داعش چگونه وارد مصر شد؟

در ماههای اخیر، این گروه حملاتی را علیه نیروهای پلیس در قاهره و برخی حملات انتحاری را علیه تاسیسات نظامی در شبه جزیره سینا و قاهره سازماندهی کرد. اتحاد این گروه با داعش چند هفته بعد از اعلان وضعیت فوق العاده در شبه جزیره سینا و و آغاز حملات سرکوبگرانه دولت مصر، صورت پذیرفت. مقدم بر این که گروه بیت المقدس و داعش به دلیل استفاده از ایدئولوژی رادیکال و تاکتیک‌های بیرحمانه، شرکایی طبیعی قلمداد می شوند. برای نمونه، این گروه در اگوست گذشته چهار مرد بومی را به اتهام خبرچینی برای اسرائیل گردن زد.

"خلیل العنانی" مطرح می کند؛ پیوستن به داعش خط پایانی به منازعات خشونت آمیز داخلی در این گروه بود در شرایطی که دو جریان فکری در این گروه شکل گرفته بود: اعضای قدیمی تر خواهان حفظ استقلال عمل، تمرکز فعالیت ها در مصر و حفظ حامیان محلی بودند. اما اعضای جدیدتر به دنبال پیوستن به شبکه جهانی و ادغام با القاعده یا داعش بودند که در نهایت شق دوم به برتری دست یافتند.

پیام این اتحاد برای السیسی احتراز از هرگونه اقدام نسنجیده بود که می تواند پیامدهای غیرقابل برگشتی برجای گذارد. با عنایت به اینکه در چند سال اخیر گروههای افراطی به کانون مهمی در جذب جوانان مصری مبدل شدند.

گروه بیت المقدس پیوسته در حال گسترش اهدافش می باشد در ماههای بعد از عزل مبارک، گروه بر اهدافی در شبه جزیره سینا و اسرائیل متمرکز شده بود؛ به دنبال حمله این گروه در اگوست 2011به شهر ایلات در جنوب اسرائیل 8 اسرائیلی به همراه5 سرباز مصری کشته شدند. در سراسر سالهای 2011 و 2012 گروه بیت المقدس اقدام به بمب گذاری در خطوط لوله گاز طبیعی سینا که به اردن و اسرائیل کشیده شده بود، نمود. به دنبال قدرت یابی السیسی، دامنه اقدامات این گروه به داخل کشور تغییر کرد و گروه عملیات‌هایی را علیه مقامات دولتی و تاسیسات نظامی انجام داد.

به اعتقاد تحلیلگران، عمده نگرانی می تواند حول وجود همسویی میان برخی از نظامیان با این گروه باشد. به دنبال کودتای السیسی، بسیاری از نظامیان با فرار از ارتش به گروههای رادیکال پیوستند. بر اساس گزارش رسانه ها، در جریان حمله به ایستگاه بازرسی در سینا که در اکتبر رخ داد و طی آن 31 سرباز کشته شدند دوافسر سابق مصر به نامهای عماد عبدالحمید و هاشم الشماوی نقش داشتند. در این رابطه پیش بینی می شود که در حمله اخیر این گروه، به یک فروند کشتی مصری در مدیترانه که به زخمی شدن 5 افسر و کشته شدن 8 نفر دیگر منجر شد، افسران سابق نیروی دریایی دخالت داشته باشند. مبتنی بر گزارش اخیر نیویورک تایمز، این گروه با بهره گیری از خبرچین هایی که اطلاعات دقیقی نسبت به امکانات و توان نظامی مصر دارند، می تواند فضای پرآشوبی را برای این کشور در آینده رقم بزند.

پیامدهای ائتلاف گروه انصار بیت المقدس با داعش در داخل و منطقه

الف: ائتلاف جدید یک بی نظمی را در رابطه قاهره و واشنگتن به دنبال خواهد داد. این ائتلاف دلیل خوبی بر قدرت داعش در جذب هواداران جدید در عراق و سوریه در کنار حمایت گسترده گروههای خارجی از آن در شرایطی است که داعش مورد حمله هوایی ائتلاف به رهبری آمریکا نیز قرار دارد.

ب: مصر وطن بسیاری از شبه نظامیان قدیمی مانند ایمن الظواهری رهبر القاعده است. در نگاه داعش، مصر از نقش کانونی بهره مند است لذا در کنار اهمیت سیاسی و فرهنگی آن در جهان عرب، مرزهای مصر با اسرائیل[فلسطین اشغالی] برای داعش حائز اهمیت است؛ چرا که به اعتقاد آن، گسترش حملات علیه اسرائیل نه تنها سبب مشروعیت بخشی به اقدامات داعش خواهد شد بلکه به گسترش محبوبیت آن در میان مصری ها نیز منجر خواهد شد.

پ: فاصله گرفتن السیسی با مسلمانان میانه رو و فقدان تغییرات ساختاری در مصر بعد از تحولات 2011 دلیل اصلی ناکامی و سرخوردگی مصریان در پذیرش این گروهها شده است. در شرایط کنونی برآورد می شود که حدود5000 مصری در گروه داعش حضور دارند اگرچه برخی از چهره ها، از جنگجویان نبردهای افغانستان و بوسنی در دهه های 80 و 90 میلادی هستند اما به اظهار برخی مقامات مصری، تلاشهایی از سوی این افراد برای سازماندهی عملیاتهایی علیه السیسی در جریان است.

ج: این ائتلاف تضمینی بر تداوم ناآرامی در مصر خواهد بود سیاستهای سرکوب گرایانه علیه مخالفان، زمینه های مساعدی را برای جذب جوانان، میانه روها و اسلام گرایان در داعش و گروههایی از این طیف فراهم ساخته است.برای نمونه سیاست‌های ظالمانه السیسی در سینا نه تنها سبب رویگردانی مردم از دولت شده است بلکه زمینه حمایت قبایل از گروه بیت المقدس را تامین نموده است.

ح: در سطح منطقه ای پیامدهای این ائتلاف به خوبی آشکار خواهد بود. در صورت شکست داعش در سوریه و عراق، این گروه با حضور در شمال آفریقا، نه تنها با هواداران زیادی از الجزایر، لیبی، مالی، مراکش، نیجریه و تونس روبرو خواهد شد بلکه با جلب نظر مردمان خسته از دیکتاتوری، به تحول بزرگی دست خواهد یافت و البته زمینه ساز ائتلاف سایر گروهها مانند بوکوحرام نیجریه یا انصار الشریعه لیبی با داعش خواهدشد.

د:این ائتلاف تلاش های اوباما را در جلب حمایت کنگره در گسترش حمایت از ائتلاف نظامی علیه داعش با عنایت به تعمیق شبهاتی درباره سودمندی آن، با دشواری هایی روبرو خواهد ساخت. از دیگر سو به نظر می رسد حمایت‌های نظامی گسترده آمریکا از مصر در مبارزه با تروریسم غیرموثر است؛ هلیکوپترهای جدیدآپاچی در کنار جت های جنگنده، بخشی از کمکهای سالیانه3/1 میلیارد دلاری آمریکا به مصر است که در تامین امنیت شبه جزیره سینا نیز موثر نبود. از دیگر سو، استفاده السیسی از تجهیزات نظامی آمریکایی به احتمال زیاد به تضعیف مشروعیت آن منجر خواهدشد و به اقدامات ضد تروریستی اش نگاه مبتنی بر تنبیه آمریکایی را القاءخواهد کرد.

در نگاهی رو به آینده، اوباما دست السیسی را در مبارزه با این گروهها باز خواهد گذاشت، اما باید تضمین کند که این وضع سبب گسترش دیکتاتوری یا هدف قرار گرفتن بیگناهان نخواهد شد. اگرچه السیسی مانند همتایان عربش از منافع حاصل از ائتلاف میان تروریستها برای تحکیم سیاستهای استبدادی اش علیه مخالفان بهره خواهد گرفت.