اردوغان در رویای امپراتوری/تصاویر

ابنا: «الهام علی اف» رئیس جمهور امروز ـ پنج‌شنبه ۲۵ دی‌ماه ـ به دعوت «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه برای دیدار رسمی به آنکارا سفر کرد. الهام علی‌اف هم همانند «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگران فلسطین در کاخ نوساز ریاست جمهوری ترکیه شانزده سرباز در هیبت سپاهیان شانزده دولتی را پیش روی خود دید که به باور برنامه ریزان تشریفات کاخ، شانزده دولت ترک تاریخ را نمایندگی می‌کردند. این سربازان در تشریفات کاخ ریاست جمهوری ترکیه به عنوان نمادهایی از این دولت‌ها معرفی شده‌اند: امپراتوری هون (در مغولستان)، امپراتوری هون غربی و امپراتوری هون اروپا، امپراتوری هون سفید (هفتالیان افغانستان)، ترکان آسمانی (گوک ترک در سیبری)، آوار‌ها (در جنوب شرق اروپا)، خزر‌ها، اویغور‌ها (در شرق چین)، قره خانیان (در آسیای میانه)، غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، اردوی زرین (بخش شمالی و غربی امپراتوری مغول)، امپراتوری تیموری (گورکانیان)، گورکانیان هند و امپراتوری عثمانی. از این فهرست، ترک بودن هون‌ها و خزر‌ها نزد تاریخدانان به اثبات نرسیده و مورد پذیرش عمومی قرار نگرفته، باور اکثر مورخان این است که هون‌ها و خزر‌ها مجموعه‌ای از قبائل بوده‌اند که ترک تباران هم بخشی از آن را تشکیل می‌داده‌اند و نمی‌توان دولت‌هایی را که این قبائل تشکیل داده‌اند، دولت‌های ترک دانست. اردوی زرین نیز قلمرو مغول‌هایی بود که وارث امپراتوری چنگیزخان شدند و مغول‌ها و ترک‌ها دو تیره جداگانه‌اند. گورکانیان نیز خاندانی از اشراف مغول بودند که بتدریج ترک زبان شدند. بنابراین تنها نیمی از دولتهای شانزده گانه‌ای را که برنامه ریزان تشریفات ریاست جمهوری ترکیه انتخاب کرده‌اند می‌توان به دور از مناقشه‌های پژوهشگران و نظریات ضد و نقیض، دولت‌های ترک به شمار آورد. از سوی دیگر، در این فهرست، تنها سلجوقیان و امپراتوری عثمانی‌اند که به جغرافیای ترکیه امروز ربط دارند. سهم رجب طیب اردوغان در اینکه خود را میراث‌دار دولت‌های شانزده گانه یاد شده بداند، از روسای جمهوری‌های ازبکستان و ترکمنستان و قزاقستان و قرقیزستان و آذربایجان بیشتر نیست. در ضمن، آنچه دولتهای ترک زبان را در گستره‌ای از سیبری گرفته تا ترکیه به هم پیوند می‌دهد، تنها هم‌خانوادگی زبانی است، مردمان سرزمین‌های تحت حاکمیت این دولت‌ها با یکدیگر پیوند مستقیم نژادی و قومی ندارند بلکه مجموعه ملت‌هایی‌اند با زبان‌هایی هم‌خانواده. آن منطقی که ریاست جمهوری ترکیه را با بیشتر دولت‌های شانزده گانه منتخب این نهاد پیوند بدهد، می‌تواند لباس سربازان امپراتوری‌های اروپا و هند را هم بر تن گارد تشریفات ریاست جمهوری ایران کند. گذشته از این مناقشه‌های تاریخی، مراسم استقبال از محمود عباس و الهام علی‌اف این گونه تعبیر شده که اردوغان، واقعا رویای احیای امپراتوری عثمانی را جدی گرفته است. خیلی‌ها در ترکیه این مراسم را ریشخند گرفته، عکس‌هایی منتشر کردند که در آن، سربازانی با لباس جنگجویان فیلمهای جنگ ستارگان و ارباب حلقه‌ها و دیگر فیلمهای تخیلی در کنار رئیس جمهور بود، عده‌ای هم نوشتند که دیگر باید رسما نام ترکیه را به عثمانی عوض کرد و در واقع کنایه زدند که اردوغان بیش از پیش از آرمان‌های آتاتورک، بنیانگذار جمهوری ترکیه فاصله گرفته است، آن هم در حالی که هنوز این گفته از آتاتورک بر سر در کاخ ریاست جمهوری نقش بسته است که «جمهوری ترکیه الی الابد پایدار خواهد ماند». با این حال به نظر می‌رسد رویای احیای امپراتوری عثمانی امروزه برای رجب طیب اردوغان کمتر از دورانی که بر کرسی نخست وزیری نشسته بود، دست یافتنی شده است.