تمدید مذاکرات؛بهترین وضعیت "بد"/ عربستان به خانه شیشه‌ای توافق سنگ می‌زند/ دامی که پیش روی ایران است

سرویس بین الملل « فردا »- مذاکرات هسته‌ای در وضعيتی بسيار مبهم قرار دارد. اکنون زمزمه‌هايی بلند شده که مذاکرات تمديد خواهد شد. هنوز روشن نيست مکانيسم اين تمديد چگونه خواهد بود ولی دو طرف می‌گويند هرگز تن به شکست کامل مذاکرات نخواهند داد. سوال اصلی و مهم اين است که در صورت تمدید، آینده مذاکرات چه شکلی به خود خواهد گرفت. در این باره حشمت الله فلاحت پیشه در گفتگو با خبرنگار « فردا » به سوالاتی در این زمینه پاسخ داد. - ارزیابی شما از روند مذاکرات هسته ای چیست؟ تا سوم آذر که به عنوان ضرب الاجل توسط طرفین برای توافق مشخص شده، 3 احتمال وجود دارد. توافق، عدم توافق و یا تمدید. در حال توافق به سود طرفین خواهد بود و به بن بست رسیدن مذاکرات به همه گروه های مذاکره کننده ضرر می رساند. در این بین یک باب میانه ای ممکن گشوده شود که بحث تمدید مذاکرات و تعلیق بخشی از خواسته های طرفین را در بر می گیرد. بدین منظور که مهلت مشخص شده تمدید شده و بخشی از خواسته های ایران که کاهش تحریم هاست به صورت تعلیق در می آید و بخشی از برنامه هسته ای ایران که خواست طرف مقابل است نیز چنین حالتی به خود می گیرد. - در این بین به نظر می رسد غربی ها بیش از توافق علاقه به تمدید مدت زمان مذاکرات دارند. اعتقاد ما بر این است که مسئله تمدید مذاکرات از سوی 2 دسته از کشورها و فعالان دیپلماتیک با اهداف مجزا در حال مطرح شدن است. دسته اول کشورهایی هستند که مشغله آنها به بن بست رسیدن مذاکرات است و خواهان ایجاد توافق هستند. این مجموعه تمدید مذاکرات را بهتر به بن بست رسیدن آن می دانند و سعی می کنند که فرصت دیگری را به این دیپلماسی می دهند. بنابراین در این قالب اگر تمدیدی هم صورت بگیرد، قابل اعتنا است و می تواند بهترین وضعیت بد برای طرفین باشد. اما دسته دیگر به دنبال این هستند که با تمدید مذاکرات، آن را به سمت شکست سوق دهند. این مجموعه که رویکرد خطرناکی نیز دارد همان جریانی است که همواره در طول این سال ها سعی داشته بیشترین فشارها را بر ایران اعمال کنند و سعی کرده اند سیاست مبتنی بر فشار را در قبال جمهوری اسلامی ایران دنبال کنند. ارجاع آنها به رفتارهای ایران در یک سال اخیر است و در ذهن آنها این موضوع می گذرد که چون ایران برای رسیدن به توافق، عقب نشینی های را صورت داده و یا تعدیل هایی را پذیرفته، اگر بار دیگر ما این مذاکرات را تمدید کنیم، ایران عقب نشینی و تعدیل های بیشتری را انجام می دهد و آن زمان است که ما می توانیم در مقابل یک بسته تشویقی پوچ و یا کم اهمیت، امتیاز بزرگی را از ایران بگیریم. - در حال حاضر به نظر شما کدام رویکرد بر مذاکرات هسته ای تاثیر گذار است؟ آنچه که از مذاکرات بر می آید این است که این رویکرد دوم در زمینه تمدید مذاکرات برای گرفتن امتیاز بیشتر در روند مذاکرات غالب است و مسئولان مذاکره کننده باید بدانند که این روند حتما یک خط انحرافی است و جمهوری اسلامی ایران باید از این دام انحرافی بگریزد، چراکه قرار نیست جمهوری اسلامی هزینه عدم دست یابی به توافق را بپردازد. تا همین حالا هم تعدیل هایی را که در مواضع و پیشرفت های فنی داشته ایم بسیار کم سابقه بوده است. طبیعتا تعدیل بیش از این نیز در ایران طرفداری نخواهد داشت. - تمدید مذاکرات چه خطراتی می تواند برای غرب داشته باشد؟ تمدید مذاکرات همانقدر که ممکن است برای ایران دام باشد، برای دولت اوباما و دولت های غربی هم دام است. چراکه در یکسال اخیر سیاستی که تحت عنوان سیاست جدید از سوی کشورهای غربی مطرح شد، عملا یکسال وقت محافل دیپلماتیک و رسانه ای را به خود معطوف کرد و بی نتیجه ماندن بیشتر به یک پتکی برای مخالفان شبیه خواهد شد که با آن بر سر دولت اوباما بزنند. در انتخابات میاندوره کنگره هم دیدیم که همین پتک علیه اوباما به کار گرفته شد که دولت اوباما را دولت طرح های شکست خورده معرفی کرد. بنابراین به نظر من ناتوانی دولت آمریکا در به توافق نرسیدن با ایران دست طرف های کنگره را برای پایین کشیدن اوباما از حوزه دیپلماسی باز می گذارد. به ویژه اینکه حدود 45 روز دیگر عملا سناتورهای جدید در مجلس سنای آمریکا صاحب کرسی می شوند و اوضاع کنگره نیز به ضرر اوباما مغلوب می شود. - با روی کارآمدن سناتورهای جدید چه احتمالاتی در زمینه توافق با ایران به وجود می آید؟ من معتقدم گام بعدی طیف مخالفان در سنا توافق با ایران، مطرح کردن یک طرح برهم زننده است و این طرح در یکسال اخیر بارها در مجلس سنا مطرح شده اما با لابی گری اوباما، جو بایدن و جان کری این طرح در دستور کار قرار نگرفت. این طرح برهم زننده و مخرب همه پل ها و برنامه هایی است که تا بحال در جریان مذاکرات شکل گرفته است. از طرف دیگر سناتورهای جمهوری خواه همواره به دنبال یک دشمنی دائمی با ایران و تحریم های بیشتر هستند و طبیعتا شکل گیری همچین قانونی به معنای ترک میز مذاکرات از سوی ایران خواهد بود. بنابراین عدم توافق در این برهه معنایی جز شکست سیاست های اوباما را در پی نخواهد داشت. - تمدید مذاکرات در مجموع به سود طرفین مذاکره خواهد بود یا به ضرر آنها؟ تمدید مذاکرات 2 جنبه مثبت و منفی دارد. جنبه مثبت آن قابل اعتنا است اما جنبه منفی آن هم دامی برای دولت ایران خواهد بود و هم برای دولت اوباما. - تمدید مذاکرات چه فوائد و مضراتی برای ایران خواهد داشت؟ بازهم باید بگویم که تمدید بهترین وضعیت بد است. یعنی در بدترین امکان این است که مذاکرات به نتیجه نرسد و بن بست اعلام شود که این نشان دهنده از بین رفتن هزینه ها و انرژی یکساله است که برای مذاکرات صرف شده است. اما اگر حالت تعلیق و تمدید شکل گیرد و این تمدید زمان منوط به این باشد که در این مدت سازو کارهای توافقی در دستور کار قرار گیرد، باز می توان به آینده امیدواری بیشتری داشت. اما من معتقدم احتمال تمدید در حالت دوم خیلی ضعیف است و تمدید منجر به قدرت گیری بازیگران تازه ای می شود که نفس مذاکرات را تهدید می کنند. - منظور از بازیگران جدید کدام کشورهاست؟ کشورهایی مانند عربستان. همین حالا می بینیم که سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان یک مسئله انحرافی را مطرح کرده مبنی بر اینکه ما همان امتیازهای ارائه شده به ایران از جمله غنی سازی در خاک عربستان را می خواهیم. عربستانی ها می دانند که رسیدن به فناوری بومی هسته ای یک سری نیازها فراتر از نیاز پولی می خواهد که عربستان آنها را در اختیار ندارد. ولی فقط به خاطر برهم زدن مذاکرات ایران با غرب چنین بحثی را مطرح می کنند. چراکه مخالفان توافق با ایران می دانند که اگر ایران هسته ای شود رقابت هسته ای در خاورمیانه شکل می گیرد و سعودی ها قدرت این رقابت را ندارند. بنابراین اظهار نظر وزیر امور خارجه عربستان فقط سنگی بود که بر خانه شیشه ای توافق زده شد. - ارزیابی شما چیست؟ آیا احتمال توافق وجود دارد؟ به نظر من تمدید بهتر از بن بست است و توافق قطعا بهتر از تمدید. طرفین نیز منع جدی برای رسیدن به توافق ندارند و مقدمات نشان می دهد که هنوز احتمال توافق وجود دارد اما وجود یک عامل خط قرمزی جدی، روند مذاکرات را کاملا برهم زده است.