قاچاقچیان انسان در کمین مهاجران افغان

مهر: بر اساس آمار های اعلام شده توسط منابع غربی، آوارگان سوری، بیشتری تعداد مهاجران اروپا را تشکیل می دهند و مهاجران افغانستانی در رده دوم این لیست قرار دارند.

زندگی بهتر در قاره سبز

انتشار شایعات گسترده پذیرش مهاجرین توسط کشورهای اروپایی، باعث شده است عده زیادی از افغانستانی ها، با هدف رسیدن به زندگی بهتر، راه اروپا را در پیش بگیرند.

صف های طولانی مقابل مراکز صدور پاسپورت در کابل و سایر شهرهای افغانستان، نشانگر این مطلب است که تب مهاجرت، به شدت در میان مردم افغانستان بالا گرفته است.

پیش از این، جمهوری اسلامی ایران، اصلی ترین مقصد کسانی بود که افغانستان را ترک می کرند. اما اینک، ایران، نه مقصد اصلی که یک مسیر ترانزیت برای رسیدن به اروپا تلقی می شود.

جمهوری اسلامی ایران، قریب به چهار دهه است که پذیرای حدود سه میلیون مهاجر افغانستانی ای بوده که قریب به نیمی از آنها، به صورت غیر قانونی در ایران حضور داشته اند. اما اینک، بسیاری از کسانی که عازم ایران هستند، قصد ماندن در این کشور را ندارند.

همه روزه جمعیت فراوانی مقابل ریاست عمومی پاسپورت کابل جمع می شوند و حتی برای قرار گرفتن در ابتدای نوبت اخذ گذرنامه، شب را در همان محل سپری می کنند.

مسئولان ریاست پاسپورت وزارت کشور افغانستان که عهده دار صدور گذرنامه برای اتباع افغانستان هستند می گویند که هم اکنون، روزانه تا شش هزار نفر برای دریافت گذرنامه به این اداره مراجعه می کنند.

ایندسته ، صرفا کسانی هستند که در کابل به دنبال دریافت گذرنامه هستند و علاوه بر آنها افراد بسیاری نیز در مراکز استانها، برای دریافت گذرنامه صف های طویل تشکیل داده اند.

بالا بودن آمار متقاضیان گذرنامه های الکترونیکی باعث شده است تا فرایندی که پیش از این حداکثر ۴۸ ساعت به طول می انجامید، هم اکنون حداقل بیست روز زمان ببرد.

محمد رضا، از کسانی که چندین روز برای دریافت گذرنامه در مقابل ریاست پاسپورت کابل به انتظار ایستاده در گفتگو با خبرنگار مهر در کابل، افزایش نا امنی ها و ناامیدی نسبت به بهبود وضعیت کشورش را دلیل اصلی خود برای مهاجرت عنوان می کند. او می گوید که بیکاری و ناامنی مهمترین چالشهای زندگی مردم افغانستان است.

محمد رضا می گوید که شنیده است کشورهای اروپایی در سال جاری میلادی، تعداد زیادی مهاجر می پذیرند و وی با همراهی تعدای از دوستانش که همگی دانشجویان دانشگاههای مختلف کابل هستند، برای دست یافتن به شرایط زندگی بهتر و تحصیل، عازم اروپا شده اند.

سیف الله نیز که پس از بیست و دو روز تلاش و انتظار، موفق شده است گذرنامه بگیرد، می گوید که در قدم بعد برای گرفتن ویزای کشور جمهوری اسلامی ایران یا ترکیه اقدام خواهد کرد.

وی می گوید در صورتی که بتواند ویزای ترکیه دریافت نماید، مستقیما به ترکیه خواهد رفت تا از آنجا به صورت قاچاق راهی یونان شود و در غیر آن صورت، تلاش خواهد کرد تا با گرفتن ویزای جمهوری اسلامی ایران، حداقل بخشی از مسیر سفر را به صورت قانونی و بی خطر طی کند.

این دانشجوی رشته حقوق دانشگاه کابل به حدی در عزم خود برای سفر به اروپا جدی است که می گوید حتی اگر موفق به دریافت ویزای ترکیه یا ایران نشود، باز هم به صورت قاچاق عازم ایران خواهد شد.

به گفته وی، قاچاقچیان انسان، در ازای شش هزار دلار آمریکایی، جوانان علاقه مند به مهاجرت را از مسیر طولانی ایران، ترکیه و یونان، به اروپا می رسانند.

موج مهاجرت دوم مهاجران

چند سالی هست که اشتغال به کار مهاجران افغانستانی در ایران تا حدی سامان مند شده و برای کسانی که اقامت قانونی دارند، مجوز کار صادر می شود، اما تعداد زیادی از مهاجران غیر قانونی، به دلیل دارا نبودن شرایط لازم، نمی توانند از فرصت های شغلی یا تحصیلی بهره مند شوند.

افرادی که دارای محدودیت هستند، عمدتا از مجاری غیر قانونی وارد خاک جمهوری اسلامی ایران شده اند و یا پس از انقضای مدت ویزای قانونی خود، به صورت غیر قانونی به حضورشان در ایران ادامه داداه اند.

با وجود اینکه وضعیت بسیاری از مهاجرانی که به صورت قانونی یا غیر قانونی در ایران به سر می برند، نسبت به وضعیت شان در داخل افغانستان خیلی بهتر است، اما در عین حال، آغاز تب مهاجرت به اروپا، در کنار اینکه بخش زیادی از جوانان ساکن در داخل افغانستان را به سوی اروپا کشانده، موج دومی از مهاجرت را در میان مهاجران ساکن در جمهوری اسلامی ایران نیز ایجاد کرده است.

مهاجرانی که از جمهوری اسلامی ایران راهی اروپا می شوند، با توسل به قاچاقچیان انسان، راه ترکیه را در پیش می گیرند، آنها، از شهر های مختلف ایران که سالهای طولانی محل زندگی شان بوده، به سمت ارومیه حرکت می کنند تا توسط قاچاقچی ها، به آن سوی مرز منتقل شوند.

بسیاری از این افراد معتقدند که در افغانستان هیچ شانسی برای زندگی ندارند و در اروپا نیز، شرایط بهتری نسبت به آنچه که در ایران از آن برخودارند در انتظارشان است.

راه غیر قابل نفوذ قاره سبز

در این میان، دغدغه بسیاری از راهیان قاره سبز، چه مهاجرانی که از داخل مرزهای جمهوری اسلامی ایران به سوی ترکیه حرکت می کنند و چه کسانی که از افغانستان پا در این راه نهاده اند، چگونگی عبور غیر قانونی از مرز جمهوری اسلامی ایران به ترکیه است.

مسافرانی که از این مسیر بازگشت داده شده اند می گویند که نیروهای سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران، با حضور در نقاط مختلف مرزی، مانع عبور قاچاقی مسافران به سوی ترکیه می شوند و مسافران قاچاق، در صورت دستگیری، محاکمه شده و حتی با وجود داشتن پاسپورت با ویزای معتبر یا مدارک کامل اقامتی در ایران، به دلیل اقدام به خروج غیر قانونی به خاک ترکیه، از جمهوری اسلامی ایران اخراج می شوند.

محمدالله یکی از کسانی است که از ارومیه دستگیر شده و به شهر هرات در غرب افغانستان بازگشت داده شده است.

وی در گفتگوی تلفنی با خبرنگار خبرگزاری مهر گفت که حدود چهل روز پیش با ویزای رسمی وارد جمهوری اسلامی ایران شده و تصمیم داشته است تا با اعضای خانواده اش، به صورت قاچاق به ترکیه برود. اما پیش از خارج شدن از خاک جمهوری اسلامی ایران دستگیر شده و به دلیل اقدام به خروج غیر قانونی از ایران، توسط دادگاه محکوم به اخراج از ایران شده و به همراه همسر و دو فرزندش، از مرز دوغارون در نزدیکی تایباد، به افغانستان برگشت داده شده اند.

وی می گوید که هرچند قاچاقچیان انسانی که قرار بوده وی را به ترکیه ببرند، پولی از وی دریافت نکرده بودند و قرار بوده پس از رسیدن به استانبول، پول آنها را بپردازد، اما هزینه های سفر به ایران، بیش از سه هزار دلار معادل چهارده میلیون تومان برای وی و خانوده چهارنفری اش آب خورده است. هزینه ای که هیچ ثمره ای برای او نداشته است.

به گفته محمدالله، ۹۰% کسانی که قصد خروج غیر قانونی از ایران به ترکیه را دارند، پیش از ورود به ترکیه دستگیر می شوند.

بر اساس گفته شاهدان عینی، بخش عمده ای از کسانی که به تنهایی یا با خانواده خود، پا در مسیر عبور غیر قانونی عبور از مرز ایران و ترکیه می گذارند، افغانستانی های مهاجری هستند که دارای مجوز رسمی اقامت در ایران هستند، اما به دنبال رسیدن به شرایط زندگی بهتر، اقدام به مهاجرت دوم نموده اند، اما به جای رسیدن به اروپا، از افغانستان سر در آورده اند و مدارک اقامتی شان در جمهوری اسلامی ایران نیز ابطال گردیده است.

سفرهای مضاعف قاچاق به ایران

موج مهاجرت اتباع افغانستان به اروپا که در داخل افغانستان از مقابل ساختمان ریاست عمومی پاسپورت در کابل و در داخل جمهوری اسلامی ایران در محله های مهاجرنشین شهر های بزرگی همچون تهران، مشهد و اصفهان کلید می خورد، معضلی است که انتظار می رود، مشکلات و تبعات زیان آوری برای جمهوری اسلامی ایران پیش رو داشته باشد.

در خصوص کسانی که از داخل افغانستان راهی سفر اروپا می شوند، اخذ ویزای جمهوری اسلامی ایران، علاوه بر هزینه نهصد دلاری (شامل قیمت ویزا، ضمانت بازگشت و بلیط اجباری هواپیما) بیش از یکماه به طول می انجامد و همین مساله، محل ورود مافیای قاچاق انسان به قضیه است.

شاهدان عینی می گویند که قاقچیان انسان با پرسه زدن در مقابل ریاست عمومی پاسپورت و سفارت های ایران و ترکیه در کابل، مشتریان خود را شکار کرده و در ازای یک میلیون و هشتصد هزار تومان برای هر نفر، مسافران را از مرز نیمروز در غرب افغانستان و مجاورت استان سیستان و بلوچستان، وارد جمهوری اسلامی ایران می کنند و این تجارت مافیایی بزرگ، با آغاز تب مهاجرت به اروپا، به شدت رونق گرفته است.

این سفر، مخاطرات فراوانی برای این افراد دارد و تعدادی از آنها، یا اساسا شانس ورود به خاک ایران را پیدا نمی کنند و یا در شرایط بسیار بد و خطرناک، موفق به ورود به جمهوری اسلامی ایران می شوند.

به گفته یکی از کسانی که این مسیر را طی کرده، قاچاقچیان انسان، بیش از چهارده نفر مسافر را در یک خودروی سواری سوار نموده و از مسیر های فوق العاده خطرناک حرکت می کنند و گاهی اتفاق افتاده است که برخی از مسافران، در طول مسیر جان خود را از دست داده اند.

در این میان، اما تنها دلیل افزایش روز افزون سفر قاچاق به جمهوری اسلامی ایران، رسیدن به قاره سبز نیست. بلکه علاوه بر متقاضیان سفر اروپا که عمدتا افغانستانی های ساکن در این کشور هستند، تقریبا تمام افرادی که به عنوان مهاجر در جمهوری اسلامی ایران می زیسته اند و هنگام خروج غیر قانونی از مرز ترکیه دستگیر شده و به افغانستان فرستاده شده اند، در تکاپوی بازگشت به ایران هستند و ازدحام مقابل کنسولگری های جمهوری اسلامی ایران، پای قاچاقچیان انسان را در مورد این افراد نیز به معرکه باز می کند.

این افراد که عمدتا با اعضای خانواده خود نیز هستند، در قدم اول تلاش می کنند تا با گرفتن گذرنامه و ویزا وارد جمهوری اسلامی ایران شوند، اما زمانی که با صف طولانی صدور گذرنامه و صف طولانی صدور ویزا (آن هم به شرط قبولی در مصاحبه) مواجه می شوند، از خیر سفر مطمئن و بی خطر اما پر هزینه و زمان بر به جمهوری اسلامی ایران گذشته و تن به سفر قاچاق می دهند.

سخن پایانی

موج مهاجرت اتباع افغانستان به اروپا، خواه ناخواه موجی نیز در داخل ایران ایجاد خواهد کرد و چنانچه برای آن تدبیری سنجیده نشود، می تواند آفت هایی در پی داشته باشد.

البته، گفته می شود که ممکن است به زودی، روند توزیع گذرنامه برای افغانستانی ها متوقف شود که اگر این اتفاق بیفتد، بر میزان سفر های غیر قانونی به سوی ایران خواهد افزود.

هرچند که وزیر امور مهاجران افغانستان، چند روز پیش از هموطنان خود خواست تا از سفرهای غیر قانونی خودداری کنند و خطرهای این سفر را برای آنها برشمرد، اما بعید به نظر می رسد که دولت افغانستان،به جز ارایه چند توصیه، راهکاری عملی برای جلوگیری از خروج غیر قانونی اتباع خود از کشور، داشته باشد.

این در حالی است که کشور آلمان به عنوان یکی از اصلی ترین کشورهای پناهنده پذیر در اروپا، جدیدا اعلام کرده است که همه مهاجران وارد شده به خاک خود را پذیرش نخواهد کرد و از هر سه نفر، مدارک و مستندات یک نفر را مورد بررسی قرار خواهد داد.

سفیر آلمان در کابل هم دیروز اعلام کرد که آلمان، از پذیرش کسانی که جانشان در افغانستان در خطر نباشد خودداری خواهد کرد و مهاجران اقتصادی، باید مقصد دیگری را انتخاب نمایند.

بنابراین، در آینده ای نه چندان دور، باید شاهد حاشیه های پررنگی در خصوص وضعیت مهاجرانی باشیم که ایران را مسیر ترانزیتی خود برای اروپا انتخاب کرده اند و یا از ایران، عازم اروپا می شوند و برای چنین روزی، باید تدابیر لازم را سنجید.