دورنمای فضای هسته ای امیدوار کننده است/نفوذ آمریکا در فضای حقوق بین الملل/در مذاکرات باید از عقلانیت سیاسی به خرد سیاسی برسیم

سرویس سیاسی «فردا» - تیم مذاکره کننده هسته ای ایران عازم شهر ژنو سوئیس شد تا نخستین دور گفت وگو های جامع هسته ای ایران و گروه 1+5 در دوره تمدید هفت ماهه مذاکرات را آغاز کنند. در دور قبلی مذاکره ایران و 1+5، طرفین نتوانستند در دومین ضرب الاجل تعیین شده که برای دستیابی به توافق نهایی بود، به تفاهم برسند. از این رو، وزیران امور خارجه 1+5 با وجود تایید پیشرفت مذاکرات اعلام کردند که برای رسیدن به توافق جامع نیاز به زمان بیشتری است و تهران با پیشنهاد تمدید مذاکرات برای 7 ماه دیگر موافقت کرد تا طرفین در چهار ماه نخست به توافق سیاسی یا کلی دست یابند و در سه ماه دیگر، جزئیات تفاهم را مکتوب کنند. محور اصلی اختلافات ایران و 1+5، مدت زمان توافق نهایی، میزان غنی سازی اورانیوم ایران و نحوه لغو تحریم ها علیه برنامه هسته ای ایران است. اما آنچه مسلم است، مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ اگرچه در دور قبلی با تمدید گفت و گوها پایان پذیرفت اما به نظر می رسد که این مذاکرات می تواند چارچوب و دورنمای یک توافق سیاسی و سپس توافق جامع محسوب شده و نقطه ای بی بازگشت به مراحل گذشته باشد.

در این خصوص مهدی مطهرنیا در گفتگو با «فردا» با اشاره به دورنمای توافق هسته ای میان ایران و کشورهای 5+1 خصوصا آمریکا اظهار داشت: در ارتباط با آینده نگری در بحث مذاکرات هسته ای از چند روش می توان بهره برداری کرد. اگر بخواهیم نگاه کوتاهی به روند مذاکرات از ابتدا تا کنون داشته باشیم باید به تحلیل پیشران ها و روندها و حتی گامی آنسوتر به سناریوهای نوشته شده در این باب توجه کنیم. وی در ادامه افزود: تمام رخدادهایی که در دورنمای توافق هسته ای اتفاق افتاده است نشان می دهد که رسیدن به یک نتیجه اصولی و قابل اجرا برای ایران و آمریکا، گام نهادن در چارچوب یک منطق سیاسی خواهد بود و لذا هرچه این توافق در یک مسیر عملیاتی پیش رود برای هر دو طرف میز مذاکره بسیار پسندیده تر است. این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: به نظر می رسد شرایط کنونی به نحوی است که یک فضای مثبت در جهت تسلط واقعیت ها پدیدار شده به گونه ای که دورنمای فضای هسته ای امیدوار کننده است. دوطرف در شرایط موجود باید به حداقل خواسته های خود در چارچوب مذاکرات بسنده کنند و با بنا گذاشتن در رسیدن به حداقل ها زمینه های توافق جمعی را فراهم آورند. به گونه ای که دست یافتن به افزایش سطح غنی سازی برای ایران و اطمینان از صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران برای طرف مقابل واضح و مشخص باشد. مطهرنیا همچنین تاکید کرد: این امر در شرایطی مهیا می شود که عقلانیت و خرد سیاسی برای تصمیم سازان و تصمیم گیران دو سوی مذاکرات امکان پذیر شود . در این شرایط است که می توان گفت بازگشت به نقطه قبل از آغاز مذاکرات هسته ای امکان پذیر نخواهد بود. این استاد دانشگاه در ادامه، نفوذ آمریکا در فضای حقوق بین الملل را عاملی برای زیر فشار قرار دادن ایران در بحث هسته ای دانست و عنوان کرد: شورای امنیت دراثر فشار آمریکا و قدرت های بزرگ دیگر رویکردی دوگانه اتخاذ نموده است. تاثیر این قدرت ها منجر به صدور 4 قطعنامه این شورا درخصوص دانش و فناوری انرژی هسته ای در ایران بوده است. اما صدور قطعنامه های ضد ایرانی، اقداماتی کاملاً سیاسی بوده که شورای امنیت با اعمال فشار سیاسی دولتهای قدرتمند از جمله آمریکا صادر کرده است و ازنظر حقوقی مشروعیتی ندارند. وی تاکید کرد: در منشور ملل متحد یکی از راههای پیش بینی شده جهت اعمال فشار برکشورهای ناقض صلح یا متجاوز، برقراری تحریم بعنوان یک راه حل غیر نظامی می باشد که شورای امنیت در خصوص ایران که هیچ گاه برای رسیدن به حق قانونی خود دست از تلاش برنداشته اعمال کرد. اما آنچه مسلم است پرونده هسته ای ایران ابعاد گسترده ای در 12 سال اخیر پیدا کرده است. مطهرنیا اضافه کرد: قطعا اگر در ژنو 3 تصمیم قطعی برای هر دوطرف به صورت واضح گرفته می شد و زمینه ایجاد فضای مثبت از سوی غرب فراهم می شد امروز نه تنها پرونده مذاکرات هسته ای بلکه پرونده های حاشیه ای دیگر نیز حل و تمام شده بود. عدم تحقق به یک تصمیم واقعی و قطعی به دلیل حاشیه دار کردن این پرونده و کشاندن آن به جریانات حقوق بین الملل بود که آنها معتقد بودند ایران در مقابل قوانین حقوق بشر ایستاده است و ایران نیز با قاطعیت در برابر آنها مقاومت کرده است و از حق خود دفاع نموده است. این کارشناس امور سیاسی معتقد است: انباشت و گذار پرونده از حقوقی به سیاسی و از سیاسی به امنیتی و تهدیدهای آمریکا و کنگره و اتحادیه اروپا این پرونده را دچار افت کرده و باید دقت و تامل بیشتری برای استفاده از فرصت باقی مانده داشته باشند. ایران در این مسیر تمام کوشش و تلاش خود را به عمل آورده اگرچه گاهی در مسیری گام برداشته که بسیار پرهزینه بوده است اما تلاش خود را انجام داده است. مهدی مطهرنیا در پایان اظهاراتش گفت: آنچه که باید در این خصوص مورد توجه قرار گیرد استفاده از نقشه راهی برای سیاست مداران است که با هزینه کم برای ملت ها به مقصد برسند. تحرکات در دوطرف زمینه ساز فشار بیشتر شده بنابراین باید از عقلانیت سیاسی که روش چکونه زیستن را نشان می دهد عبور کرده و به مرحله خرد سیاسی که چگونه آینده را بسازیم برسیم.