از آرزوی پتر کبیر تا جای پای امپراتوری های دریایی در مکران/ پتانسیلی که فراموش شده است + تصاویر

سرویس سیاسی «فردا»- علیرضا کیانفر: منطقه مکران حد فاصل رأس‌الکوه در غرب جاسک تا لاس‌بلا در جنوب غربی ایالت بلوچستان پاکستان را شامل می‌شود. این سرزمین از موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای برخوردار است و بنادر آن از دیرباز، جایگاه تجاری ممتازی داشته است.

در طول تاریخ طمع بسیاری از پادشاهان را به خود جلب کرده است. در وصیت نامه تزار روس تاکیدات زیادی برای رسیدن آب‌های گرم موجود در خلیج فارس و دریای عمان وجود داشت و از سوی دیگر انگلیسی‌ها نیز بارها برای دستیابی به این بخش مهم و استراتژیک جهان تلاش کرده‌اند.

با وجود اینکه این سواحل در دوره‌های مختلف تاریخی همواره بخشی از خاک ایران بوده است اما علی‌رغم طرح‌های بیگانگان همواره مورد بی‌توجهی داخلی قرار داشته است. سواحل مکران دروازه ورود به آب‌های گرم است و از ظرفیت بالقوه‌ای برای تبدیل شدن به یک قطب اقتصادی برخوردار است. بی‌مهری به سواحل مکران در داخل کشور به حدی بوده است که اکثر مردم جهان نام مکران را مترادف با کشور پاکستان می‌دانند.

با نگاهی اجمالی به نقشه‌های حمل و نقل دریایی بخوبی مشخص می‌شود که سواحل دریای عمان و خلیج فارس از ظرفیت باقوه‌ای برای ترانزیت کالا و خدمات برخوردار است. در صورت توجه به سواحل مکران در ناحیه شمال اقیانوس هند می‌توان از آن به‌عنوان یک پایگاه ترانزیتی به قلب آسیا و اروپا استفاده کرد. ایران بیشترین سواحل خلیج فارس را در اختیار دارد و سواحل مکران که ایران و پاکستان به طور مشترک از آن بهره مند هستند دروازه خلیج فارس به سوی آبهای گرم محسوب می شود.

وسعت سواحل مکران و همچنین موقعیت استراتژیک و ویژه این سواحل پتانسیل منحصربه فردی را برای ایران بوجود آورده است که به طور قطع با ایجاد بنادر پیشرفته در این مکان شاهد پیشرفت چشمگیر ایران در بخش ترانزیت کالا خواهیم بود.

حجم تردد کالا از نزدیکی سواحل مکران

اگر به سطح استفاده کشورهای پیشرفته جهان نظیر آمریکا از ظرفیت های آبهای آزاد نگاهی بیندازیم به این موضوع پی خواهیم برد که این کشورها بر روی ظرفیت‌های ساحلی خود سرمایه‌گذاری ویژه‌ای را انجام داده‌اند. برای مثال بنادر معروف سیدنی، شانگهای، دبی، بوستون سالانه میلیاردها دلار برای کشورهای خود به همراه دارند این در حالی است که موقعیت سواحل مکران به ‌مراتب بهتر از بسیاری از این بنادر است.

دسترسی و استفاده از راه های آبی خود یکی از المان های پیشرفت درجهان امروز و حتی دیروز است. بسیاری از کشورهای ابرقدرت دنیا با استفاده از راه های آبی مناطق مختلف جهان را تحت سیطره خود قرار دادند. در این میان کشورهای مختلفی چون پرتقال، آمریکا، انگلیس و ... را می توان مثال زد که با استفاده از ظرفیت کشتیرانی خود توانستند بر جهان سلطه یابند و در ادوار مختلف تاریخ کشورهای دیگر را به مستعمره خود تبدیل کنند. عدم توجه به این پتانسیل نیز می تواند کشورها را محصور سازد. یکی از المان های بین المللی شدن یک کشور نیز استفاده از راه های آبی است. راه های آبی که به راحتی کل جهان را به هم متصل می سازند و مرزبندی های زمینی و هوایی در آن کمتر دخالت دارد.

گسترش آمار ناوگان بین‌المللی

همچنین ترانزیت دریایی هم مقرون صرفه تر از دیگر راه هاست و هم اینکه حجم و میزان انتقال کالا از این لحاظ بسیار بیشتر از دیگر موارد است.

تنها کشوری که در محدوده آب‌های گرم شمال اقیانوس هند توانسته از ظرفیت بندری خود استفاده کند کشور امارات است. این در حالیست که امارات از نظر ژئوپلتیک فاصله بسیار زیادی با موقعیت سواحل ایران دارد و تنها غفلت از پتانسیل‌های داخلی کشور باعث شده تا بندر دبی تا این حد مورد توجه قرار بگیرد.

به هر لحاظ بندر مکران یکی از پتانسیل های بسیار جالب توجه در این زمینه است. ظرفیتی که تا به امروز چندان به آن توجه نشده است و همین غفلت سبب شده تا بازارهای دیگری نظیر بنادر امارات بوجود آید وبنادر کشورهای دیگر بتوانند خود را جایگزین بنادر ایرانی کنند. موضوعی که بدون شک با استفاده از ظرفیت سواحل مکران می تواند به گونه ای جالب توجه ورق را به سمت ایران برگرداند.

مکران در حدفاصل سه تنگه هرمز، باب المندب و مالاکا قرار دارد

مهمترین ویژگی منطقه مکران این است که در وسط سه تنگه مهم بین‌المللی هرمز، باب المندب و مالاکا قرار دارد که حدود یک سوم تجارت دنیا درآن صورت می‌گیرد. با وجود چنین ظرفیت ساحلی در طول چند دهه گذشته از ظرفیت این سواحل کاملا غفلت شده است. تنها توجه به نزدیکی ایران به قلب آسیا و از سوی دیگر ناامنی در دو کشور افغانستان و پاکستان بهترین مسیر ترانزیت کالا از طریق خاک ایران قرار دارد. توسعه مکران درآمد مناسبی را برای توسعه سواحل تفریحی و تجاری جنوبی ایران فراهم خواهد کرد.