یک «امتیاز قلابی» دیگر اوباما به ایران

فارس: درست یک ماه بعد از برگزاری مذاکرات ژنو 3 و همزمان با انجام نشست‌های کارشناسی میان ایران و 1+5، 26 سناتور آمریکایی طرحی را برای افزایش تحریم‌های ایران پیشنهاد دادند. مبتکران این طرح سناتورهای دموکرات رابرت منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا و چاک شومر و سناتور جمهوریخواه مارک کرک هستند که منندز به نمایندگی از طرف آنها درباره علت تدوین چنین طرحی مدعی شده: «تحریم‌های کنونی، ایران را به میز مذاکره کشاند و یک تهدید جدی در مورد تحریم‌های آینده، تهران را ملزم به همکاری و عملِ توام با حسن نیت خواهد کرد.» این اقدام با واکنش «تند» کاخ سفید روبرو شد چراکه طبق بیانیه ژنو، هیچ یک از طرف‌ها نباید در طول 6 ماه، تحریم‌های تازه‌ای مربوط به برنامه هسته‌ای ایران وضع کنند. از این رو بود که سخنگوی کاخ سفید در کنفرانس خبری اعلام کرد:‌ «تحریم‌های جدید علیه ایران، تلاش‌های دیپلماتیک در ارتباط با پرونده هسته‌ای ایران را مختل خواهد کرد. علاوه بر این، تحریم جدید ایران می‌تواند به سرعت شکست را بر تلاش‌ها برای رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران تحمیل کند.» جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید با اشاره به اینکه «اکنون زمان تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران نیست»، تاکید کرد: «این بسیار مهم است که از دست زدن به اقداماتی که می‌تواند در فرصت حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران اختلال ایجاد کند، دوری شود. به باور ما تحریم جدید ایران ضروری نیست. اگر این اتفاق روی دهد، رئیس جمهور آمریکا آن را وتو خواهد کرد.» اشاره جی کارنی به این نکته است که طرح‌های اعضا کنگره برای اجرایی شدن نیازمند تصویب دو مجلس نمایندگان و سنا و سپس امضا رئیس‌ جمهور آمریکاست که به گفته او، اگر این لایحه در اختیار باراک اوباما قرار بگیرد، وی آن را وتو خواهد کرد. البته برخی تحلیلگران حتی بعید می‌دانند این لایحه در سنا نیز رای بیاورد چراکه گروهی متشکل از 10 سناتور آمریکایی با طرح ارائه شده مخالفت کردند. همه این افراد، روسای کمیته‌های مجلس سنای آمریکا از جمله کمیته‌های بانکداری، اطلاعاتی - امنیتی، نیروهای مسلح، قضایی و انرژی هستند. آنها در این باره گفته‌اند: «ارائه طرح تحریم جدید علیه ایران، در حال حاضر، نشان می‌دهد چه کسی مشتاق دیدن شکست مذاکرات هسته‌ای با ایران است.» این 10 سناتور برجسته آمریکایی همچنین با ارسال نامه‌ای خطاب به هری رید، سناتور دموکرات از ایالت نوادا و رهبر اکثریت در مجلس سنای آمریکا از وی خواستند، قبل از هر گونه تحریم جدیدی علیه ایران، این موضوع با آنها مورد بررسی قرار گیرد. باراک اوباما نیز در کنفرانس خبری پایان سال میلادی به این موضوع واکنش نشان داد و گفت: «می‌خواهم به صورت دیپلماتیک ایران را از دستیابی به سلاح بازدارم. اما اگر ما درباره مذاکرات جدی هستیم باید فضایی ایجاد کنیم که ایران رو به جلو حرکت کند.» وی در بخشی از سخنان خود با اشاره به اینکه «همه گزینه‌ها بر روی میز است»، تاکید کرد: «تحریم‌ها برای آوردن کشورها به پای میز مذاکره طراحی شده‌اند و وقتی ایران به مذاکره آمده ضرورتی برای تحریم نیست.» اوباما سپس به پشت پرده اقدام سناتورها اشاره کرد و گفت: «جای تعجب نیست که بعضی‌ها در کنگره برای وضع تحریم‌های بیشتر تلاش می‌کنند زیرا ژست سختگیری در قبال ایران برای موفقیت در انتخابات به کار می‌آید.» به‌رغم واکنش تند دولتمردان آمریکایی به طرح تحریم‌های جدید علیه ایران، دو نکته در مجموعه موضع‌گیری‌های آنها قابل توجه و تامل است؛ نخست اینکه باراک اوباما، با وجود اینکه دیپلماسی را راه مدنظر خود برای حل مسئله هسته‌ای ایران عنوان کرده، در عین حال، به کارگیری همه گزینه‌ها را در قبال ایران محتمل دانسته است که این به معنای قرار داشتن گزینه نظامی بر روی میز است. اما نکته دوم اینجاست که واکنش «تند» کاخ سفید و شخص رئیس‌جمهور به طرح تحریم‌های جدید را نباید دور از انتظار پنداشت و آن را امتیازی برای ایران به شمار آورد چراکه واکنش آنها در چارچوب توافقنامه ژنو بوده چراکه طبق این توافقنامه، هیچ کشوری نباید تحریم هسته‌ای جدیدی را علیه ایران اعمال می‌کرد. از سوی دیگر، شاید بتوان بخشی از ناراحتی اوباما را به اهداف انتخاباتی سناتورهای مبتکر طرح تحریم‌های جدید مرتبط دانست تا تدوین چنین طرحی. چراکه دولت خود اوباما نیز حدود 10 روز پیش چند فرد و شرکت را به فهرست تحریم‌های ایران اضافه کردند و سپس مدعی شدند، برای راضی کردن کنگره به چنین ترفندی روی‌ آورده‌اند. جدای این مسائل، تلاش کنگره آمریکا برای اعمال تحریم‌های جدید نشان می‌دهد، ایران نمی‌تواند برای لغو کامل تحریم‌ها در ازای همکاری با آژانس اتمی و شفاف‌سازی درباره برنامه‌هایش به تعهدات دولت آمریکا تکیه کند چراکه غیر از مورد فوق، مواردی وجود دارد که رئیس جمهور ایالات متحده هیچ نقشی در وتو و لغو تحریم‌ها علیه ایران ندارد و تنها راه پیش پای او رایزنی برای متقاعد کردن اعضا کنگره به خودداری از تصویب تحریم‌های جدید است.