مهمترین دستاوردهای علمی هسته‌اي ایران

مهر: جمهوری اسلامی ایران در روز 20 فروردین ماه 1385 از طریق افتتاح پروژه راه اندازی دومین مجموعه جدید سانتریفیوژهای تأسیسات هسته‌ای نطنز با ورود به مرحله صنعتی غنی سازی اورانیوم، به بزرگترین دستاورد فناوري تاریخ خود دست یافت.

اين موفقيت موجب شد تا ايران به فناورى غنى‌سازى اورانیوم و راه اندازى یک زنجیره کامل غنى سازى توسط سانتریفیوژهاى ساخت ایران دست يابد. در پی این موفقیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ايران را در زمره کشورهای صاحب تکنولوژی غنی‌سازی اورانیوم قرار داد.

ادامه اين مطالعات منجر به دستبابي به ساير محصولات دانش بنيان بر اساس فناوري هسته‌اي شد كه از آن جمله مي‌توان به انواع راديو داروها،‌ ساخت شتابگرها و توليد محصولات كشاورزي عاري از بيماري با استفاده از فناوري هسته‌اي اشاره كرد.

اهم دستاوردهای علمی محققان هسته ای :

توليد راديو دارو گامي در جهت ارتقا سلامت جامعه

داروهای نشاندار رادیواکتیو که به بیمار تزریق یا خورانده می‌‌شوند، به رادیو داروها معروف هستند. با توجه به اهمیت این نوع داروها در درمان برخی بیماری‌ها سازمان انرژی اتمی ایران توانست به تولید انبوه رادیو داروی مولیبدن 99 - تکنسیم M99 دست یابد.

این ماده دارویی که در تشخیص بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌هایی که نیاز به اسکن از ماهیچه‌های قلبی، مغز استخوان، غدد بزاقی، تیروئید، پاراتیروئید، شش‌ها، کبد و کلیه دارد كاربرد دارد.

ماده مولیبدن 99 - تکنسیم M99 در حال حاضر تنها در چند کشور از جمله بلژیک، کانادا، آفریقای جنوبی، هلند، انگلیس، چین و هند تولید می شود و ایران جزء معدود کشورهای تولید کننده این رادیو داور است.

در جدول ذيل برخي از راديو داروهاي توليد شده در كشور كه براي تشخيص و درمان برخي بيماري‌ها توليد شده است نشان مي‌دهد.

رديف	عنوان راديو داروي توليد شده
1	راديو داروي 20Anti-CD
2	ميكرو اسفرهاي شيشه ايتريم 90
3	كپسول خوراكي راديو داروي يد 123
4	راديو دارو پاتني In-rituximab 111
5	راديو داروي Cu-ATSM 64
6	ژنراتور Ga 68 با هدف گاليم طبيعي
7	راديو دارو يوبيكويسيدين
8	راديو داروي كلوبيدي ايتريوم 90
9	راديو داروي اينديوم 111 كلرايد
10	نشاندار سازي تركيب متايدو بنزيل گوانيدوين با يد 131 تشخيصي
11	هيدروكسي هيپوسفونات
12	كلوبيدهاي رنيوم 189 و رنيوم 188
13	MIBG با يد 131
14	راديو داروي mt c-Bombesin
15	راديو دارو FDG

ايجاد بيمارستان هسته‌اي رهاورد جديد محققان براي مصرف راديو داروها

بهروز کمالوندی- سخنگوی سازمان انرژی اتمی چندی پیش در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به تحقیقات این سازمان در زمینه رادیو داروها، اظهار داشت: در حال حاضر حدود یک میلیون بیمار داریم که از انواع رادیو داروها استفاده می‌کنند و در این راستا اقدام به مطالعاتی برای تولید این رادیو داروها شده است و تاكنون حداقل 15 نوع رادیو دارو از سوی پژوهشگران سازمان انرژی اتمی توليد شده كه این رادیو داروها دارای طول عمرهای مختلف است.

وي با تاكيد بر اينكه راديو داروهاي توليد شده برای تشخیص و درمان برخی از بیماری‌ها به کار برده می‎شوند، ادامه داد: برخی از رادیو داروها دارای عمر کمی در حدود 15 دقیقه هستند به این معنا که 15 دقیقه پس از تولید باید مصرف شود. این نوع رادیو داروها برای تشخیص برخی از بیماری‌ها وارد بدن ‌می‌شود و پس از مدتی از بین می‌روند و آثاری بر بدن ندارند.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی با تاکید بر ضرورت فاصله کم بیمارستان تا بیمار برای استفاده از رادیو داروها با عمر کوتاه، خاطر نشان کرد: از این رو در بسیاری از کشورها بیمارستان‌هایی تاسیس شده است که در کنار بیمارستان رادیو دارو تولید و بلافاصله پس از تولید از سوی بیمار مصرف می‌شود.

کمالوندی از راه اندازی این نوع بیمارستان‌های تخصصی در کشور خبر داد و یادآور شد: در برنامه جدید سازمان انرژی اتمی قرار است نسبت به تاسیس بیمارستان هسته‌ای اقدام شود که امیدواریم ظرف چند ماه آینده کلنگ اولین بیمارستان هسته‌ای در کشور زده شود. با راه اندازی این بیمارستان تخصصی قادر خواهیم بود تا در محل بیمارستان رادیو داروهای با عمر کوتاه را تولید و به مصرف برسانیم.

کمالوندی با بیان اینکه رئیس سازمان انرژی اتمی پیگیری‌های لازم در این زمینه را انجام داده است، اضافه کرد: مذاکراتی با بخش خصوصی برای ایجاد این بیمارستان شده است که در صورت نهایی شدن این مذاکرات در سال آینده اقدام به احداث این بیمارستان می‌شود.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی، محل احداث این بیمارستان را در تهران عنوان و خاطر نشان کرد: در صورتی که این ایده نتایج خوبی داشته باشد می‌توانیم این نوع بیمارستان‌ها را در سایر استان‌ها دایر کنیم.

كشاورزی هسته‌ای در خدمت تامین مواد غذایی سالم

با استفاده از فناوري هسته‌ای محققان قادر خواهند بود تا محصولاتي مقاوم به شوري و سرما و همچنين افزايش زمان ماندگاری محصولات كشاورزی را ارتقا دهند به گونه‌ای كه محققان کشور با استفاده از فناوری هسته‌ای موفق به تولید ارقام اصلاح شده گونه‌های گیاهی چون گندم مقاوم به خوابیدگی در مناطق شور چون گرمسار، ورامین، طبس، یزد، قم و اشتهارد، جو اصلاح شده متحمل به سرما برای کشت در مناطق سرد، پنبه اصلاح شده دارای مقاومت نسبی به بیماری قارچی و "رتیسیلیوز" و بهبود خواص کیفی، ایجاد تیپ‌های مختلف زودرس و بی دانه نارنگی شدند.

تاثیر شدت‌های پرتو دهی گاما در زمان‌های مختلف پس از برداشت در انبارهای توده‌ای پیاز، افزایش زمان نگهداری سیب و سیر با استفاده از روش پرتو دهی و ارزیابی کمی و کیفی موتانت‌های زودرس از دیگر موفقیت‌های کشور در زمینه کشاورزی هسته‌ای به شمار می‌رود.

کمالوندی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به مزایای استفاده از روش‌های کشاورزی هسته‌ای خاطر نشان کرد: با استفاد از این فناوری موفق به تولید گندم و جو مقاوم به سرما و شوری شدیم.

اجرای پروژه کلان در جهت رفع نیازهای پزشکی کشور

طراحی و ساخت سیکلوترون با توان 10 میلیون الکترون ولت پروژه کلانی است که با تصویب آن در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در دانشگاه صنعتی امیرکبیر با همکاری محققان کره جنوبی در حال اجرا است.

توان این شتاب دهنده 10 میلیون الکترون ولت ( EMU ) است و برای تولید رادیو داروهای PET به کار برده می‌شود. رادیو داروهای PET ، تصویربرداری به روش همزمانی است به این صورت که با استفاده از این رادیو داروها تصویربرداری دینامیک از بیمار صورت می‌گیرد و اطلاعات بسیار مهمی از بیمار ارائه می‌دهد. در صورتی که بیمار در کما باشد این دستگاه قادر است تشخیص دهد که بیمار در کما ناراحت یا شاد است.

منبع مولد این دستگاه در دانشگاه صنعتی شریف در حال اجرا است و از آنجایی که دانشگاه تهران به تازگی به این طرح پیوسته است از این رو مقرر شد تا طراحی و ساخت چشمه یونی این دستگاه به این دانشگاه واگذار شود.

کشور به این شتاب دهنده 50 دستگاه است که در حال حاضر 2 دستگاه از این نوع در کشور در کرج و بیمارستان مسیح دانشوری وجود دارد که این محققان امیدوارند با تامین اعتباری بالغ بر 10 میلیارد تومان بتوانند نیازهای کشور را در این زمینه برآورده کنند.

قرار گرفتن ایران در میان کشورهای تولید کننده سوخت پاک از طریق گداخت هسته‌ای

همجوشی (گداخت) هسته‌ای یا فیوژن فرآیندی عکس عمل شکافت هسته‌ای است. در فرآیند همجوشی هسته‌ای هسته‌های سبک مانند هیدروژن، دوتریوم و تریتیوم با یکدیگر همجوشی داده شده و هسته‌های سنگین‌تر قادر به تولید انرژی هستند.

دکتر محمود قرآن نویس- رئیس مرکز تحقیقات فیزیک پلاسما در گفتگو با خبرنگار مهر، با تاکید بر اینکه ایران در منطقه خاورمیانه تنها مرکزی است که در حوزه گداخت هسته‌ای فعال است، خاطر نشان کرد: ایران در خاورمیانه تنها کشوری است که در پروژه ایتر در زمینه گداخت هسته‌ای فعالیت دارد.

رآکتور گداخت هسته‌ای ایتر (International Thermonuclear Experimental Reactor (ITER یکی از پروژه های پر هزینه جهان است که قرار است با استفاده از همجوشی هسته ای انرژی پاک دریافت شود.