اقتصاد مقاومتی، پوششی برای برای سیاست های اقتصادی دولت ها

30 بهمن 1392 بود كه سياست هاي اقتصاد مقاومتي توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد. ایشان در متن ابلاغيه خود خود تأکید کردند: لازم است قوای کشور بی‌درنگ و با زمان‌بندی مشخص، اقدام به اجرای آن کنند و با تهیه قوانین و مقررات لازم و تدوین نقشه راه برای عرصه‌های مختلف، زمینه و فرصت مناسب برای نقش‌آفرینی مردم و همه فعالان اقتصادی را در این جهاد مقدس فراهم آورند. بالاخره بعد از ماه ها تاخير خرداد امسال مجلس قانوني را با عنوان " نحوه پیگیری تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی" به تصويب رساند. 10 مرداد هم اين قانون توسط رييس جمهور ابلاغ شد. اين خلاصه اي از پيشينه قانوني اين سياست ها بود. اما اينكه آيا اين سياست ها تا به حال به اهداف خود رسيده است يا اينكه اين موضوع از جانب مسولين اجرايي فقط پوششي از شعار دارد سوال ماست. پوششي شبيه كه بتوان در پشت آن پنهان شد. راه دوري نرويم . همين چند روز پيش . نماز جمعه تهران. نهاونديان رئيس دفتر رييس جمهور كه سخنران پيش از خطبه هاي نماز جمعه 6شهريور ماه تهران بود با اشاره به مسائل اقتصادي كشور گفت: باید در شرایط ¬¬پساتحریم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی را اجرا کنیم. ییس دفتر رییس جمهوری، بند دو سیاست های اقتصاد مقاومتی را تاکید بر اقتصاد دانش بنیان برشمرد و گفت:دولت یازدهم از روز نخست فعالیتش تصمیم گرفت به شرکت ها کمک کند و در همین ارتباط و با وجود محدودیت ها در اعتبارات، بیش از 1500 میلیارد تومان به صندوق شکوفایی و نوآوری اختصاص داده شد و تا امروز 1600 شرکت دانش بنیان ثبت شده و هدف این است که این رقم تا پایان سال سه و نیم برابر شود و به این ترتیب جوان های مبتکر و با استعداد بتوانند با استفاده از این امکان این حوزه ای را که بهره وری بالا در آن است، گسترش دهند. مجلس مي گويد دولت در موضوع اقتصاد مقاومتي كاري نكرده است گفته هاي نهاونديانز رييس دفتر رييس جمهور در خصوص اقدام دولت از روز نخست در اجراي اقتصاد مقاومتي در حالي است كه فولاد گر رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی مجلس، از بي توجهي كامل دولت دراين زمينه خبر مي دهد. وي با بیان اینکه بیش از دو ماه از ابلاغ قانون نحوه تحقق اقتصاد مقاومتی به دولت می گذرد، گفت:هنوز هیأت ناظر فراقوه‌ای و کارگروه های اجرای این قانون از سوی دولت تشکیل نشده است. از همه مهمتر اشاره رهبر انقلاب به موضوع اقتصاد مقاتومتي در ديدار هيات دولت بود. اشاره اي كه پرده از واقعيتي بر مي دارد كه در اين دو سال كاري براي اقتصاد مقاومتي صورت نگرفته است و اين قانون تصويب كردن ها و ابلاغ كردن ها جز سنگري براي پنهان شدن نبوده است. ايشان در موضوعات اقتصادي به محور هاي مختلفي اشاره داشتند: تداوم کاهش تورم و رسیدن تورم سالیانه به زیر ده درصد توجه به پیشرفت توأم با عدالت و پرهیز از تشدید فاصله طبقاتی و پایمال شدن فقرا ایجاد گفتمان کار و تلاش و تبدیل تنبلی و بی‌کارگی به امری مذموم در فرهنگ جامعه تشویق و تبلیغ کارآفرینی و تولید ثروت در کشور ایجاد «مجاری درستِ کار» و نشان دادن راههای جستجوی شغل در رسانه ها به مردم مدیریت جدی تجارت خارجی و جلوگیری از تبدیل ایران به بازار کالاهای خارجی تدوین برنامه اجرایی برای سیاستهای اقتصاد مقاومتی، مشخص کردن سهم هر دستگاه و زمان‌بندی آن رصد و پیگیری فعالیتهای دستگاهها در زمینه اقتصاد مقاومتی تشکیل یک ستاد فرماندهی قوی، هوشمند و نافذالکلمه برای تحقق اقتصاد مقاومتی و ارائه گزارش آن به مردم هیچ برنامه اقتصادی غیرمنطبق با سیاستهای اقتصاد مقاومتی در دستور کار قرار ندهید تدوین هر چه سریعتر برنامه ششم توسعه بر مبنای اقتصاد مقاومتی در نظر گرفتن نقش بخش‌های بیرون دولت در اقتصاد مقاومتی مانند بسیج، اقتصاددانان و فعالان اقتصادی حل مشکل نقدینگی برخی از مراکز تولیدی با کمک بانکها برای مقابله‌ی جدی با رکود برخورد مناسب با بنگاه‌هایی که نقدینگی را دریافت و در جای دیگری مصرف کرده‌اند. برای حل مشکل رکود، باید برخی از طرحها به بخش خصوصی سپرده شود توصيه به راهكارهاي مديريتي ايشان در واقع اصول اوليه يك مديريت صحيح براي دولت گفتند و محور سخنان خود رابر آن گذاشتند. آن چه كه دريافت مي شود اين موضوع است كه دولت در زمينه مديريتي دچار يك چالش جدي است و بايد براي آن فكري بكند. اينكه امور جاري كشور را كه دولت بايد انجام بدهند را در گزارش ها عمكرد به وظايف اقتصاد مقاومتي گنجانده شود به عنوان عملكر دولت به عنوان اجراي اين سياست ها بيان شود هم مسلما كار درستي نيست. توصيه رهبر انقلاب به تشكيل ستاد، كمك گرفتن از بسيج، گزارش به مردم، جدول زمانبندي اجرا و رصد و پيگيري از اصول اوليه مديريتي و اجرايي يك مجموعه است كه به نظر مي رسد دولت تا به حال به توانايي اجراي آن نرسيده است و حتي به گفته فولاد گر رييس كار گروه حمايت از توليد مجلس، کارگروه های اجرای این قانون هم حتي از سوی دولت تشکیل نشده است. اين يك واقعيت است كه دولت با مشكل مديرت در اجرا دست و پنجه نرم مي كند. چالش هايي از جمله اجراي سياست هاي اين كار بزرگ اقتصادي كه به تعبير رهبر انقلاب عنوان جهاد مقدس گرفته است. جاي تاسف دارد كه پس از دو سال از ابلاغ اين سيسات ها هيچ كار جدي در اين زمينه انجام نشده است. و اين يعني نصف يك عمر دولت. دانشجويان هم كمك كنند اصطلاح «اقتصاد مقاومتی» از جمله مفاهیمی است که برای اولین‌بار توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی به‌کار رفت. لذا برای برداشت صحیح، باید مقصود از آن به درستی تبیین شود و بهترین راه آن نیز رجوع به بیانات ایشان است که در دیدارهای این چند سال اخیر به تعریف از آن پرداخته‌اند. یکی از وظایف دانشجویان تبیین این اصطلاح است رهبر انقلاب ۹۲/۵/۶در بیاناتشان در دیدار دانشجویان، به آن اشاره داشتند: «به نظر من امروز موضوعاتی وجود دارد که میتواند مورد بحث در محیطهای دانشجوئی واقع شود و همین زمینه‌های شور و نشاط گوناگون علمی و اجتماعی را به‌وجود آورد؛ ...فرض بفرمائید «اقتصاد مقاومتی». خب، عنوان «اقتصاد مقاومتی»، عنوان مهمی است. البته کار شده، تعریف شده، بحث شده، سیاستگذاری شده - در مراکزی که برای سیاستگذاری است - منتها جای بحث دارد: اقتصاد مقاومتی یعنی چه؟ در زمینه‌ی مسائل اقتصادی کشور، چه جور مقاومتی مورد نظر است؟ دانشگاه به عنوان یک کار علمی، یک موضوع علمی، چقدر می‌تواند به این قضیه بپردازد؟ اینها همه می‌تواند موضوع بحثهای دانشجوئی قرار بگیرد.»۳ به نظر مي رسد به دولت فعلي همه بايد كمك كنند تا جايي كه مي شود يك قدمي برداشته شود و دردي از آلام نظام التيام يابد. مردم حتي ميتوان اصول يك مديريت اجرايي صحيح را به دولت ارائه كرد تا بتواند در اجراي سياست هاي نظام موفق بايد. و اين كار نخبگان است كه در اين زمينه دست به كار شوند. در پايان اشاره ميكنيم به بيانات مقام معظم رهبري در حرم مطهر رضوي در سال 1393 و جدولي كه از بيانات معظم له در خصوص اقتصاد مقاومتي تهيه شده است. ياد آوري اين موضوعات نيز مي تواند راه گشاري دولت آقاي روحاني باشد. پس از ابلاغیه سیاستهای اقتصاد مقاومتی، رهبر انقلاب اسلامی درسخنرانی در حرم مطهر رضوی به سؤالات و ابهاماتی که در این باره مطرح شده بود پاسخ دادند. آنچه در ادامه می‌آید پاسخ به این ده سوال است ۱. اقتصاد مقاومتی چه هست و چه نیست؟ خصوصیّات مثبت آن و خصوصیّات منفی و سلبیِ آن چیست؟ ۱.یک الگوی علمی متناسب با نیازهای کشور ما است، امّا منحصر به کشور ما هم نیست ۲.درون‌زا و برون‌گرا است درون‌گرا نیست ۳.مردم‌بنیاد ۴. دانش‌بنیان ۵.عدالت‌محور ۶.همیشه بارور خواهد بود و به مردم کمک خواهد کرد ۲. اقتصاد مقاومتی درون‌زا به چه معناست؟ یعنی از دل ظرفیّتهای خود کشور ما و خود مردم ما میجوشد؛ رشد این نهال و این درخت، متّکی است به امکانات کشور خودمان. ۳. آیا درون‌زایی اقتصاد مقاومتی همان درون‌گرایی اقتصاد است؟ نه، درون‌زا است، امّا برون‌گرا است؛ با اقتصادهای جهانی تعامل دارد، با اقتصادهای کشورهای دیگر با قدرت مواجه میشود. بنابراین درون‌زا است، امّا درون‌گرا نیست. ۴. آیا اقتصاد مقاومتی، اقتصادی دولتی است؟ اقتصادی که به عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح میشود، مردم‌بنیاد است؛ یعنی بر محور دولت نیست و اقتصاد دولتی نیست، اقتصاد مردمی است؛ با اراده‌ی مردم، سرمایه‌ی مردم، حضور مردم تحقّق پیدا میکند. ۵. عدالت در اقتصاد مقاومتی چگونه تعریف می‌شود؟ عدالت در این برنامه به معنای تقسیم فقر نیست، بلکه به معنای تولید ثروت و ثروت ملّی را افزایش دادن است. ۶. با توجه به برنامه‌های اقتصاد مقاومتی، مشکلات کنونی اقتصاد کشور حل خواهد شد؟ در اینکه گفتیم اقتصاد مقاومتی بهترین راه حلّ مشکلات اقتصادی کشور است شکّی نیست، امّا معنای آن این نیست که ناظر به مشکلات کنونی کشور است. اقتصاد مقاومتی یعنی مقاوم‌سازی و محکم‌سازی پایه‌های اقتصاد کشور. ۷. آیا اقتصاد مقاومتی که شعار آن را میدهیم، تحقّق‌پذیر است، ممکن است، یا نه، خیالات خام است؟ نخیر، کاملاً، عملاً، حتماً ممکن است. چون این کشور، دارای ظرفیّتهای فوق‌العاده است. ۸. ظرفیت های کشور ما در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی چه می باشد؟ ۱. نیروی انسانی ما ده میلیون دانش‌آموخته‌ی دانشگاه‌ها بیش از چهار میلیون دانشجو میلیونها نیروی مجرّب و ماهر ۲. منابع طبیعی مجموع نفت و گاز ما از همه‌ی کشورهای دنیا بیشتر است معادن طلا و معادن فلزّات کمیاب سنگ آهن، سنگهای قیمتی، انواع و اقسام فلزهای لازم و اساسی ۳. موقعیّت جغرافیایی با پانزده کشور همسایه هستیم و حمل و نقل ترانزیت داریم در جنوب به دریای آزاد و در شمال به آبهای محدود منتهی میشود ۳۷۰ میلیون جمعیّت در همسایه ما زندگی میکنند ۴. زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری سیاستهای اصل ۴۴، سند چشم‌انداز زیرساخت‌های گوناگون مثل جاده و سدّ و پل و کارخانه ۹. آیا با وجود تحریم‌های اقتصادی می‌توان از ظرفیت‌های کشور استفاده کرد؟ ما در بسیاری از مسائل دیگر هم در عین تحریم توانسته‌ایم به نقطه‌های بسیار برجسته و بالا دست پیدا کنیم؛ مثل تولید علم، مثل صنعت و فناوری. ۱۰. اگر تحقق اقتصاد مقاومتی ممکن است، الزامات آن چیست، چه کارهایی باید انجام بگیرد؟ ۱. مسئولان باید از تولید ملّی حمایت کنند ۲.صاحبان سرمایه و نیروی کار که تولیدگر هستند، باید به تولید ملّی اهمّیّت بدهند ۳. صاحبان سرمایه در کشور، فعّالیّت تولیدی را ترجیح بدهند بر فعّالیّتهای دیگر ۴.مردم در همه‌ی سطوح، تولید ملّی را ترویج کنند