راهبرد جدید اوباما در سوریه اصلاح یا تشدید اشتباهات گذشته؟
سرویس سیاسی «فردا» - در بررسی تحولات اخیر سوریه چند نکته جلب توجه می‌کند: نخست ارائه طرح جدید استفان دی میستورا نماینده جدید سازمان ملل در امور سوریه و دوم طرح لزوم بازنگری در راهبرد دولت اوباما درخصوص چگونگی اولویت بندی بین مقابله با داعش و دولت سوریه و سوم درخواست مجدد سوریه از روسیه برای تحویل سامانه موشک های اس 300 به این کشور است که در زیر درباره کم و کیف این تحولات به اختصار بحث می‌شود. محتوا و شرایط زمانی طرح پیشنهادی استفان دی میستورا با وجود اینکه در چند ماه گذشته اوضاع سوریه تحت الشعاع دیگر تحولات در خاورمیانه قرار گرفته بود (که از جمله این تحولات می‌توان به ظهور داعش وشکل گیری ائتلاف ضد داعش اشاره کرد) اما در روزهای اخیر در پی دومین سفر نماینده سازمان ملل به سوریه طرحی برای حل اوضاع انسانی شهر حلب و متعاقب آن از سرگیری مذاکرات سیاسی بین طرف های درگیر مطرح شده است که در صورت موفقیت آمیز بودن به سایر مناطق این کشور نیز قابل تعمیم باشد. طبق این طرح نیروهای درگیر در شهر حلب در جایی که هستند باقی می‌مانند و در واقع آتش بس برقرار می‌شود و متعاقب آن ارائه کمک‌های انسانی به مردم تحت محاصره شهر صورت
می‌گیرد. همچنین در این طرح هیچ اشاره‌ای به لزوم کناره گیری بشار و تشکیل دولت انتقالی نشده است. علاوه بر این در این طرح بر لزوم مقابله با تروریسم تاکید و تصریح شده است. گنجاندن این نکات موجب شده است که دولت سوریه از آن استقبال کند و آن را قابل بررسی بداند اما در مقابل مخالفان چه به صراحت و چه با قید شروطی غیرعملی مخالفت و یا بی میلی خود را برای اجرای این طرح اعلام کرده‌اند. اما در بین کشورهای غربی برخی مانند آمریکا با اصل طرح دی میستورا مخالفت نکرد اما درباره پایبندی دولت سوریه به این طرح ابراز تردید کرد. در مقابل برخی دیگر از کشورهای غربی مانند فرانسه و ترکیه سعی کردند طرح دی میستورا را مصادره به مطلوب کنند و آن را بستر ساز اجرای طرح منطقه حائل معرفی کنند. یکی از سوال‌های مطرح درباره ارائه این طرح مقطع زمانی آن است که در اینجا دو احتمال مطرح است: نخست اینکه ارائه طرح اقدام را می‌توان نتیجه تلاش‌های طبیعی دی‌مستورا در چند ماه گذشته دانست و از این دید آن را کاملا تصادفی دانست و دوم اینکه درست برعکس ارائه طرح جدید سازمان ملل را تابعی از شرایط جدید در منطقه و همچنین متاثر از تحولات تازه در شرایط برخی از
بازیگران منطقه‌ای و بین المللی دخیل در بحران سوریه دانست. یکی از این تحولات خبرساز شکست سنگین اخیر دموکرات ها در انتحابات میان دوره‌ای کنگره و ایالات فرمانداری‌ها است اما اینکه آیا این تحول دولت اوباما را در جهت اصلاح رویکرد گذشته و یا تشدید آن سوق خواهد داد هنوز حرف و حدیث‌های مختلفی مطرح است. بازنگری در راهبرد اوباما ، اصلاح یا تشدید اشتباهات گذشته؟ یکی از پاشنه آشیل‌های آمریکا در تشکیل و پیشبرد ائتلاف ضد داعش از همان ابتدا کنار گذاشتن دولت سوریه از این ائتلاف بود آنهم در حالی که این کشور به عنوان اولین و بزرگترین قربانی افراد و گروه‌های تکفیری، بیش از دیگر اعضاء از انگیزه و تجربه لازم و کافی برای مقابله این گروه‌ها از جمله داعش برخوردار است و بر همین اساس انتظار می‌رفت این واقعیت در اصلاح راهبرد آمریکا (که بعد از شکست سنگین در انتخابات اخیر کنگره در دستور کار دموکرات ها قرار گرفته است ) مورد توجه قرار گیرد. اما آنگونه که از برخی از قرائن و شواهد موجود در این زمینه بر می‌آید نه تنها چنین اصلاحی صورت نمی‌گیرد بلکه به دولت اوباما آدرس غلط داده می‌شود. چنانکه خبرگزاری روسی ایتارتاس در گزارشی به نقل از
شبکه سی ان ان آمریکا نوشت :" پس از آنکه اوباما متوجه شده است بدون حذف بشار اسد رئیس جمهور سوریه غلبه بر گروه تروریستی داعش امکان پذیر نیست؛ بنابراین تصمیم گرفته است در راهبرد خود در قبال این گروه تجدید نظر کند. بازنگری در راهبرد مقابله با داعش اعتراف ضمنی به این نکته است که راهبرد مقابله با داعش ابتدا در عراق و سپس در سوریه بدون تمرکز بر حذف بشار اسد ناشی از اشتباه محاسباتی بوده است. " در حالی که چنین مشاوره (و یا به عبارت دقیقتر ) آدرس غلط به دولت اوباما داده می‌شود که تمام طرح های براندازی در سه سال گذشته به شکست انجامیده است و با در نظر گرفتن این واقعیت استفان دی میستورا نماینده جدید سازمان ملل در امور سوریه نیز در طرح پیشنهادی اخیر خود هیچ اشاره‌ای به این موضوع نکرده است. از سرگیری تحرکات سوریه برای دریافت سامانه موشکی اس 300 هروقت تحرکات ضد سوری بخصوص در زمینه ایجاد منطقه حائل و منطقه پرواز ممنوع بیشتر می‌شود تحرکات مقامات سوری برای دریافت سامانه دفاع هوایی اس 300 نیز افزایش می یابد. گفته می‌شود سفر قریب الوقوع ولید معلم وزیر امور خارجه سوریه به روسیه در این راستا صورت می‌گیرد. به نظر می رسد دستکم
دو عامل در از سرگیری تلاش های سوریه برای دریافت این سامانه از روسیه موثر بوده است: نخست اینکه در هفته‌های اخیر در پی تلاش‌های آمریکا برای تشکیل ائتلاف ضد داعش علاوه بر مخالفان خارج نشین سوریه تحت عنوان ائتلافی ملی مخالفان برخی از کشورهای منطقه از جمله ترکیه به صراحت بر شروطی چون ایجاد منطقه حائل و منطقه پرواز ممنوع برای پیوستن به ائتلاف تاکید کرده‌اند و در پی شکست دموکرات‌ها در انتخابات میان دوره‌ای اخیر کنگره، برخی از اطلاعات حاکی از این است که مشاوران اوباما به وی توصیه کرده‌اند که از همان ابتدا کنار گذاشتن بحث سرنگونی رژیم بشار برای تشکیل ائتلاف ضد داعش اشتباه بوده و لذا برای جبران آن باید این مسئله دوباره در کانون توجه و در سیبل تلاش‌ها قرار گیرد و این توصیه‌ها از این جهت می تواند برای دولت سوریه خطرناک و هشدار دهنده باشد که اکنون آمریکا در پوشش قطعنامه های سازمان ملل که برای هدف قرار دادن اهداف و مواضع داعش تصویب شده‌اند امکان تعرض به خاک سوریه را دارد و از این جهت امکان حمله غافلگیر کننده علیه اهداف و مواضع سوریه بیش از پیش تقویت می‌یابد که این لزوم دریافت سامانه موشکی اس 300 را بیش از پیش ضروری
می‌سازد. اما عامل تاثیر گذار دیگر بر انگیزه دولت سوریه برای دریافت اس 300 از روسیه این است که دولت مسکو به تازگی این سامانه را با وجود اینکه قرار داد فروش آن خیلی دیرتر با سوریه بسته شده بود در اختیار مصر قرار داد و این کشور بعد از ونزوئلا دومین کشور دارنده این سامانه شد. نتیجه‌گیری از آنچه که گفته شد مشخص می‌شود که بخشی از تحولات موجب شده است که بار دیگر بحران سوریه از حاشیه به متن بیاید و اگر چه برخی از این تحولات به گونه‌ای که می تواند نوید بخش تثبیت اوضاع و حل مسالمت آمیز بحران باشد که از جمله آنها می توان به طرح جدید دی میستورا نماینده جدید سازمان ملل برای توقف گام به گام درگیری ها اشاره کرد اما از آنجا که مخالفان دولت سوریه و یا حامیان غربی و عربی آنها استقبال گرمی از آن نکردند لذا نمی‌توان چندان به اجرای این طرح امیدوار شد. همچنین با وجود اینکه حل بحران سوریه از این قابلیت برخوردار است که بخشی از شکست سیاسی اخیر دموکرات‌ها را در انتخابات میان دوره‌ای کنگره در عرصه سیاست خارجی جبران کند اما ظاهرا به اوباما در این خصوص آدرس غلط داده می‌شود و بازنگری در راهبرد آمریکا به گونه‌ای تعریف می‌شود که به
تشدید اشتباهات گذشته آمریکا بینجامد و در مجموع اتخاذ چنین رویکردی از سوی مخالفان و حامیان خارجی آنها موجب شده است که دولت سوریه نیز دریافت سامانه موشکی اس 300 از روسیه را با جدیت بیشتری دنبال کند.
دیدگاه تان را بنویسید