جوانان بیکار تونسی به داعش می‌پیوندند

سرویس سیاسی « فردا »:‌ در روزهایی که بسیاری از کشورهای خاورمیانه اسیر جنگ و تنش‌های سیاسی هستند، مردم تونس خود را آماده برگزاری دو انتخابات مهم می‌کنند. مردم این کشور ابتدا بیست و ششم اکتبر (چهارم آبان) به پای صندوق‌های رای می‌روند تا اعضای پارلمان بعدی را مشخص کنند.

بیست و سوم نوامبر (دوم آذر) نیز تونس شاهد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری از میان بیش از 50 نامزد است.

یکی از مطرح ترین نامزدهای ریاست جمهوری، منصف المرزوقی، رئیس جمهور کنونی تونس است. پس از سقوط حکومت بیست و سه ساله زین العابدین بن علی در سال 2011، وی با رای مجلس موسسان ملی تونس به عنوان اولین رئیس جمهور پس از انقلاب انتخاب شد. منصف المرزوقی شصت و نه ساله که دانش آموخته رشته پزشکی است و در رشته اعصاب تخصص دارد، در کنار پزشکی فعالیت های گسترده ای در حوزه های حقوقی، سیاسی و فلسفی داشته است. البته او پیش از این نیز در دوران حکومت بن علی سال 1994 نامزد انتخابات ریاست جمهوری بود که بهای سنگینی برای او به همراه داشت و به قیمت زندانی شدنش تمام شد.

المرزوقی چهار ماه را در سلول انفرادی گذراند تا این که با فشار جامعه جهانی و تومارهای امضا شده فعالان حقوق بشر و چهره های مطرح جهان و مداخله شخص نلسون ماندلا، رئیس جمهور فقید آفریقای جنوبی از زندان آزاد شد.

با توجه به نزدیک شدن زمان انتخابات، شبکه الجزیره انگلیسی مصاحبه ای با او انجام داده که علاوه بر موضوع انتخابات به تحولات منطقه ای نیز اشاره داشته است. با توجه به این که بیش از 3000 نفر از جهادی های خارجی داعش تونسی هستند، المرزوقی به تحلیل این مسائل پرداخته است.

شما با ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری، قصد دارید بار دیگر به عنوان رئیس جمهور تونس فعالیت کنید. چرا چنین تصمیمی گرفته اید؟

به دلیل این که تصور می کنم کار من هنوز تمام نشده است. همان طور که شما می دانید من به مدت بیش از سه دهه به عنوان فعال حقوق بشر فعالیت کرده ام. بنابراین برای وقوع یک انقلاب مسالمت آمیز بسیار تلاش کرده ام. همچنین من این افتخار را دارم که به عنوان اولین رئیس جمهور پس از این انقلاب برگزیده شدم، اما متاسفانه این انقلاب از جهات مختلف هدف تهدید قرار دارد و به همین دلیل تصور می کنم کار خود را به پایان نرسانده ام و قصد دارم به دولت بازگردم تا به این ترتیب دور دوم انقلاب را تکمیل کنم.

شما بارها به این موضوع اشاره کرده اید که یک فعال حقوق بشر هستید، اما برخی می گویند شما با اعلام نامزدی دوباره برای انتخابات در حال تبدیل شدن به یک سیاستمدار حرفه ای هستید.

سیاستمدار بودن موضوع شرم آوری نیست. تجربه به من نشان داده برخی افراد نامناسب در سازمان های حقوق بشری هستند و در مقابل افراد خوبی نیز در احزاب سیاسی حضور دارند. بنابراین من نمی توانم این تصور را قبول کنم که سیاستمداران افرادی فاسد هستند. مثال مشخص در این زمینه نلسون ماندلا است. او سیاستمداری بود که به هیچ وجه آلوده فساد نشد. بنابراین من ابایی ندارم از این که بگویم سیاستمدار هستم.

انتخابات پیش رو زیر سایه قانون اساسی جدید برگزار می شود؛ قانون اساسی که اختیارات بیشتری به شخص رئیس جمهور می دهد. اگر بار دیگر به عنوان رئیس جمهور انتخاب شوید، اختیارات بیشتر باعث تغییر رفتار و اقدامات شما می شود؟

نه به هیچ وجه. من همان آدم 30 ـ 20 سال گذشته هستم. زمانی که شما به ارزش ها پایبند و با خودتان و مردم کشورتان صادق باشید، به هیچ وجه نمی گویید من براساس قانون اساسی جدید، قدرت و اختیارات بیشتری دارم. هدف اصلی و ابتدایی من به عنوان رئیس جمهور، حفظ اتحاد تمام تونسی هاست. حتی اگر او از سوی 50 درصد رای دهندگان انتخاب شود، رئیس جمهور همه مردم است و این دقیقا همان کاری است که من سعی کردم طی سه سال گذشته انجام دهم. زمانی که من برای اولین روز وارد دولت شدم، گفت وگوهای ملی را آغاز کرده و من رهبران تمام احزاب سیاسی را دعوت کردم و به آنها گفتم اکنون لحظه ای خطرناک برای تونس است. از آنها خواستم پای میز مذاکره بیایند و اختلافات را کنار بگذارند. این روشی بود که حتی در مقابل سرسخت ترین دشمنانم نیز انجام دادم و این دقیقا همان روشی است که در صورت انتخاب دوباره بر آن تاکید خواهم داشت.

شما به دوران خطرناک تونس اشاره کردید. با توجه به برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری و احتمال کشیده شدن انتخابات به دور دوم، احتمالا روزهای مهم و شاید خطرناکی در انتظار تونس است.

مطمئنا همین طور است. به این دلیل خطرناک که خطر حملات تروریستی زیاد است. پس از وقوع انقلاب تونس، گزینه های پیش رو به جای دیکتاتوری سابق، احزاب اسلامگرا و گروه های افراطی بود. گروه های افراطی که من آنها را تروریست می نامم، از موفقیت تونس در تبدیل شدن به یک کشور دموکراتیک بیم و هراس دارند. هدف اصلی آنها ایجاد اختلال و مشکل در این مسیر است. آنها بارها و به روش های مختلف ما را تهدید کردند، اما من اطمینان دارم تمام مردم تونس نسبت به این هدف تروریست ها آگاه و هوشیار هستند. حتی اگر حملات تروریستی رخ دهد که امیدوارم چنین اتفاقی نیفتد، خللی در اراده تونسی ها در ادامه این راه وارد نمی کند.

سال گذشته دو نفر از سیاستمداران تونس ترور شدند. با شنیدن این اخبار تصور نکردید تونس در حال خارج شدن از مسیر پیشرفت خود است؟

همان طور که گفتم، هدف از این حملات خارج کردن تونس از این مسیر بود، اما ما بعد از آن توانستیم قانون اساسی جدید را به تصویب برسانیم و حتی گفت وگوهای ملی را از سر بگیریم. پس مشخص است که تروریست ها با این اقدامات نتوانستند به هدف مدنظر خود برسند.

این روزها حزب دیگری در تونس وجود دارد که برخی می گویند با اخوان المسلمین مصر در ارتباط است. آنها می گویند برای انتخابات ریاست جمهوری تبلیغ نمی کنند. نظر شما در این باره چیست؟

من با این گفته شما مخالفم که آنها وابسته یا همچون اخوان المسلمین هستند. جریان های اسلامگرا طیف وسیعی را در بر می گیرد. به همین دلیل شما نمی توانید تونس را با مصر یا دیگر کشورهای مسلمان مقایسه کنید. این یک طیف وسیع است که همواره در حال تحرک و جنبش است. موضوع دیگری که باید به آن توجه کرد این که این احزاب ابتدا تونسی هستند و سپس ایدئولوژی اسلامی دارند.

آیا توافقی پنهانی بین شما و برخی احزاب وجود دارد؟

نه به هیچ وجه؛ من به عنوان یک نامزد مستقل در این انتخابات شرکت می کنم. البته ممکن است برخی احزاب از من حمایت کنند، اما آنچه مشخص است این که هیچ حزبی رسما از من در دور نخست حمایت نکرده است. اگر هم به دور دوم انتخابات بروم، شاید برخی احزاب مجبور به حمایت از من شوند، اما در حال حاضر تمام تلاشم این است که به عنوان یک نامزد مستقل در انتخابات شرکت کنم.

سال 2011 و زمان انقلاب تونس، به گونه ای صحبت می کردید که گویی قرار است کشور براساس شریعت اداره شود، اما امروز این گونه به نظر نمی رسد.

راستش را بخواهید من طی 20 سال گذشته بارها با راشد الغنوشی، رهبر حزب اسلامگرای النهضه بحث و مناظره کرده ام. در نهایت به این نتیجه رسیده ایم که تونس از یک طرف متکی به بخش عربی و اسلامی خود است و از سوی دیگر نیز به بخش های مدیترانه ای و آفریقایی خود وابسته است. بنابراین ما باید بتوانیم این سه هویت را در کنار یکدیگر قرار دهیم و با هم تلفیق کنیم. از سوی دیگر، پس از مشاهده تجربیات مصر باید بتوانیم با گروه های اسلامگرای میانه رو نیز فعالیت و همکاری کنیم تا بتوانیم در کنار آنها یک دولت جدید و دموکراتیک بسازیم. در یک جامعه متشنج و بی قانون شما می توانید هر کاری که دلتان می خواهد انجام دهید، اما یکی دیگر از مشخصات گروه های اسلامگرا در تونس این است که به حکومت قانون و ارزش های انسانی احترام فراوانی می گذارند و این موضوع بسیار مهم است.

همان طور که می دانید و در خبرها هم آمده برای انتخابات پیش رو بیش از 50 نفر نامزد شده اند و این موضوع می تواند انتخابات جذاب و هیجانی را رقم بزند. در این میان اسامی افرادی مشاهده می شود که ارتباطی با رژیم سابق بن علی دارند. آیا تصور می کنید نامزدی این افراد برای انتخابات ریاست جمهوری یا انتخابات پارلمانی درست است؟

بارها به این مساله اشاره کرده ام که ویژگی اصلی انقلاب ما مسالمت آمیز بودن آن است. ما برخلاف برخی کشورها که هزینه های فراوانی در این راه دادند و امروز شاهد بروز جنگ و درگیری در آنها هستیم، چنین هزینه هایی را ندادیم. ما یک انقلاب صلح آمیز داشتیم و برای آن که بتوانیم در این مسیر حرکت کنیم، باید به اقدامات صلح آمیز تکیه کنیم. به همین دلیل تصور می کنم این انتخابات بهترین و مطمئن ترین راه برای تحقق این هدف است. من مطمئنم که این افراد هیچ شانسی برای پیروزی ندارند، البته گفته من به معنای ترس از رقابت با دیگران نیست. این باعث افتخار است که بنا به گفته شما بیش از 50 نفر، نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده اند. شما به یاد دارید که در زمان رژیم سابق وقتی خواستم نامزد این انتخابات شوم، به زندان رفتم زیرا حتی بیان این موضوع یک جرم بود. این مساله هم در زمان حبیب بورقیبه و هم در زمان زین العابدین بن علی وجود داشت. حال می بینیم که پس از انقلاب این تعداد افراد نامزد شده اند. یکی دیگر از نکات مثبت این که بیش از پنج نامزد زن در این انتخابات داریم و این مساله بسیار مهم و باعث افتخار من و دیگر سیاستمداران تونسی است. حال این انتخاب مردم است که این افراد را انتخاب می کنند یا خیر اما مردم تونس افرادی آگاه هستند و می دانم که به افراد وابسته به رژیم سابق رای نمی دهند.

شما در مورد نکات مثبت صحبت کردید حال بهتر است در مورد خطراتی سخن بگوییم که پیش روی کشورتان است. اجازه بدهید پرسشم را این گونه مطرح کنم، خطرناک ترین مرز کشور شما کدام است؟ مرز با لیبی که این کشور این روزها درگیر جنگ و آشوب است؟ مرز با الجزایر که درگیری های مرزی در آنجا جریان دارد؟ یا فرودگاه بین المللی تونس که این روزها شاهد بازگشت نیروهای جهادی است که برای مبارزه به سوریه و عراق رفته بودند؟

اول این که فرودگاه پایتخت در کنترل و نظارت نیروهای امنیتی است و با گذشت زمان این کنترل بیشتر می شود. در مورد الجزایر هم باید بگویم بدون این کشور ما دچار آشوب و تنش می شویم. درواقع الجزایر یک همسایه خوب برای ماست و با برادران الجزایری خود همکاری نزدیکی داریم تا بتوانیم امنیت مرزها را تامین کنیم.

شما با افرادی که در این مرز در حال تنش آفرینی و آشوب هستند، چه برخوردی داشته اید؟ آیا هنوز با آنها به توافق نرسیده اید؟

هنوز نه، اما با کمک دوستانمان در الجزایر برای تحقق این هدف گام برمی داریم. در اینجا مشکل لیبی را هم داریم. لیبی کشوری بسیار مهم برای تونسی هاست. موضوع لیبیایی ها در واقع یک موضوع در حیطه سیاست های خارجی تونس نیست، بلکه این مساله ای کاملا داخلی است. در کنار مشکلات تونس ما باید با مشکلات لیبیایی ها نیز مقابله کنیم. فراموش نکنیم بیش از دو میلیون لیبیایی در تونس زندگی می کنند. این افراد به هیچ وجه پناهنده نیستند زیرا با جامعه تونس ارتباط نزدیکی دارند و در این جامعه تلفیق شده اند، اما کاملا مشخص است که ما نسبت به هر گونه تنش و آشوب در لیبی نگران هستیم. به همین دلیل که ما برای تحقق صلح در لیبی تلاش زیادی می کنیم و می خواهیم همان طور که تونسی ها به توافق رسیدند، گروه های مختلف لیبیایی نیز پای میز مذاکره بنشینند و اختلافات خود را کنار بگذارند.

آقای رئیس جمهور! شما گفتید نسبت به آشوب و درگیری در لیبی نگران هستید، اما امروز لیبی در شرایط اسفناکی قرار دارد. در کنار وجود دو دولت و دو پارلمان، هزاران شبه نظامی قرار دارند که در حال نبرد با یکدیگر هستند. آیا نمی ترسید تنش های لیبی، تونس را هم با خود به پایین ببرد؟

نه به هیچ وجه، تونس یک کشور کاملا متفاوت با لیبی است. بسیاری از افراد نمی دانند چرا تونس یک کشور موفق است. تصور آنها این است که تونسی ها افراد خوش شانسی هستند. اگر تونس امروز یک کشور با ثبات و موفق است، دلایل فنی پشت این قضیه قرار دارد؛ اول این که تونس نزدیک به 10 میلیون نفر جمعیت دارد، دوم این که کشوری متوسط و رو به رشد است، سوم این که جامعه ای همگن دارد که در آن شیعیان، سنی ها، مسیحیان و دیگر اقلیت ها و ادیان با مسالمت در کنار یکدیگر زندگی می کنند. سطح بالای تحصیلات در میان افراد جامعه از دیگر دلایل وجود این ثبات و آرامش است و دلیل دیگر این است که ما یک ارتش حرفه ای و پیشرفته داریم که این موضوع در برقراری امنیت بسیار مهم است. پس همان طور که می بینیم وجود این ویژگی های فنی باعث می شود تونس درگیر مشکلات و آشوب های مشابه لیبی نشود. در این میان باید بسیار هوشیار باشیم زیرا ما در مرحله انتقالی قرار داریم و با وضع اقتصادی چندان مناسبی روبه رو نیستیم و میزان بیکاری بسیار بالاست. موضوع دیگری که باید در اینجا به آن اشاره کرد این که مداخله نظامی در لیبی فقط باعث وخیم تر شدن شرایط می شود. مداخله سیاسی از سوی سازمان ملل، کشورهای منطقه و تونس می تواند مفید و موثر باشد، اما مداخله نظامی از سوی هر کشور نه تنها لیبی، بلکه کل منطقه را در آتش آشوب فرو خواهد برد.

شما در مورد نیروهای نظامی خود صحبت کردید. آیا این نیروها به تجهیز نیاز دارند و این که تامین منابع را از طرف چه کشوری دریافت می کنید؟

در دوران رژیم دیکتاتوری سابق، بن علی در مورد ارتش و نیروهای نظامی بسیار مردد بود. پس از انقلاب متوجه شدیم ارتش حتی اساسی ترین تجهیزات را در اختیار ندارد. در نتیجه ما درصدد سازماندهی مجدد ارتش بر آمدیم. ما انتظار داریم ایالات متحده، کشورهای اروپایی و برخی کشورهای دوست همچون الجزایر و حتی مراکش در این راه به ما کمک کنند. کشورهای زیادی اکنون به ما کمک می کنند تا سطح تجهیزاتی و عملیاتی نیروهای ارتش و نیروهای امنیتی داخل کشور را بالا ببریم تا به این ترتیب بتوانیم در مقابل چالشی همچون تروریست ها موفق عمل کنیم.

آیا تصور نمی کنید کمک کشورهایی همچون آمریکا و فرانسه مشکوک است و می تواند زمینه مداخله بیشتر آنها را در کشور فراهم کند؟

ابتدا چنین احساسی وجود داشت، اما سال گذشته در نشست کشورهای آفریقایی و آمریکایی در واشنگتن با جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا دیدار داشتیم و وی به ما تعهد داد به تونس برای مقابله با چالش های امنیتی کمک کند. ما چنین قولی را نیز از طرف اوباما گرفتیم. به نظرم کشورهای غربی و اروپایی به این نتیجه رسیده اند که تونس می تواند الگویی مناسب برای این منطقه باشد.

امروز در منطقه خاورمیانه شاهد درگیری هایی در عراق و سوریه و همچنین رشد گروه داعش هستیم که مناطقی از این دو کشور را به تصرف خود در آورده است. وقتی به فهرست نیروهای جهادی خارجی بین این گروه تروریستی نگاه می کنیم، متوجه می شویم بخش زیادی از آنها را تونسی ها تشکیل می دهند. بنا بر بعضی آمار این رقم نزدیک به 4000 نفر می شود. آیا این موضوع باعث نگرانی شما نمی شود؟

ابتدا اجازه بدهید از طرف مردم تونس نسبت به تمام ظلم هایی که به اقلیت های دینی در این دو کشور می شود، ابراز تاسف کنم. باور من این است که این افراد هیچ سنخیتی با اسلام ندارند و تصور می کنم داعش در حال حاضر بزرگ ترین تهدید نه تنها علیه غرب، بلکه علیه دنیای عرب و جوامع ماست. بنابراین ما باید بر این مشکل فائق آییم. این موضوع کاملا درست است که اکنون افرادی از تونس در بین اعضای داعش هستند اما از آمریکا، انگلیس، فرانسه و بسیاری از کشورهای دیگر نیز جوانانی به این گروه تروریستی پیوسته اند. پرسش اصلی پیش روی ما این است که چرا داعش به این اندازه برای این جوانان جذاب است؟ جواب کاملا مشخص است، میزان بیکاری ما هنوز بسیار بالاست و جوانان منتظر این هستند سیاستمداران کشور فکری به حال آینده آنها کنند. توضیح برخی مسائل برای این جوانان سخت است. آنها باید بدانند به منظور رسیدن به یک اقتصاد قوی نیاز داریم قانون اساسی جامعی داشته باشیم. برخی از آنها نتوانسته اند این مسائل را درک کنند و در نتیجه تصور کردند پیوستن به داعش راه حل این معضل است. این روزها موضوعی جالب در حال وقوع در تونس است. در حالی که برخی جوانانش برای جنگ به داعش پیوسته اند، گروهی دیگر در کشور برای تحقق دموکراسی تلاش می کنند.

اجازه بدهید به زمان انقلاب سال 2011 بازگردیم. روزهایی که در میان شلیک گازهای اشک آور، یک خواسته معترضان بیش از سایرین مطرح بود؛ ریشه کن کردن فسادی که در دستگاه حکومتی بن علی وجود داشت. آیا فکر می کنید این معضل را از بین برده اید؟

هنوز نه. شما نمی توانید تصور کنید که ما در دوران انتقالی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم کرده ایم. بار دیگر نیز می گویم که مشکل اصلی ما حفظ اتحاد و یکپارچگی مردم و گروه های مختلف بود تا از دودستگی و انشقاق میان مردم جلوگیری کنیم. ما سپس به مساله اصلاح و نوشتن قانون اساسی جدید و ایجاد نهادهایی تازه همچون دستگاه قضایی مستقل رسیدیم. مشخص است که تمام این مراحل بسیار وقت گیر است. ما می دانیم که ریشه بسیاری از مشکلات کشور فساد است و هنوز نتوانسته ایم اقدامی برای مقابله با آن انجام دهیم اما تصور می کنم پس از برگزاری این انتخابات، زمان ریشه کن کردن این مشکل آغاز می شود زیرا بعد از آن ما زمان زیادی برای اصلاح وضع اقتصادی داریم و برطرف کردن این مساله در بالای فهرست قرار دارد.

نسبت به آینده تونس خوشبین هستید یا نگران؟ آیا تونس می تواند در یک منطقه پرآشوب، به جزیره ای با ثبات تبدیل شود؟

بار دیگر می گویم به دلیل ساختارهای مناسبی که اشاره کردم، بسیار به آینده امیدوار هستم. از سوی دیگر جامعه بین الملل به این درک رسیده که در صورت تحقق دموکراسی در تونس، راه برای دیگر کشورهای عرب منطقه نیز باز خواهد شد، اما به یاد داشته باشید تونس تنها با منطقه خاورمیانه در ارتباط نیست. ما ارتباط مناسبی با کشورهای باثباتی همچون مراکش و الجزایر داریم. درست است که ما نگرانی هایی نسبت به لیبی داریم، اما با کشورهای آفریقایی حاضر در غرب، شمال و حتی جنوب روابط خوبی داریم. مطمئنم که تونس در مسیر درستی گام برمی دارد.

منبع: جام جم آنلاین