مذاکرات هسته‌ای در وقت اضافه

فارس: هتل «بو ریواژ» شهر لوزان در حالی برای هفتمین روز پیاپی میزبان مذاکرات ایران و شش کشور است که طرف‌ها از «پیشرفت‌های چشم‌گیر» در گفت‌وگوها خبر داده‌اند. آنطور که طرف غربی پیش از آغاز این دور از مذاکرات اعلام کرده بود، قرار بود گفت‌وگوها تا پایان وقت سه‌شنبه، 31 مارس (11 فروردین) با حصول «چارچوب سیاسی» توافق جامع به پایان برسد. بامداد چهارشنبه اما رسید و طرفین نتوانستند به آنچه پیشتر از سوی وزارت امور خارجه ایران «تفاهم سیاسی» و «تفاهم بر راهکارها» خوانده می‌شد، دست یابند. اواخر وقت سه‌شنبه «مری هارف» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در توئیتر نوشت: «در روزهای گذشته آنقدر پیشرفت کرده‌ایم که ارزش ادامه تا چهارشنبه را دارد. هنوز چند موضوع دشوار باقی مانده است.» خبر تمدید یک روزه مذاکرات هسته‌ای، واکنش پایه‌گذار نامه جنجالی سناتورهای جمهوری‌خواه به سران ایران را در پی داشت. تام کاتن بیانیه‌ای صادر کرد و باز هم از مذاکره‌کننده‌های آمریکایی توصیه کرد «همین حالا میز مذاکره را ترک» کنند، تا کنگره هم «بلافاصله تحریم‌های تازه‌ای وضع کند.» ساعتی بعد هم رویترز خبری داد که بلافاصله از سوی ایران و دیپلمات‌های 1+5 قویا تکذیب شد. این خبرگزاری به نقل از یک دیپلمات غربی نوشته بود که 6 کشور تا سپیده دم به تهران وقت داده تا تصمیم خود را بگیرد. اما یک منبع نزدیک به مذاکرات به این خبر واکنش نشان داد و گفت: «این خبر از پایه نادرست است. هیچ‌کس در جایگاهی نیست که ضرب‌الاجل تعیین کند.» بر خلاف مذاکرات سه‌شنبه که در فضایی سنگین به پایان رسید و طرف غربی تلاش کرد توپ را به زمین ایران بیاندازد، جو رسانه‌ای از ابتدای چهارشنبه مثبت شد و تقریبا تمامی طرف‌ها نسبت به امکان تفاهم در پایان این دور از گفت‌وگوها ابراز امیدواری کردند. ابتدا سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه بود که وقتی از اتاق مذاکرات خارج شد، به خبرنگاران روس گفت «بر سر همه ابعاد کلیدی» مذاکرات، توافق به دست آمده و انتظار می‌رود نگارش متن از چهارشنبه آغاز شود. بعد هم یک دیپلمات چینی به خبرگزاری شینهوا گفت ایران و 1+5 بیش از هر زمان دیگر در دوران 12 ساله مذاکرات هسته‌ای، به توافق هسته‌ای نزدیک شده‌اند. این دیپلمات در تائید گمانه‌زنی‌هایی که پیش از این صورت گرفته بود، گفت طرفین در پایان این دور از مذاکرات به «قرائت یک بیانیه مشترک سیاسی بسنده خواهند کرد.» قالب سندی که پس از مذاکرات این هفته منتشر می‌شود، یکی از مواردی بود که پیش از این گفته می‌شد از موارد مورد مناقشه میان طرفین است. روزنامه گاردین هفته گذشته در این رابطه نوشته بود: «هنوز مشخص نیست که چه میزان از این "تفاهمات" علنی شود، چراکه می‌تواند دست مذاکره‌کننده‌ها در ماه‌های باقی‌مانده را بسته یا موجب بروز انتقاد از داخل واشنگتن یا تهران شود. یکی از احتمالات این است که یک "فکت‌ شیت" (بیانیه‌ای شامل اطلاعات مربوط به مذاکرات) مبهم به صورت عمومی منتشر شود و کری جزئیات بیشتری را در مورد آن، در یک نشست پشت درهای بسته، به کنگره ارائه دهد.» از موضع‌گیری‌های طرفین به نظر می‌رسد که دو طرف به توافق رسیده‌اند که در پایان این دور از گفت‌وگوها، به جای اعلام توافقنامه، به قرائت یک «بیانیه سیاسی» بسنده کنند؛ بیانیه‌ای سیاسی که در آن به حصول پیشرفت در مذاکرات اشاره خواهد شد. عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه هم امروز گفت: «تصور ما این است که اگر در پایان درباره همه موضوعات به جمع بندی و راه‌حل برسیم، یعنی راه‌حل درباره تک تک موضوعات، احتمالاً بیانیه مشترک مطبوعاتی از سوی طرفین صادر و پیشرفت‌های حاصله و کلیاتی از راه‌حل‌های به دست آمده را اعلام کند.» وی افزود: «در پایان امروز ما توافق نخواهیم داشت. توافق وقتی خواهد بود که تمام راه‌حل‌ها مکتوب، جزیی و نگارش شود و ما یک متن واحد به عنوان توافق نهایی تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و 1+5 است به سرانجام برسد و اعلام شود. آنچه امروز در قالب یک بیانیه مطبوعاتی اعلام می‌شود، اعلام پیشرفت در مذاکرات است و اینکه در مسائل کلیدی موفق شدیم به راه‌حل برسیم.» خبرگزاری روسی ایتارتاس هم امروز به نقل از یک منبع دیپلماتیک نوشت که طرفین در پایان این دور از گفت‌وگوها «یک بیانیه چارچوب سیاسی» منتشر می‌کنند که در دو صفحه تنظیم شده و توسط محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا قرائت می‌شود. بیانیه‌ای که انتظار نمی‌رود «جزئیات دقیق موضوعات» در آن ذکر شده باشد. موضع‌گیری‌های مثبت «فرانک والتر اشتاینمایر» و «فیلیپ هاموند» وزرای خارجه آلمان و انگلیس که اولی «پیشرفت را قابل رویت» خوانده و دیگری از «تفاهم کلی» بر سر موضوعات اصلی در مذاکرات سخن گفته بود، در برابر اظهار نظر منفی «لوران فابیوس» که امروز پیشرفت در مذاکرات را برای اعلام توافق «ناکافی» توصیف کرد، موجب شد تا بار دیگر گمانه‌زنی‌ها در مورد اختلاف نظر داخل گروه 1+5 قوت بگیرد. اختلاف نظری که برخی آن را تاکتیکی و با هدف امتیازگیری توصیف کرده و برخی دیگر می‌گویند حقیقی و ناشی از رابطه تنگاتنگ پاریس و اسرائیل و حاشیه‌نشین‌های خلیج فارس است. «ژرارد آرو» سفیر فرانسه در واشنگتن و عضو سابق تیم مذاکره‌کننده این کشور در گفت‌وگوهای هسته‌ای، هفته گذشته ضرب‌الاجل 31 مارس را «تصنعی» و «مضر» توصیف کرده بود. از دیگر تحولات امروز نشست روسای جمهور آمریکا و روسیه با تیم‌های امنیت ملی خود بود. نشست باراک اوباما با اعضای تیم امنیت ملی کاخ سفید، با گزارشی همراه شد که جان کری و ارنست مونیز وزرای خارجه و انرژی آمریکا از محل مذاکرات از طریق خط امن ویدئو کنفرانس از محل مذاکرات ارائه کردند. با وجود گمانه‌زنی‌های صورت‌گرفته در مورد احتمال جمع‌بندی گفت‌وگوها تا پایان امروز، هنوز به صورت رسمی اعلام نشده که یکی از نفس‌گیرترین ادوار مذاکرات چه زمان به اتمام می‌رسد. شبکه سی‌بی‌اس امروز به نقل از دیپلمات‌ها نوشت شاید ماراتن هسته‌ای لوزان برای 24 تا 48 ساعت دیگر هم ادامه یابد. عباس عراقچی هم در مصاحبه امروز خود گفته بود: «در وقت اضافه مذاکرات هستیم. قرارمان بر این بود تا دیروز مذاکرات به سرانجام برسد، ولی هیچ وقت اجازه ندادیم که زمان ما را اسیر خودش در محتوای مذاکرات کند. زمان برای ما مهم است ولی محتوای مذاکرات و خواسته‌هایمان از آن مهمتر است... تا هر زمانی نیاز داشته باشد مذاکرات ادامه خواهد یافت و تا زمانی که نظراتمان در همه موارد تامین نشود مذاکرات را پایان نخواهیم داد ولو اینکه دیگران برنامه‌هایشان چیز دیگری باشد تا آخرین لحظه‌ای که نیاز باشد پای میز مذاکره خواهیم بود.»