ایران موضوع نشست ویژه شورای حکام

تسنیم: در نشست آتی شورای حکام بدون اینکه بحث خاصی درباره ماهیت توافقات حاصله یا ارزیابی ماهیت برنامه هسته‌ای ایران صورت گیرد، صرفاً نامه ظریف-اشتون مبنی بر درخواست ادامه نظارت آژانس بر الزامات داوطلبانه ایران به مدت ۷ ماه، بررسی می‌شود. بر اساس توافق ایران و گروه 1+5 در آخرین نشست وین، توافق موقت ژنو (مشتمل بر تعهدات طرفین در قالب گام اول توافق نوامبر 2013 ژنو و توافق 4 ماهه وین) به مدت 7 ماه تمدید شد. یکی از پیامدهای این تمدید 7 ماهه، اعطای اختیار به آژانس از سوی طرفین این توافق به منظور ادامه نظارت بر فعالیت های هسته ای ایران (تعهدات و الزامات داوطلبانه ایران در ارتباط با اجرای توافق ژنو) است. از همین رو، در دو بند آخر بیانیه ظریف-اشتون در وین نیز تصریح شد که: ایران و کشورهای 1+5 مجدداً تاکید می‌کنند که کماکان تعهدات خود در برنامه اقدام مشترک را به صورت موثر و به موقع اجرا خواهند کرد. از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته خواهد شد که به نظارت بر اقدامات داوطلبانه وفق برنامه مشترک اقدام ادامه دهد. نشست بعدی برای ادامه کار در آذر ماه برگزار خواهد شد. از آنجا که آژانس به عنوان طرف و عضو توافق تمدید محسوب نمی شود و همچنین دولت‌های عضو این توافق‌ها نمی توانند برای آژانس وظیفه نظارتی ایجاد کنند، از آژانس درخواست شده تا بر اساس مقررات اساسنامه در خصوص نظارت بر فعالیت های تعهد شده ایران در دوره 7 ماهه به بررسی و تصمیم گیری بپردازد. بر این اساس، با تصویب شورای حکام، آژانس می تواند این فعالیت ها را به عنوان یک صلاحیت «اضافی» تقبل کند. تصمیم آژانس علاوه بر اینکه یک رابطه حقوقی خاص میان ایران، گروه 1+5 و آژانس درباره «پایش عملکرد ایران در اجرای توافقات ژنو و وین» ایجاد می کند، آژانس را موظف می کند امکانات و لوازم مربوط به اجرایی کردن این نظارتها از جمله نیروی انسانی و بودجه را نیز تامین کند. پیش از این، 2 بار آژانس بر اساس درخواست مشترک ظریف و اشتون درباره قبول نظارت بر تعهدات داوطلبانه ایران در خصوص توافقات 6 ماهه ژنو و 4 ماهه وین، به بررسی پرداخته و این درخواست ها را اجابت کرده است. در همین رابطه، آژانس بودجه لازم را برای انجام اقدامات نظارتی در ایران نیز تصویب کرده است. اکنون آژانس درنظر دارد نشست بررسی و اعلام نظر در مورد قبول و تامین بودجه نظارت 7 ماهه بر فعالیت های داوطلبانه ایران در خصوص توافق وین را برگزار کند. این نشست، بر اساس اعلام رسمی روابط عمومی آژانس، در 11 دسامبر برابر با 20 آذر ماه برگزار خواهد شد. با توجه به اینکه بررسی‌های آژانس در این زمینه منوط به درخواست قبلی مسئولان ارشد مذاکرات هسته ای است، نامه مشترک ظریف -اشتون در این رابطه همراه با بیانیه مشترک وین قطعاً برای آمانو، مدیرکل آژانس ارسال شده است. از این رو، در این نشست بدون اینکه بحث خاصی درباره ماهیت توافقات حاصله و یا ارزیابی ماهیت برنامه هسته ای ایران صورت گیرد، صرفاً نامه ظریف-اشتون مبنی بر درخواست ادامه نظارت آژانس بر الزامات داوطلبانه ایران (بر اساس توافق ژنو) به مدت 7 ماه، بررسی می شود. بدون شک، نتیجه این نشست روشن است: آژانس این درخواست را اجابت خواهد کرد و به مدیرکل اجازه خواهد داد نیروی انسانی و بودجه لازم را به منظور ایفای این نظارت ها، بکارگیری کند. اما میزان دقیق بودجه هنوز معلوم نیست اما برخی منابع خبری غربی حجم بودجه موردنظر آژانس را 5 میلیون یورو -برای مدت 7 ماه- برآورد کرده اند. آژانس تنها الزامات ایران در توافق های حاصله را مورد پایش و نظارت قرار می دهد و صلاحیتی برای نظارت بر فعالیت ها و تعهدات گروه 1+5 در برابر ایران ندارد. از همین رو، درباره اینکه این دولتها تا چه میزان به تعهدات خود در برابر ایران پایبند بوده اند، هیچ گزارش بین المللی تدوین و منتشر نمی شود.