برای برگشت به موقعیت فعلی ۴ سال زمان لازم است/ صد ها میلیارد تومان هزینه ساخت دوباره تاسیسات خواهد بود

حسین آبنیکی، معاون سابق سازمان انرژی اتمی، در رابطه با تشریح فرآیند بازگشت‌پذیری تأسیسات هسته‌ای در صورت انجام توافق در برنامه سه نقطه گفتگویی انجام داده است، که در ادامه می خوانید: بازگشت پذیری تعهدات فنی ای که ما می دهیم چند موضوع مطرح است؛ یکی بحث نظنز است و تعهداتی که ما در نطنز می پذیریم. در واقع ما در نطنز به جز 5 هزار و 60 ماشین سانتریفیوژ زیرساخت ها را نیز جمع خواهیم کرد. منظور از زیرساخت، لوله هایی است که جوشکاری شده و ماشین ها را گازدهی کرده یا گاز را از ماشین جمع آوری می کند. برای جمع آوری زیر ساخت ها باید این لوله ها برش داده شود و به همراه تجهیزات دیگر مثل شیرهای خلا، پمپ های خلا، تجهیزات کنترلی، سیم های برق رسانی و ... کنده شده و جا به جا می شود. این جمع آوری مثل این است که در یک ساختمان تمام تجهیزات از جمله آب ، برق، مخابرات و ... یک ساختمان را کنده و بعد بخواهیم آن را برگردانیم! می توان گفت که در نطنز حدود دو سوم از سانتریفیوژها و زیرساخت های آن جمع آوری می شود که برای بازگشت آن حداقل سه سال زمان احتیاج است. به علاوه ما در فردو همین فرآیند را برای 1700 ماشین تکرار خواهیم کرد و تمام ماشین ها و زیرساخت ها را بریده و وارد انبار می کنیم. در مورد برگشت پذیری فردو هم باید گفت زمانی نزدیک به دو سال احتیاج است. با این تفاوت که برخی از ماشین هایی که می مانند چون فعالیتی ندارند بعد از مدت 8 الی 10 سال بخش قابل توجهی از شرایط فنی اش را از دست داده و دیگر ماشین های قابل استفاده ای نخواهند بود. البته باید گفت که 350 تا از ماشین هایی که فعالیت دارند، بازطراحی می شود که آنها هم در فرآیند غنی سازی غیرقابل استفاده خواهد بود. باید به این نکته توجه کرد که ما علاوه بر اینکه در نطنز و فردو فرآیند بازگشت پذیری 2 الی 3 ساله خواهیم داشت و آسیب ها و چالش های فنی بسیار زیاد و هزینه مالی بسیاری را باید تحمل کنیم، زنجیره تامین کننده قطعات، تجهیزات ماشین های سانتریفیوژ، خط تولید غنی سازی را کاملا از دست خواهیم داد. چرا که ما در طی مدت ده سال خط تولید جدیدی راه نمی اندازیم و ماشین جدیدی را تولید نمی کنیم، بنابریان بخش خصوصی که در تولید بالای یک تا یک و نیم میلیون قطعه حضور داشتند و این فعالیت را انجام می دادند، دیگر از فرآیند تولید خارج شده و هزاران نفر نیروی انسانی که از داخل یا خارج سازمان فعالیت می کردند هم باید از فرآیند خارج شوند. همچنین در اراک، قلب راکتور اراک خارج می شود و حتی اگر بلافاصله بخواهیم آن را برگردانیم، دچار آسیب های جدی می شویم و غیرقابل بازگشت می باشد. این درحالی است که قلب اراک تخریب می شود وفرآیند ساخت قلب جدید با خارجی ها پیش می رود و آنها هر جا که بخواهند تعهداتشان را نقض کنند دیگر ما قلب راکتور اراک را از بین برده ایم و قلب راکتور جدید را نساخته ایم. به طور کلی بازگشت پذیری فنی، ضمن اینکه صدها میلیارد تومان هزینه در برخواهد داشت حدود سه الی 4 سال زمان را از ما خواهد گرفت.