زندگی و مرگ آخرین کودتاگر ترکیه/عکس

گونی ییلدیز، خبرنگار بی‌بی‌سی در گزارشی نگاهی داشته به زندگی این ژنرال کودتاگر ترک.

اورن در دهه نود زندگی‌اش محاکمه شده و در سال 2014 به حبس ابد محکوم گشت.

در جریان کودتای 1980 در حدود 600 هزار نفر بازداشت شده و 50 نفر به دار آویخته شدند. تمام احزاب سیاسی ممنوع الفعالیت شده و فعالین چپ‌گرا به شدت تحت تعقیب قرار گرفتند.

اورن در زندانی در آنکارا درگذشت. وی از سال 2012 از وضعیت نامساعد جسمانی رنج می‌برد و نتوانست در دادگاهی که محکومش کرد حضور یابد.

کنان اورن هیچگاه برای نقشی که در خشونت‌بارترین کودتای نظامی در تاریخ مدرن ترکیه داشت، اظهار پشیمانی نکرد.

این کودتا در ابتدا با استقبال بخش‌هایی از جامعه مواجه شد که معتقد بودند این اقدام منجر به ثبات در کشور خواهد شد. اما بعدها فعالین در طیف‌های مختلف سیاسی آن را محکوم کردند.

نام اورن در اذهان چپ‌گراها، کردها، ملی‌گراها و اسلام‌گراها با سرکوب مترادف است.

رفراندومی برای تغییر قانون اساسی و محاکمه رهبران کودتا با حمایت قاطع رأی‌دهندگان ترکیه در سال 2010 مواجه شد.

اورن به عنوان نماد حاکمیت نظامی شخصیتی برجسته تا پایان عمرش باقی ماند اما بسیاری از مرگ وی ناراحت نخواهند شد.

کودتای 1980

این کودتا آخرین و خونبارترین کودتا در ترکیه بود و تبدیل به نماد تفوق طولانی مدت نیروهای نظامی ترکیه در ارتش این کشور گشت.

اورن بر این باور بود که اقداماتش کشور را از غلطیدن در هرج مرجی ناشی از منازعات خونین بین افراط‌گراهای سیاسی نجات داد.

وی در سال 1984 ضمن دفاع از تصمیمات کودتاگران برای اعدام فعالین سیاسی گفت: "آیا باید به جای به دار آویختن آنها، برای سال‌ها در زندان غذای‌شان را تأمین می‌کردیم؟"

در کودتای 1980 حدود 600 هزار نفر بازداشت شدند

پایان مصونیت

علی‌رغم اتهاماتی چون قتل و شکنجه به نظر می‌رسید که رئیس‌جمهور پیشین تا ابد محاکمه نخواهد شد.

با این حال پس از رفراندوم سال 2010،‌ به عنوان بخشی از تلاش‌های رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر وقت، برای کاهش نیروهای نظامی، ماده‌ای در قانون اساسی که به رهبران کودتا مصونیت قضایی اعطاء کرده بود حذف گردید.

دادگاهی در ترکیه در سال 2014 وی را به اتهام مداخله در امور دولت از طریق کودتای نظامی محکوم شناخت.

ژنرال اورن معتقد بود که کودتا اقدامی ضروری و لازم بود. (تصویر متعلق به سال 2010)

قدرت‌یابی اورن

ژنرال اورن پیشه نظامی‌اش را پس از فارغ‌التحصیلی از دانشکده ارتش و به عنوان یک افسر آغاز کرد. وی بعدها ژنرال شده و فرماندهی ستاد مشترک ارتش را بر عهده گرفت.

در سال‌های منتهی به کودتای 1980، خشونت‌های سیاسی گسترده‌ای طی درگیری‌های افراط‌گرایان چپی و راستی در خیابان‌ها ترکیه پدید آمد. ارتش مدعی بود که دولت قادر به کنترل این خشونت‌ها نیست.

پس از کودتا پارلمان منحل شده و ژنرال اورون به عنوان رئیس شورای امنیت ملی کشور را اداره کرد.

این شورا بر تدوین قانون اساسی جدید که توسط یک رفرداندوم تأیید شد نظارت کرده و وی را برای هفت سال بعدی به عنوان رئیس‌جمهور برگزید.

در دوره زمامداری وی انتخابات پارلمانی برگزار شده و ترکیه خواهان پیوستن به جامعه اقتصادی اروپا، که بعدها تبدیل به اتحادیه اروپا گشت، شد.

وی پس از کناره‌گیری از قدرت از دو سوءقصد جان سالم برده و به هنر نقاشی روی آورد.