از تکفیر تا تروریسم

سرویس سیاسی « فردا »:‌ برخی گروه داعش را افراطی‌ترین جریان رادیکالی خاورمیانه می‌دانند؛ ادعایی که البته برای آن شواهد زیادی در دست است.

داعشی ها راحت آدم می کشند. بدون عذاب وجدان سر می برند. کاری هم ندارند که مخالف آنها سنی باشد یا شیعه. هر کسی که مواضع آنها را در اصول و فروع نپذیرد، از نظر آنها از دین خارج شده است. در این که این گروه از دل القاعده بیرون آمده، شبهه ای وجود ندارد منتهی از بس در روند اقدامات خود قساوت به خرج می دهد، حتی کمتر مجموعه ای از افراطی های سلفی مایل به هواداری از این جریان است. براساس گزارش های موجود، دولت اسلامی در عراق و شام (داعش) سال 2013 از ادغام دو گروه جبهه النصره و دولت اسلامی در عراق به وجود آمد. این گروه زیر نظر ابوعمرو بغدادی فعالیت می کرد که بعدها در درگیری کشته شد و ابوبکر بغدادی، رهبری آن را به عهده گرفت.

سیطره بر شهر الرقه در شرق خاک سوریه آغاز قدرت نمایی داعش بود. این گروه بعد از تصرف شهر، مراکز، ادارات و سازمان هایی را برای اداره مناطق اشغال شده، دایر و کلیسای ارامنه را به دفتر فعالیت های خود تبدیل کرد. گرچه در ابتدای کار، داعشی ها سعی می کردند با فعالیت های تبلیغی و ارائه خدمات عمومی و کمک رسانی به مردم، نگاه ها را به سمت خود جلب کنند، اما در ادامه این روند، اقدامات خشونت آمیز جایگزین فعالیت های فرهنگی و اجتماعی شد. این گروه برای مدیریت عملیات نظامی خود، یک شورای نظامی تاسیس کرد و حملات خود علیه مواضع مخالفان را «غزوه» علیه دشمنان اسلام نامید. باوجود تلاش های صورت گرفته درباره تعداد و امکانات نظامی این جریان، هنوز برآورد درستی از آنان در دست نیست.

تشکیلات اداری

نظامیان داعش را 6 تا 17 هزار نفر برآورد کرده اند، با این حال آماری مطمئن و رسمی از تعداد آنها در دسترس نیست. در فضای نابسامان سیاسی و اجتماعی عراق ـ که گروه های سرکوبگر امکان فعالیت و اقدامات ایذایی دارند ـ سلاح گرم راحت به دست می آید، بنابراین، امکان پیوستن گروه های افراطی به داعش زیاد است بخصوص این که برخی گروه های افراطی حاضر در عراق، عملیات داعش را در برهم ریختن اوضاع عراق مناسب با منافع خود تشخیص داده و از اقدامات این گروه حمایت می کنند.

رنگ رسمی که داعش به عنوان نماد انتخاب کرده، سیاه است. از این رو، ساختمان ها، خودروها و پرچم داعشی ها به همین رنگ است.

بخش دیگری از امور داعش به وسیله هیات های شرعی ساماندهی و این شوراها یکی از بخش های اصلی دولت خودخوانده داعش تلقی می​شود. آنها وظیفه ارشاد، تبلیغ و پیگیری رسانه ای اقدامات گروه را به عهده دارند. در بیانیه های صادر شده از طرف داعش، مردم مناطق اشغالی موظف به رعایت دستور هیات های شرعی هستند که تخطی از آن، مستوجب مجازات سنگین خواهد بود. «اندلس» و «فرقان» دو موسسه ای هستند که فعالیت رسانه ای داعش را مدیریت می کنند. سازمان اطلاعاتی این گروه، مسئولیت حفظ امنیت سران داعش و حفاظت از گروه در برابر نفوذی های دشمن را به عهده دارد.

داعشی ها در شاخه نظامی خود اتباع عراقی، تونسی و لیبیایی را همراه کرده اند. علاوه براین گروهی از مسلمانان قفقاز هم هستند که تفکرات افراطی دارند. قفقازی ها که با چچنی ها ارتباط مستقیم​ داشتند در جریان آشوب سوریه در تحولات اخیر نقش عمده بازی می کردند. این افراد در جریان حوادث سوریه به قساوت قلب شهره و بارها با دیگر معارضان دولت سوریه نیز درگیر شدند. مضاف بر این، برخی مسلمانان اروپایی که در جریان آشنایی آنان با اسلام، وهابیون نقش عمده ای داشتند، در شمار صفوف داعشی ها در آمدند. در کنار این مجموعه باید از برخی افسران بعث عراق یاد کرد که درباره نفوذ شیعه بخصوص ایران در عراق نگرانی های مشترکی با داعشی ها دارند و به همین دلیل با این گروه همکاری می کنند.

باوجود این که داعشی ها مدعی تشکیل یک امارت اسلامی در بخش هایی از سرزمین عراق و سوریه هستند، اما هنوز اعتماد چندانی از سوی عراقی ها یا سوری ها نسبت به چنین برنامه ای ابراز نشده است. شاید یکی از دلایل اصلی اختلاف جبهه النصره با داعشی ها نیز همین باشد. درگیری خونین این دو گروه، نارضایتی ایمن الظواهری را در پی داشت و به صدور بیانیه ای از سوی او مبنی بر خروج داعشی ها از جریان القاعده منجر شد.

دولت اسلامی عراق و شام برای اداره مناطق متصرفه، نواحی را به ولایت متعدد تقسیم می کند. به این ترتیب که برای هر ولایت یک امیر تعیین می شود. همچنین هر ولایت یک دادگاه اسلامی برای حل و فصل شرعی اختلافات و مسائل قضایی دارد. شورای خدمات اسلامی نیز شورای دیگری است که تقریبا همان امور مربوط به شهرداری ها را پیگیری می کند و برای اداره ولایت تاسیس می شود. شروع فعالیت داعشی ها از استان هایی بود که به لحاظ فرقه ای با این جریان هماهنگی و همفکری بیشتری داشتند و به همین دلیل براحتی توانستند الرقه و دیرالزور را تصرف کنند.

حامیان مالی

برخی گزارش ها حاکی است، داعش هزینه های خود را از طریق کمک های مالی قطر و عربستان سعودی تامین می کند. همچنین برای استفاده از راه ها و خطوط مواصلاتی که تحت کنترل آنهاست، عوارضی تعیین کرده و به این وسیله بخش هایی از هزینه گروه شان را تامین می کند. خبرهایی از حمایت ترکیه از این گروه نیز در دست است. طبق برخی گزارش ها حمایت دولتمردان ترک از معارضان سوری، زمینه برقراری ارتباط این کشور با داعشی ها را فراهم کرده است. ظاهرا حمایت های لجستیکی ترکیه از این گروه، مساله ای نیست که بتوان آن را کتمان کرد.

با توجه به ادعاهای مرزی داعش که متوجه تمامیت ارضی برخی کشورهای منطقه است، برخی دولت های حاشیه ای خلیج فارس، رسما نگرانی خود را از گسترش نفوذ داعش اعلام کردند. دولت امارات جزو اولین دولت هایی بود که باوجود حمایت از جریان های افراطی سوریه ـ که علیه بشار اسد می جنگیدند ـ این بار در صف مخالفان داعش درآمد و از تمامیت ارضی عراق دفاع کرد. آمریکا هم از حملات داعشی ها ابراز نگرانی کرد و آن را خطری برای ثبات عراق و تمام منطقه خواند در حالی که بسیاری آمریکا را پرورش دهنده و حامی اصلی گروه هایی مانند داعش می دانند.

بریتانیا نیز ضمن محکوم کردن اشغال موصل از سوی داعش از دولت مالکی خواست دلایل ناامنی در عراق را بررسی کند. وزارت خارجه بریتانیا بر حمایت خود از دولت مالکی در جنگ علیه تروریسم تاکید کرد و خواستار تشکیل دولت جدید در عراق شد.

اقدامات داعش خواب ها را چنان از سر پراند که منتقدان سابق مالکی هم به فکر اتخاذ یک تدبیر مشترک با دولت عراق در برخورد با این گروه افتادند. مقتدا صدر به عنوان یکی از فعالان عرصه عراق اظهار کرد، نیروهای نظامی طرفدار وی با ارتش عراق علیه شورشیان همکاری خواهند کرد. وی پیشتر از تصدی مجدد منصب نخست وزیری عراق توسط نوری مالکی انتقاد کرده بود، اما اکنون برای رهایی از شرایط بد فعلی در عراق، نشست هایی را با عمار حکیم دیگر منتقد سیاست های نخست وزیر عراق برگزار کرده است. درکنار این نشست ها مقتدا صدر طرفدارانش را دعوت کرد تا تحت گردان هایی به نام «سرایا السلام» سازماندهی شوند و برای نبرد با گروه های تروریستی و حمایت از اماکن مقدسه به ارتش عراق بپیوندند.

با این همه پیشروی سریع داعشی ها موجب شد، برخی کشورهای همجوار ابراز شادمانی کنند و در فکر آن باشند که از این موقعیت به نفع مطامع خود استفاده کنند. گزارش های رسیده حاکی است، چندی پیش گروهی از هواداران دولت اسلامی عراق و شام در کویت (حداکثر 30 نفر) تجمعی برگزار کردند. آنان در تجمع خود، علاوه بر سر دادن شعار «الله اکبر» و «لا اله الا الله»، در دفاع از گروهک تروریستی ـ تکفیری «دولت اسلامی عراق و شام» شعار سر می دادند و خواستار اشغال کامل عراق توسط «داعش» شدند.

تصاویر این تجمع فورا در فضای مجازی و صفحات سایت های اجتماعی منتشر شد. در واکنش به آن، بسیاری از کاربران کویتی و کاربران دیگر کشورهای عربی به انتقاد از این تجمع و تجمع کنندگان پرداختند و آنان را حامیان تروریسم نامیدند و از دولت و دستگاه قضایی کویت خواستند فورا آنان را شناسایی و با آنها برخورد کند.

تجمعی مشابه و در همین حجم نیز از سوی برخی سلفی های اردن برگزار شد که با واکنش های منفی زیادی روبه رو گردید. اتحادیه جهانی علمای مسلمین مستقر در دوحه قطر نیز با «انقلابی» خواندن حرکت داعش، درخواست آیت الله سیستانی مرجع شیعیان عراق را برای جنگ با شبه نظامیان افراطی در شمال این کشور مورد انتقاد قرار داد. در بیانیه این اتحادیه ـ که رهبرش یوسف القرضاوی آن را امضا کرده ـ ادعا شده است: فروپاشی کامل نیروهای نظامی، امنیتی و پلیس در عراق از «هیچ» به وجود نیامده و تنها می توان علت آن را انقلابی مردمی دانست.

در مقابل این اظهارات، خالد الملا، رئیس جماعت علمای عراق با تاکید بر این که داعش هنگام ورود به موصل به زنان تجاوز کرده و اموالی را ربوده است، به بیانیه اتحادیه جهانی علمای مسلمین پاسخ داد و گفت: اگر این رخدادها انقلابی مردمی به حساب آید، امری مغایر با واقعیت خواهد بود. وی تاکید کرد: آنچه در عراق رخ داده، خیانتی از سوی استاندار موصل و برخی نظامیان بوده است. اینها همه نشان می دهد، گروهی به نام داعش بازی خطرناکی را آغاز کرده است. ممکن است این بازی طرفدارانی در سطح منطقه داشته باشد و کسانی نسبت به آینده آن ابراز خوش بینی کنند، اما واقعیت ها حکایت از چیز دیگری دارد. بازی خطرناک داعش منطقه را بیش از آنچه هست بی ثبات خواهد کرد و این بی ثباتی فقط محدود به کشور عراق یا سوریه نخواهد ماند.

منبع: جام جم آنلاین