پازل ائتلاف عربی در جنگ علیه سوریه

ترکیه رسماً در عملیات یمن مشارکت نداشت، اما در متن حمله قدیم-جدید به سوریه قرار دارد، به‌ گونه‌ ای که ائتلاف سه‌ جانبه ترکیه و عربستان و قطر تمام اختلافات خود را کنار گذاشتند و تصمیم به ضربه زدن به ایران در قوی ‌ترین و مهم ‌ترین حیاط خلوت آن یعنی سوریه گرفتند. این تصمیم از حمایت و هماهنگی آمریکا برخوردار است.

ائتلاف 3 جانبه از طریق ارتباطات مستحکم قطر با ترکیه و تمایل به از بین ‌بردن ائتلاف سابق مصر و عربستان در زمینه مبارزه با جنبش اخوان المسلمین نقش اساسی در تشکیل آن داشت. این ائتلاف نتایج اولیه خود را نشان داده است، از جمله آن‌ها تشکیل گروه جدید مخالفان مسلح با عنوان جیش الفتح است که شامل گروه‌های مسلح معارض به رهبری جبهه النصره است.

این ائتلاف که از زمان روی کار آمدن سلمان بن عبدالعزیز پادشاه جدید عربستان در حاکمیت ریاض، قوی‌تر از قبل شده، در قانع کردن آمریکا به تغییر اولویت‌ های خود در سوریه از مبارزه با داعش به مبارزه با دولت سوریه موفق بوده است، به این ترتیب اولویت ‌های آمریکا بار دیگر تأکید کرده و به صورت قوی ‌تر به موقعیت قبلی خود بازگشته است.

تحول استراتژیک دیگری که در عرصه سوری رخ داده، تغییر در رویکرد این کشورها به جبهه النصره است، دولت قطر نقش مهمی در این زمینه ایفا کرده و عربستان سعودی و ترکیه و آمریکا را قانع کرده که بدون سر و صدا این گروه تروریستی را از لیست تروریستی خود خارج کنند، این اقدام در راستای تأسیس جیش الفتح و ادغام النصره در آن صورت گرفته است. این دور زدن می تواند تغییر سیاست های آمریکا را سریعتر و ساده تر توجیه کند. از سوی دیگر جبهه النصره وادار شده تا بیانیه رسمی در مورد جدا شدن ارتباطات ایدئولوژیک خود از القاعده منتشر کند، البته این موضوع با مخالفت شدید برخی شخصیت‌ های سلفی حامی النصره بویژه در اردن مواجه شده است.

شاه عربستان که ائتلافات کشورش را دگرگون کرده ، به خوبی می ‌داند که جنگ این کشور در یمن به ‌شکل مطلوب نیست و پیامدهای منفی برای عربستان دارد که در شکل درگیری ‌های مرزی خود را نشان می‌ دهد، به همین علت سعی کرده باب جنگ جدیدی را در سوریه باز کند. وی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه را مطمئن ‌ترین هم ‌پیمان در این راستا دانسته، چرا که وی نیز به علت مداخله در جنگی تقریباً شکست ‌خورده ، هزینه‌ های زیادی پرداخت کرده و علاوه بر این‌ها دو میلیون آواره سوری در ترکیه حضور دارند.

آمریکایی‌ ها نیز پوست ‌اندازی کرده و اولویت‌ های خود را براساس منافع خود تغییر داده اند، آن‌ها بعد از اینکه سعی کردند ایران را به هم‌پیمان خود تبدیل کنند و به متحدان کشورهای حوزه خلیج فارس خود از پشت خنجر زدند، سعی دارند دست ‌کم در پرونده سوریه آن ‌ها را راضی کنند تا خیانت خود به این کشورها را جبران کرده باشند. احتمالاً این موضوع در نشست آینده باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا با پادشاه عربستان که روز چهارشنبه در واشنگتن برگزار می ‌شود، بررسی خواهد شد. این نشست پیش از نشست جمعی رهبران کشورهای عربی با آمریکا در روزهای 13 و 14 ماه جاری میلادی است که در کمپ دیوید برگزار می‌ شود.

عملیات آمریکا در آموزش نیروهای مخالف سوریه که بالغ بر 5 هزار نفر هستند، از سوی کارشناسان آمریکایی در عربستان و اردن و ترکیه البته تحت عنوان مبارزه با دولت اسلامی [داعش] آغاز شده است. اما هدف واقعی از تشکیل این نیروها ، دولت سوریه است.

تصادفی نیست که این عملیات با مانور شیر در کمین اردن همزمان می‌ شود که قرار است با مشارکت 10 هزار نظامی از 18 دولت برگزار شود، همچنین این دو تحول مهم یعنی شیر در کمین و آموزش نیروهای جدید مخالف سوریه با اقدام اردن برای تجهیز عشایر مرزی سوریه همراه شده است.

برخی مجادله می‌کنند که مانور شیر در کمین از سال 2011 با مشارکت همین دولت‌ها و در همین زمان برگزار شده است، این درست است، اما نکته جدید در پنجمین دوره از این رزمایش پیوستن بمب افکن‌های آمریکایی بزرگ بی 52 است که در 2 جنگ افغانستان و عراق حضور داشته باشند و این 2 کشور را ویران کردند. ما اعتقاد نداریم این بمب افکن ها تنها برای از بین بردن زیرساخت‌ های نظامی داعش به منطقه می آیند، چرا که جنگنده‌ هایی از نوع اف 15 و اف 16 نیز قادر به انجام این مأموریت هستند.

جنگ روانی که زمینه ساز جنگ واقعی است، در بیشترین چهره خود این روزها بر ضد دولت سوریه و متحدانش آغاز شده است، امپراتوری ‌های گسترده رسانه ‌ای به ویژه رسانه‌ های وابسته به قطر و عربستان سعودی این جنگ را با هدف تخریب روحیه عناصر انسانی و نظامی وابسته به دولت سوریه در لاذقیه و سواحل شمالی و کل ارتش عربی این کشور دنبال می‌ کند. البته در طرف مقابل سید حسن نصرالله دبیر کل حزب‌ الله لبنان برای اعلام حمایت خود از متحد سوری سخنرانی ‌کرده و با قدرت در جنگ بازپس گیری قلمون برای بالا بردن روحیه ارتش سوریه وارد شده است.

حمایت غیر مستقیم ائتلاف سه‌ جانبه ترکیه ، عربستان و قطر از جبهه النصره ممکن است خشم داعش را به دنبال داشته باشد ، با این وجود تجربه‌ های ما نشان داده که منطقه عربی بیشترین تغییرات در جهان را به خود اختصاص داده، به ‌گونه‌ای که پیش‌ بینی تحولات آن مشکل است. تجربه همچنین نشان داده که منافع و اولویتها و به همین نسبت دشمنان تغییر می‌ کنند، منطقه خاورمیان همواره اینگونه بوده است ، عرصه‌ای که جایگاه ابدی جنگ‌ها و ائتلاف‌های متغیر قرار دارد.