آیا کرزی رئیس‌جمهور می‌ماند؟

"با بررسی‌هایی که ما داریم، با اسنادی که در اختیار ما هست، برندگی تیم ما معلوم است، در هر حالتی و در هر شرایطی. اما چه باید شود؟ هنوز بررسی بخشی از آرا صورت نگرفته و کارهای زیادی [هست] که هنوز صورت نگرفته است". "امروز هیچ‌کسی نمی‌تواند ادعا کند که انتخابات به دور دوم رفته یا می‌رود، چون هنوز بخشی از کار باقی مانده است. مسئله رفتن به دور دوم انتخابات بعد از اعلام نتایج نهایی مطرح خواهد شد. فعلاً ما خواستار رسیدگی به شکایات هستیم. وقتی که آرای باطل و اضافی حذف شود، ضرورتی به رفتن به دور دوم پیدا نمی‌شود". جملات بالا اظهارات عبدالله عبدالله کاندیدای پیشتاز انتخابات افغانستان در یک نشست خبری پس از اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری است. اگر این سخنان عبدالله را کنار سایر تحلیل‌ها و مواضع حامیان سیاسی و رسانه‌ای وی قرار دهیم این نکته به‌وضوح قابل درک است که تیم اصلاحات و همگرایی به‌رهبری عبدالله به هیچ عنوان اعتقاد به پذیرش رفتن انتخابات به دور دوم ندارند و قائل به این مسئله هستند که باید در همین دور نخست انتخابات به پیروزی رسند. از سوی دیگر عبدالله بیشترین شکایات را نسبت به عملکرد کمیسیون مستقل انتخابات داشته است که این موضوع نیز نشان از عزم وی برای تغییر نتیجه به‌نفع خود آن هم در دور اول دارد. همچنین به گزارش رسانه‌های افغانستان، عبدالله در محافل گوناکون سیاسی اعلام کرده است که در صورت عدم پیروزی در دور اول انتخابات، عواقب آن به‌عهده کمیسیون مستقل انتخابات خواهد بود. حال با توجه به مسائل مطرح‌شده چند سؤال در ذهن خواننده ایجاد می‌شود که در این فرصت در پی پاسخ به آن‌ها هستیم.

اصرار عبدالله برای پیروزی در دور نخست انتخابات چیست؟

این سؤال اول است که باید به آن پاسخ گفت. عبدالله به‌خوبی می‌داند که اگر انتخابات به دور دوم کشیده شود معضلات زیادی در راه پیروزی خواهد داشت که این معضلات عبارتند از:

ــ دخالت نیروهای خارجی مخالف سیاست‌های وی از جمله ایالات متحده آمریکا

ــ دخالت دولت افغانستان و تغییر غیرمنتظره نتایج به‌نفع رقیب عبدالله یعنی احمدزی

ــ تمایل کرزی برای ماندن در قدرت و برهم زدن انتخابات در مرحله دوم

ــ حضور پررنگ‌تر شبه‌نظامیان در برهم زدن امنیت انتخابات و عدم کسب نتیجه مطلوب

پس عبدالله سعی دارد با اصرار بر پیروزی در دور نخست، جلوی تمامی موانع پیروزی خود در این دور از انتخابات را گرفته مستقیم و بدون دردسر بر کرسی قدرت بنشیند.

منظور عبدالله از عواقب عدم‌پیروزی در دور نخست چیست؟

همان‌طور که در بالا ذکر شد، عبدالله بارها اعلام کرده است که در صورت عدم پیروزی در دور نخست، تمام عواقب این امر متوجه کمیسیون مستقل انتخابات خواهد بود. کارشناسان سیاسی در افغانستان بر این باورند که عبدالله با توجه به سابقه جهادی خود و داشتن حامیانی مانند عطامحمد نور این توانایی را دارد که در صورت عدم پیروزی مشکلات امنیتی گسترده‌ای را برای دولت مرکزی در افغانستان به وجود آورد. برخی بر این باورند که در دور گذشته انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و در مبارزه میان کرزی و عبدالله نیز این موضوع در حال رخ‌دادن بود که با پادرمیانی بازیگران خارجی این مسئله خنثی شد اما به نظر می‌رسد در این دور از انتخابات عبدالله هرگز تمایلی به عقب‌نشینی ندارد و اگر خواسته وی محقق نشود شاهد درگیری نیروهای حامی وی با طرف مقابل یعنی حامیان دولت مرکزی و برگزارکنندگان انتخابات خواهیم بود.

نقش تیم اشرف غنی احمدزی در این میان چه خواهد بود؟

اما در این میان نباید از تیم اشرف غنی احمدزی و حامیان وی غافل بود. شخص احمدزی و حامیان داخلی و خارجی وی نیز به هیچ عنوان حاضر نیستند قدرت در افغانستان را به‌راحتی به عبدالله واگذار کنند.

ژنرال دوستم به‌عنوان معاون اول اشرف غنی احمدزی از مخالفین سرسخت عبدالله است. همان‌طور که عبدالله و حامیانش دارای نیروهای مسلح هستند، دوستم نیز در شمال افغانستان و همچنین کابل وفاداران زیادی دارد که در صورت صلاحدید وی وارد عرصه کارزار خواهند شد. در این روزها برخی از سیاسیون در افغانستان عدم پیروزی احمدزی در دور نخست را متوجه همراهی دوستم با وی می‌دانند و اینجاست که ژنرال مایل به خودنمایی است تا ضمن برطرف کردن این اتهامات، نقش اساسی خود در رهبری جامعه ازبک در افغانستان را به رخ رقبا بکشد. بنابراین اگر عبدالله تحرکاتی خارج از عرف سیاسی را در دستور کار قرار دهد در وهله اول با پاسخ حامیان دوستم و خلیلی روبه‌رو خواهد شد. از سوی دیگر آنچه از اخبار برمی‌آید این است که نیروهای خارجی در افغانستان و کشور تأثیرگذار پاکستان نیز تمایلی به پیروزی عبدالله نداشته و تلویحاً از اشرف غنی احمدزی پشتیبانی کرده‌اند. این بازیگران خارجی نیز تمایل ندارند تا حاصل 13 سال حضور خود در افغانستان را به عبدالله بسپارند و بدون دستاوردی این کشور را ترک کنند. پس عبدالله باید مقابله با آنان را نیز در مقابل خود و تحرکات احتمالی ببیند.

آینده سیاسی کرزی در افغانستان چه خواهد بود؟

شاید این مهم‌ترین سؤال در رابطه با انتخابات افغانستان باشد. عده‌ای بر این باورند که کرزی با احمدزی به توافق رسیده و عده‌ای دیگر نیز خلاف این امر را متصور بوده کرزی را حامی عبدالله می‌دانند. اما باید از خود پرسید در صورت پیروزی هریک از این 2 نامزد، نقش کرزی در دولت آینده افغانستان چه خواهد بود؟ کرزی نه سابقه جهادی بالایی در افغانستان دارد و نه رهبر مذهبی و سیاسی مطرحی بوده است که این موضوع باعث می‌شود پس از کناره‌گیری از قدرت به انزوا کشیده شود. از سوی دیگر در طول سال‌های حکمرانی کرزی در افغانستان، شبکه اقتصادی وسیعی از نزدیکان وی ایجاد شده است که این گروه نیز در صورت انزوای کرزی تمام منافع خود را از دست خواهند داد. با توجه به 2 مسئله ذکرشده، بدیهی است که ادعا کنیم کرزی تمایلی به از دست دادن قدرت در افغانستان ندارد و تمام تلاش خود را برای ماندن در قدرت خواهد کرد و شاهد این مدعا تحرکات وی در روزها و ماه‌های پایانی ریاست جمهوری وی است. کرزی به‌خوبی به این موضوع پی برده است که برای ماندن در قدرت چاره‌ای جز کنار آمدن با طالبان ندارد. عدم امضای پیمان امنیتی کابل ــ واشنگتن، تلاش برای آزادی زندانیان طالبان، برادر خواندن طالبان در سخنرانی‌های متعدد و دیگر مواضع وی در برابر طالبان نمودار این موضوع است که شاید کرزی توانسته روابط پشت‌پرده‌ای را با طالبان آغاز کند. طالبان نیز در این برهه حساس، امضای پیمان امنیتی را خط قرمز خود می‌دانند و چون تمام کاندیداهای انتخابات اعلام کرده‌اند که در صورت پیروزی این پیمان را امضا خواهند کرد، اکنون مطلوب‌ترین عنصر برای طالبان در عدم امضای پیمان امنیتی، کرزی است. از سوی دیگر کرزی با انتخاب معاون اول پس از مارشال فهیم و همچنین تصمیمات ملی‌گرایانه مانند دستور تعطیلی زندان‌های خارجی در افغانستان، نشان داده است که مایل به از دست دادن قدرت نیست و با نشان دادن ژستی مثبت به‌دنبال افزایش محبوبیت میان مردم افغانستان است. اما عده‌ای این سؤال را مطرح می‌کنند که کرزی اعلام کرده است که آماده مراسم تحلیف و واگذاری قدرت به پیروز انتخابات است، و حال چگونه این مسئله توجیه می‌شود؟ باید گفت در این بازی سیاسی کرزی نباید سیاست اعلامی و اعمالی یکسانی داشته باشد که در این صورت وی متهم به دیکتاتوری شده و به‌راحتی از میان برداشته خواهد شد.

نتیجه

با توجه به مسائل مطرح‌شده دو گزینه به وجود می‌آید: