ایران

فارس: این روزها با اتمام مهلت قانونی کنگره برای به رأی گذاشتن برجام و شکست جمهوریخواهان در تصویب طرح هایی علیه این متن در مقابله با دولت آمریکا، آنچه پس از اجرای متن توافق صورت خواهد گرفت، به نُقل محافل داخلی آمریکا و اندیشکده های معتبر و اثرگذار بر سیاست داخلی و خارجی این کشور بدل شده است. در همین راستا مرکز امنیت جدید آمریکا (CNAS) گزارشی را تحت عنوان «توافق ایران و آنچه پس از آن اتفاق می افتد» را منتشر کرده است که در این گزارش به ارائه 6 اصل کلی در تدوین سیاست های پیش روی آمریکا پس از اجرای متن برجام پرداخته شده است. این گزارش توسط «آیلان گلدنبرگ»، «الیزابت روزنبرگ»، «انور گلف»، «نیکلاس هراس»، «الی مارویاما» و «اکسل هلمن» به نگارش درآمده است.

بنا بر این گزارش، متن توافق صورت گرفته میان ایران و گروه 1+5 در تاریخ 14 جولای سال 2015 میلادی که به برجام موسوم گشت، نقطه عطفی در تاریخ سیاست خارجی آمریکا به حساب می آید. گزارش این مرکز تأکید دارد که این متن باید بر اساس قابلیت های بالقوه آن برای کمک به پیشبرد چهار هدف اصلی آمریکا مورد قضاوت قرار گیرد:

* ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته ای

* افزایش ثبات در خاورمیانه

* تقویت رژیم منع اشاعه هسته ای

* و در نهایت تقویت جایگاه جهانی آمریکا

نویسندگان این گزارش معتقدند: «تأکید بر تحقق تمام این اهداف ذکر شده پیش از حصول توافق، بدون حتم توافق را خدشه دار می کرد از همین رو موفقیت آمریکا برای رسیدن به این اهداف به شدت بسته به سیاست هایی است که واشنگتن و شرکایش پس از آغاز اجرای توافق دنبال می کنند. طی بیست تا بیست و پنج سال آینده، اگر این توافق به طور موثر اجرا شود، می تواند برای همیشه ایران را از دستیابی به سلاح هسته ای باز دارد. و در مقابل اگر اجرای این متن با شکست مواجه شود، می تواند ظرف 15 سال و یا کمتر مسیر ایران را برای دستیابی به سلاح هسته ای هموار سازد. این توافق همچنین این امکان را فراهم می سازد تا راه های همکاری با ایرانی میانه روتر از گذشته مهیا شده و به ایجاد ثبات بیشتر در خاورمیانه کمک کند و یا باعث افزایش رقابتی بی ثبات کننده میان ایران، عربستان سعودی و اسرائیل شود».

بنا بر متن این گزارش، «متن برجام می تواند هنجارهای عدم اشاعه را در سراسر جهان تقویت کرده و یا منجر به افزایش تلاش کشورهای خاورمیانه برای دنبال کردن قابلیت غنی سازی در داخل کشورهایشان درست همانند ایران گردد. در نهایت این متن می تواند به تقویت جایگاه آمریکا در رقابت گسترده تر ژئوپلتیک با چین و روسیه بیانجامد و یا منجر به افزایش تلاش چین و روسیه برای بهره برداری از راههای جدید ورودی به ایران شود در حالی که آمریکا سهم اندکی در این میان بدست می آورد».

مرکز امنیت جدید آمریکا با نگارش این گزارش سعی بر آن داشته تا طرحی پیشنهادی در خصوص نحوه عملکرد آمریکا بمنظور افزایش احتمال موفقیت سیاست های این کشور در اجرای متن برجام در قبال ایران ارائه دهد. بر همین اساس، گزارش مذکور 6 اصل کلی را به سیاستمداران و قانونگذاران آمریکایی برای دستیابی به حداکثر منافع پس از اجرای برجام توصیه می‌کند و در عین حال نیز تأکید دارد که «آمریکا باید آماده باشد تا در صورت نقض هرگونه مفاد این توافق توسط ایران، به سرعت تحریم ها را علیه این کشور اعمال کند در عین حال که بخش های خصوصی در آمریکا را به ورود به ایران برای تضمین اجرای معنادار لغو تحریم ها تشویق می کند».

این گزارش خلاصه ای شش صفحه ای از گزارش کلی مرکز امنیت جدید آمریکا است که قرار است در ماه اکتبر منتشر شده و استراتژی کلی آمریکا بر اساس 6 اصل کلی و بیش از 45 توصیه سیاست گذاری مرتبط در حمایت از این استراتژی را ترسیم نماید.

در ادامه این 6 اصل کلی به صورت مختصر آورده شده است.

اصل اول: فراهم آوردن شرایط برای اجرای درازمدت و موثر برجام از طریق برداشتن گام هایی خارج از متن برجام که تکمیل کننده این توافق است.

بنا بر توصیه این مرکز، آمریکا باید «تحریم های بیشتری را برای اعمال مجدد و یا اجرای مکانیزم بازگشت پذیری تحریم ها فرای آنچه در متن برجام عنوان شده، در همکاری با شرکای همفکر خود در سطح بین الملل تدوین کند. علاوه براین قوانینی را به تصویب برساند که زمینه گسترده تری را برای اجرای متن توافق فراهم آورده و منابع بیشتری را برای اجرام برجام و نیز اختیارات آمریکا برای اعمال یکجانبه تحریم ها در صورت نقض مفاد برجام توسط ایران در برگیرد».

مرکز امنیت جدید آمریکا همچنین تأکید دارد آمریکا می بایست، «مکانیزم هایی را برای بازگشت بخش های خصوصی مسئول با عملکردی شفاف به ایران تدوین نماید. برای افزایش قابلیت های آژانس بین المللی انرژی اتمی سرمایه گذاری کند. نماینده ای از طرف ریاست جمهوری آمریکا برای هماهنگی و اجرای برجام تعیین کند و کمیته ای در کنگره تشکیل شود که نظارت بر اجرای متن توافق و تضمین نظارت و حمایت از اجرای برجام در تمام مدت زمان قید شده در این متن را برعهده گیرد و در نهایت نیز همچنان تهدید برنامه هسته ای ایران را مطرح نگه دارد تا امکان اقدام نظامی همچنان وجود داشته باشد و موضعی اتخاذ کند که رسما بر موجود بودن این گزینه در صورت پیشروی ایران به سمت دستیابی به سلاح هسته ای تأکید داشته باشد».

اصل دوم: همکاری نزدیک با شرکای عرب سنی به منظور مقابله بیشتر با اقدامات ایران که در تضاد با منافع آمریکا است، به طور مشخص مقابله با حمایت ایرانی ها از گروه های نیابتی از طرف ایران در خاورمیانه.

بر اساس این اصل، «آمریکا باید با تشکیل نشست هایی اطلاعاتی و دفاعی در سطح عالی و کابینه به طور مداوم با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و شرکای عرب خود به منظور نظارت بر توسعه و اجرای استراتژی مقابله با فعالیت های بی ثبات کننده ایران در منطقه دیدار داشته باشد. همچنین لازم است تا کارگروهی مشترک و چندملیتی با شرکای عرب تشکیل شود تا با تهدیدات نامتعارف از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و نیز افراط گرایان سنی مقابله شود. این کارگروه می تواند برای اجرای مانورهای مشترک به منظور مقابله با قابلیت های غیرمتعارف ایران و نیز آموزش شرکای آمریکا در زمینه نبردهای غیرمتعارف و دفاع داخلی و نیز راه اندازی مرکز مشترک اطلاعاتی برای مقابله با قابلیت های نامتقارن ایران مورد استفاده قرار گیرد».

این مرکز همچنین معتقد است: «آمریکا باید با شرکای عرب خود و اعضای شورای همکاری خلیج فارس همکاری کند تا توازن منطقه در سوریه را از طریق گسترش قابل توجه برنامه های تجهیز، آموزش و مسلح کردن نیروهای مخالف بشار اسد تغییر دهد. علاوه براین، اقدامات مستقیم و دقیقی را علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران طراحی و اجرا کند، چه به صورت یکجانبه و چه به صورت مشترک با اسرائیل و شرکای عرب خود».

این گزارش همچنین به آمریکا توصیه می کند تا «به اجرای استراتژی اعمال تحریم ها علیه ایران به دلیل حمایت از تروریسم و اقدامات غیرقانونی در جهت بی ثبات سازی منطقه در همکاری با متحدان اروپایی خو ادامه داده، و در نهایت نیز فروش تسلیحات متعارف به شرکای عرب خود را به منظور مقابله با ظرفیت های ایران افزایش دهد اما از ارائه هرگونه قابلیت دفاعی جدید به منطقه خودداری نماید».

اصل سوم: ارائه تضمین های لازم به اسرائیل در خصوص تعهدات آمریکا و تقویت همکاری با اسرائیل در زمینه مقابله با قابلیت های نامتقارن و هسته ای ایران.

بر اساس این اصل، «آمریکا باید گفت وگوها با اسرائیل در سطح عالی را بر اساس استراتژی مشترک به منظور مقابله با ایران هسته ای پس از اتمام مدت زمان قانونی برجام آغاز کند، به یک درک مشترک با اسرائیل در خصوص گام های مورد نیاز هر دو طرف در جهت شناسایی موثر هرگونه تلاش احتمالی ایران برای توسعه سلاح هسته ای برسد، تمدید یادداشت تفاهم میان آمریکا و اسرائیل در خصوص کمک های نظامی به اسرائیل را که در سال 2017 منقضی می شود، در اولویت دستورکاری خود قرار دهد، حمایت از ساختار نظامی اسرائیل را تقویت کند و به اسرائیل تضمین دهد که تلاش های جدید برای تقویت کشورهای حاشیه خلیج فارس در تضاد با منافع نظامی اسرائیل نخواهد بود».

این گزارش همچنین از آمریکا می خواهد تا «مقامات ارشد آمریکایی و اسرائیلی برای عهده دار شدن مسئولیت هایی در جهت تقویت روابط دوجانبه و نیز افزایش اعتماد متقابل در سطح سیاسی منصوب شوند، گفت وگوهای سیاسی در سطح عالیرتبه برگزار شده و همکاری های نظامی و اطلاعاتی دوجانبه میان آمریکا و اسرائیل برای مقابله با نائبان ایران در منطقه به ویژه حزب الله لبنان افزایش یابد».

اصل چهارم: همکاری با ایران در زمینه مسائل مربوط به منافع مشترک، هم به منظور تقویت ثبات در خاورمیانه و هم به منظور افزایش احتمال روی کار آمدن ایرانی میانه رو تر و نیز مشارکت کننده تر از گذشته.

بر اساس این اصل، «آمریکا باید سیاست عدم ارتباط وزارت خارجه آمریکا با ایران را حذف کند، کانال های ارتباطی جدیدی میان مشاور امنیت ملی آمریکا و شورای عالی امنیت ملی ایران برقرار ساخته و همکاری در زمینه امنیت دریایی با ایران را افزایش دهد. علاوه براین، لازم است تا واشنگتن، تمایل دولت ایران برای پذیرش راه اندازی بخش حافظ منافع مشترک در تهران را بیازماید اما بسیار محتاطانه و آرام وارد عمل شود و علاوه براین، همکاری ها با ایران در خصوص مقابله با زلزله و دیگر بلایای طبیعی را بویژه در بخش غیرنظامی و کارشناسی افزایش دهد».

این گزارش همچنین توصیه می کند، «آمریکا تلاش کند تا فرصت های جدید اقتصادی برای سرمایه گذاران آمریکایی و بین المللی به منظور تقویت بخش خصوصی در ایران فراهم آورد و برنامه های تبادل فردی و گروهی میان ایران و آمریکا در زمینه های ورزشی، تجاری و آکادمیک را گسترش داده، و همکاری با ایران در زمینه افغانستان را تقویت کند».

بر اساس این گزارش، ضروری است تا «آمریکا در کوتاه مدت تعاملات خود با ایران در خصوص مقابله با داعش را محدود ساخته و از هرگونه تلاش اولیه برای همکاری استراتژیک در زمینه عراق و سوریه خودداری ورزد و در عوض در درازمدت از کانال های دیپلماتیک در سطح عالی برای فراهم آوردن امکان مذاکره در خصوص مسائل منطقه ای بهره گیرد».

اصل پنجم: استفاده هر چه بیشتر از متن توافق برای تقویت هنجارهای عدم اشاعه و منصرف ساختن کشورها از واکنش به متن توافق از طریق دنبال کرده قابلیت های مشابه غنی سازی در داخل کشورهایشان.

این اصل تأکید دارد تا «آمریکا با احتمال اینکه برجام زمینه ای برای همکاریهای هسته ای نامحدود در زمینه غیرنظامی فراهم آورد، مقابله کند، همکاری اطلاعاتی منطقه ای خود را در خصوص برنامه هسته ای ایران تقویت کند، از گزینه پذیرش پروتکل الحاقی توسط ایران برای تشویق دیگر کشورها نظیر برزیل و آرژانتین برای پایبندی به این پروتکل بهره گیرد. علاوه براین، از مفاد برجام برای پیگیری هنجارهای جهانی قویتر به منظور نظارت بر زنجیره تأمین هسته ای در کل جهان به ویژه در کشورهایی با برنامه هسته ای در سطح گسترده استفاده کند. همچنین از مکانیزم های تعریف شده در برجام نظیر ظرفیت کمیسیون مشترک برای دسترسی به سایت هایی که تحت پادمان ها نیستند و یا حتی از مکانیزم بازگشت پذیری تحریم ها در قطعنامه شورای امنیت به عنوان الگویی موثر برای تقویت هر چه بیشتر توافقات دیگر در زمینه عدم اشاعه بهره گیرد و در نهایت ضمن ایجاد تضمین های امنیتی هسته ای مشخص برای شرکای خود در شورای همکاری خلیج فارس، بازدارنده های اقتصادی شرکای سنی خود در صورت تلاش برای اشاعه هسته ای در واکنش به برجام را کاملا به صورت شفاف مشخص سازد».

اصل ششم: بنای توافق بر اساس اصولی برای پیشبرد رهبری آمریکا در جهان و تضمین این نکته که روابط جدید اقتصادی و راهبردی ایران، اهداف آمریکا در منطقه و یا روابط آمریکا با رقبای اصلی اش در سطح جهان را تضعیف نمی سازد.

در نهایت، این گزارش ذیل اصل ششم از آمریکا می خواهد تا «از اهمیت ایران در برنامه دوجانبه خود با چین بکاهد تا به این وسیله بتواند نفوذ چین را محدود ساخته و بر مسائل مهمتری برای منافع آمریکا در آسیا متمرکز شود و در عین حال اهمیت مسئله ایران در برنامه دوجانبه با روسیه را حفظ کند چرا که این موضوع یکی از معدود موضوعات برای همکاری مشترک میان آمریکا و روسیه در شرایط کنونی است. علاوه براین، تلاش کند تا حمایت روسیه از رژیم تحت حاکمیت بشار اسد را کاهش دهد».

این گزارش همچنین تأکید دارد تا «آمریکا همکاری با چین در زمینه امنیت تأمین انرژی در خاورمیانه و نیز امنیت دریایی در خلیج فارس و آسیا اقیانوسیه را برای انجام تجارت در حوزه انرژی افزایش دهد و چین را وارد تلاش های هدفدار آمریکا با ایران به منظور بازگرداندن ثبات به افغانستان و مقابله با داعش گرداند. و در نهایت نیز لازم است تا آمریکا اقتصاد این کشور را از نوسانات در بازار انرژی به دلیل ورود نفت بیشتر ایران به بازارهای جهانی پس از اجرای برجام حفظ کند».