رفتارهای دیپلماتیک انگلیسی‌ها چه می‌گوید؟/ یک نتیجه گیری آینده‌نگرانه درباره دیدار روحانی و کامرون

سرویس سیاسی «فردا»؛ دیپلماسی ابزاری است که به کشورهای مختلف در فضای بین‌الملل این فرصت را می‌دهند که به طور مستقیم منافع خود را دنبال کنند. دیپلماسی از این جهت کار سخت و پرحاشیه و پرتنشی است. اما این ابزار کی و کجا باید مورد استفاده قرار بگیرد. این سئوالی است که یک دیپلمات باید به آن پاسخ دهد و با هنر مذاکره خود اهداف کشور متبوع خود را به طرف مقابل دیکته کند. چند روز پیش بود که اولین دیدار در سطح سران دو کشور ایران و انگلیس پس از انقلاب اسلامی برگزار شد. دیداری که پرحاشیه بود و نکات جالب توجه ای هم از نظر سیاست خارجی و هم از لحاظ دیپلماتیک در بر داشت. بعد از اینکه این دیدار به اتمام رسید شاهد اتهام زنی دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس به ایران در صحن سازمان ملل بودیم. موضوعی که بعد از ان تنها سخنگوی وزارت خارجه بدان پاسخ داد و برخی از نزدیکان دولت به طور تلویحی در مورد آن سخن گفتند. کارشناسان این حوزه بیان می کنند که یک سئوال خوب، در ملاقات کامرون نخست وزیر انگلیس با آقای روحانی رئیس جمهور کشورمان این است که چه نکاتی در این دیدار رد و بدل شد که کامرون در یک موضع گیری انفعالی در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل ، بار دیگر حرفهای تکراری و نخ نما شده را علیه ایران مطرح کرد ؟ کامرون واقعا بعد از 35 سال با رئیس جمهور ایران ملاقات کرده بود تا این حرفهای تکراری را برای او ببافد ؟ این موضوع را باید از جهات مختلف مورد بحث و بررسی قرار داد. 1- پیام‌ها و نحوه مذاکره: ‌ از مفاد دقیق صحبت‌ها خبری در رسانه‌ها مندرج نشده است اما از لحاظ عرف دیپلماتیک و نوع رفتار هر یک از طرفین مسائلی در این دیدار بوجود آمده است که بسیار قابل تامل هستند. برخی از کارشناسان این حوزه مطرح می کنند که این دیدار می‌توانست نکات مثبتی در پی داشته باشد اما در نحوه اجرای آن مسائلی بوجود آمد که معنای مناسبی از ان متبادر نمی‌شود. به عنوان مثال این سئوال بوجود می‌آید که چرا این دیدار در محل اقامت کامرون صورت گرفت این درحالی است که کامرون نخست وزیر و روحانی رئیس جمهور یک کشور است. از این لحاظ می شد دیدار در محلی بی طرف صورت بگیرد . سئوال دیگری که در این باب مطرح می شود این است که چرا نخست وزیر به استقبال آقای روحانی نیامد و چرا کامرون در این مذاکرات اخم کرده بود و روحانی می خندید و چرا در هنگام دست دادن نیز رئیس جمهور کشورمان دست خود را دراز کرده بود و کامرون اندکی دستش را بلند کرده بود. یا اینکه کامرون در حرکتی بی‌ادبانه یک پای خود را روی پای دیگرش انداخته بود. اما در مقابل برخی از کارشناسان بیان می‌دارند که سخنان رئیس جمهور در این دیدار بیشتر مد نظر است و این موارد از نظر عامه مردم و کسانی که با مسائل دیپلماتیک آشنا نیستند خیلی معنایی ندارد. چه اینکه برخی از این موارد توسط اعضای دیپلماتیک کشورمان در این دیدار پاسخ داده شده است. به هر حال به نظر می‌رسد مفاد این مذاکره چندان به مذاق انگلیس‌ها خوش نیامده که کامرون بعد از آن چنین اظهاراتی را در صحن علنی سازمان ملل ایراد داشته است. ‏2- نتیجه این دیدار چه بوده است؟ برگزاری یک دیدار دیپلماتیک نیز خود یکی از موارد مهم در مذاکرات است. اینکه این دیدارها با چه هدفی انجام می‌شود و چه سود و منفعتی دارد باید پیش از مذاکرات مورد توجه قرار گیرد. برخی از کارشناسان در این زمینه بیان می‌دارند که دیدار کامرون و روحانی نتیجه خاصی در بر نداشته و تنها به سردی بیشتر روابط انجامیده است. از این لحاظ خوب بود که دستگاه دیپلماسی کشورمان در مورد مقاصد طرف مقابل و خواسته‌های آنان در این دیدار بیشتر تحقیق و بررسی می‌کردند و سپس نسبت به دعوتی که انجام شده بود پاسخ مساعد می‌داد. گو اینکه بعید نیست این دیدار به عنوان ابزاری برای ایجاد یک جنگ روانی جدید علیه کشورمان صورت گرفته باشد. از این نظر نیز سخنان وقیحانه کامرون که ایران را به حمایت از تروریست در منطقه متهم کرده؛ در حالی که این کشور خود به عنوان متهم شماره یک حمایت از تروریسم مطرح است، خود می‌تواند یک جنگ روانی دیگر علیه کشورمان قلمداد شود. انگلیسی‌ها همواره پیش از مذاکرات ایران را به ائتلاف برای مقابله با داعش دعوت می‌کردند و سخنان بعد از دیدار کامرون به نوعی نشان دهنده یک سناریوی طراحی شده از سوی انگلیسی‌ها است. البته برخی از نزدیکان رئیس جمهور از جمله حسام الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس جمهور که وی را در سفر به نیویورک همراهی می‌کند در پاسخ به یکی از کاربران شبکه‌های اجتماعی در این باره می‌گوید:‌« سال ها بود که بسیار بدتر از این اتهامات و مطالبات از زبان بسیاری بیانیه ها و گفتارها تکرار می شد. این که فقط اشاره کامرون اینقدر موجب حساسیت شده نشان تقویت عزت نفس ملی در این دوره است.» با این حال بسیاری بر این اعتقادند که بایستی مقامات کشورمان در سطوح بالاتر به این اتهامات پاسخ می‌دادند اما این اتفاق نیفتاده است و به نظر می‌رسد که تیم دیپلماسی کشورمان در این خصوص برنامه خاصی دارد که هنوز به طور مستقیم به این مساله پاسخ نداده است. اما در مورد نتایج این دیدار هنوز تردید‌هایی وجود دارد. تردیدهایی که به مسائل دیگر نیز دامن می‌زند. 3- یک نتیجه گیری اینده نگرانه درباره دیدار با کامرون یکی از تردید‌هایی که در مورد نتایج دیدار کامرون وجود دارد؛ دیدار احتمالی رئیس جمهور کشورمان با رئیس جمهور امریکاست. در این باب البته حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان بیان داشته است که چنین برنامه‌ای ندارد اما در فضای دیپلماتیک و سیاست هیچ چیز غیر ممکن نیست. اما با این حال دیدار کامرون آنچه در میان اذهان عموم باقی گذاشت یک تصویر تیره و منفی است که این نکته را بیشتر مطرح می کند که دیدار روحانی با اوباما که برخی از رسانه‌ها بدان توجه دارند و آنرا به معنای گشایش در گره مذاکرات هسته‌ای می‌دانند با این اوصاف چندان نمی‌تواند چه در نیویورک و چه در دیگر موارد راه حل مطلوبی باشد. از سوی دیگر تیم دیپلماسی کشورمان به نظر نمی رسد که با توجه به نتایج منفی که دیدار کامرون در پی داشت، به فکر شکستن یک رکورد دیگر در دیدارها باشند.