آتشی که عربستان به چاه‌های نفت خود زده است/ «جنگ نفت» به سود عربستان است یا زیان آن؟ + جدول

سرویس سیاسی «فردا»- امیر حمزه نژاد؛ عربستان با بالابردن تولید نفت خود ضربه شدیدی به بازار نفت جهان وارد کرده است. بازی پیچیده عربستان نه‌ فقط ایران بلکه سیاست‌های بزرگ بین‌المللی را هدف قرار داده است. از این رو کشورهای مختلف به عربستان این هشدار را داده اند که این بازی کثیف را بدون پاسخ نخواهند گذاشت. آمارهای رسمی حکایت از آن دارد که بهای جهانی طلای سیاه از خرداد ماه سال جاری تاکنون بیش از 24 دلار به ازای هر بشکه کاهش یافته است و پیش بینی می شود حتی قیمت جهانی نفت به همین صورت سقوط کند. شروع هر جنگی برای مهاجمین تبعاتی به دنبال دارد اما به نظر می‌رسد عربستان با سیاست خارجی تنش آمیز خود که حاکی از حس حسادت و عصبانیت است، کمتر به تبعات و زیان‌های چنین جنگی فکر کرده است. عربستان در این روند حتی اعلام آمادگی کرده تا برای فروش بیشتر مشتری همچون اسرائیل را نیز از دست نخواهد داد. علی نعیمی وزیر نفت عربستان در کنفرانس اخیر سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) تاکید کرد که کشورش به هرطرف که مایل باشد از جمله به «اسرائیل» نفت خواهد فروخت. این اظهارات به معنای به رسمیت شناختن تلاشهای رژیم اشغالگر اسرائیل در تبلیغاتش برای تشکیل «کشوریهودی» است. موضوعی که با سیاست گذشته کشورهای مختلف خاورمیانه منافات چشمگیری دارد و در این جهت به نظر می‌رسد عربستان در حال رد شدن از تمام خطوط قرمز منطقه ای و بین المللی آنهم با سرعت بسیار بالایی است. شاید با این اوصاف اگر عربستان به این نتیجه برسد که برای فشار بر ایران و روسیه نفت تولیدی خود را به دریا بریزد، از این کار صرف نظر نکند! البته صداهای انتقاد امیزی از داخل عربستان به گوش می رسد که از سیاست آتش انداختن به چاه های نفت این کشور شکایت دارند. شاهزاده «ولید بن‌طلال» یکی از شاهزادگان بلندپایه و مهم خاندان پادشاهی عربستان، در نامه سرگشاده‌ای به وزیر نفت این کشور و جمعی دیگر از وزرا، درباره پیامدهای کاهش قیمت نفت هشدار داد و در صفحه توئیتر خود ضمن انتقاد از «کوچک‌‌انگاری آثار منفی این کاهش قیمت نفت بر بودجه و اقتصاد عربستان»، اظهارنظرهای مسئولان عربستانی با این رویکرد را محکوم کرد. گفتنی است عبدالباری عطوان به‌تازگی در روزنامه «رأی‌الیوم» نوشت: عربستان با بازی با قیمت نفت و افزایش تولید، دست به قمار بزرگی در برابر ایران و روسیه می‌زند، که هزینه‌های این تصمیم سیاسی، برای ریاض بسیار بالا خواهد بود. عربستان در نشست اوپک مدعی شده است برای رقابت با نفت شیل آمریکا باید سقف تولید نفت اوپک حفظ شود. این درحالی‌است که کریسیتن لاگارد رئیس صندوق بین‌المللی پول گفت، کاهش قیمت نفت اگرچه به برخی کشورهای صادرکننده آسیب می‌زند اما 0.8 درصد رشد اقتصادی بیشتر برای کشورهای پیشرفته واردکننده به دنبال خواهد داشت. مطمئنا تمام تولیدکنندگان نفت از شرایط کنونی رنج نمی‌برند. صندوق بین‌المللی پول در ماه اکتبر برآورد کرد که کشورهای مختلف برای متعادل کردن بودجه خود به قیمت‌های مختلفی برای نفت احتیاج دارند. کویت ، قطر و عربستان می‌توانند قیمت نفت را در محدوده 70 دلار در هر بشکه تحمل کنند و از سوی دیگر ایران برای متعادل کردن بودجه خود به نفت 136 دلاری، ونزوئلا و نیجریه به نفت 120 دلاری و روسیه به نفت 101 دلار در هر بشکه احتیاج دارند. آلن فان مهرن تحلیلگر نفتی در کپنهاگ گفت: با کاهش قیمت نفت، روسیه به ویژه آسیب پذیر به نظر می رسد. کاهش قیمت نفت در دهه 1980 میلادی یکی از عوامل اصلی سقوط شوروی سابق بود. نفت و گاز 68 درصد صادرات روسیه و 50 درصد بودجه این کشور را تامین می‌کند. روسیه تقریبا 90 میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را در سال جاری برای جلوگیری از سقوط روبل برابر دلار از دست داده که معادل 4.5 درصد اقتصاد این کشور است. ارزش روبل از ماه ژوئن تاکنون 31 درصد در برابر دلار کاهش یافته است. در شرایطی که وزیر اقتصاد و برخی از مقامات نفتی روسیه هشدار داده‌اند که دوران سختی برای این کشور در پیش است، ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه می‌گوید: کاهش قیمت نفت باعث نمی‌شود که وی خواسته‌های غرب را اجابت کند. وی در این زمینه اظهار داشته است که «زمستان در راه است و مطمئن هستم که بازار مجددا در سه ماهه اول سال آینده و تا میانه سال متعادل خواهد شد.» کارشناسان می گویند که به طور دقیق اتاق فرمان جنگ نفت در آمریکاست؛ چراکه آمریکا برای فشار بر ایران و سوریه با هزینه‌ای که عربستان می پردازد بیشترین سود را می کند. نشست اخیر اوپک بیشتر جهت جبران کاهش قیمت نفت اعضا برگزار شده بود اما عربستان در این رابطه با بی اعتنایی نسبت به افزایش فروش خود نیز علاقه وافری از خود نشان داد. مقامات عربستان ادعا می کنند این کار را برای ثبات بازار نفت انجام می‌دهند اما سقوط قیمت نفت به این شدت خود یک بی‌ثباتی بزرگ در بازار است. شرایط روانی بازار تغییر کرده است و به نظر می‌رسد میزان بی‌ثباتی افزایش خواهد یافت. البته گرچه اهداف جنگ نفت عربستان برای جهانیان آشکار است اما اظهار نظرهای سران آل سعود در حوزه‌های دیگر خود به خوبی رقابت توام با حسادت عربستان با ایران را به خوبی نشان می‌دهد. عربستان که مخالف ایجاد توافق نهایی هسته‌ای 1+5 با ایران است و همین موضوع منجر به حضور سعود الفیصل، وزیر خارجه این کشور در حاشیه نشست وین 10 و دیدار با جان کری شد، آشکارا از زبان ترکی الفیصل، رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی این کشور بیان می‌کند که گروه ۱+۵ با ایران به هر توافقی دست یابد ریاض هم نظیر آن را می‌خواهد. با این اوصاف به نظر نمی‌رسد عربستان سعودی به عنوان متهم اول بی ثباتی در بازار نفت در طولانی مدت نتواند این روند را ادامه دهد. گرچه این موضوع کشورهایی که بودجه خود را با کمک نفت می بندند دچار مشکل می‌شوند اما راه‌حل‌های زیادی در این موارد وجود دارد که این کشورها می‌توانند بدان متوسل شوند تا از این تنگنا خارج شوند. به نظر می‌رسد مسئولان ایرانی برای کم کردن تبعات چنین مواردی باید چاره اندیشی کنند و نسبت به توسعه بازار غیر نفتی که از دغدغه‌های دور و نزدیک کارشناسان اقتصادی است، اهتمام بیشتری بورزند. عربستان بعد از اتفاقات سوریه و بیداری اسلامی به انزوا سیاسی محکوم شد و اینک با چنین سیاستی دشمنان بیشتری را برای خود می تراشد. ممکن است در این روند بلوک نفتی علیه سیاست جنگ نفت عربستان در آینده ایجاد شود و قطعا چنین مواردی ضربه سختی به عربستان وارد خواهد آورد و در طولانی مدت آل سعود را منزوی تر خواهد. اینگونه تندرویی‌ها تبعاتی برای این کشور چه از لحاظ داخلی و چه از لحاظ خارجی به دنبال خواهد داشت و به احتمال زیاد عربستان در این روند بیشترین زیان را چه از لحاظ روانی و چه از لحاظ مادی متحمل خواهد شد.