چگونه پای «ساخاروف»به ایران باز شد؟

صرف‌نظر از ماهیت واقعی حقوق بشر و تعاریف مختلفی که از آن وجود دارد و نفس رعایت آن از سوی تمام دولت‌ها، اما در طول چندده سال گذشته، این مفهوم مهم بشری تبدیل به ابزاری برای استفاده‌های سیاسی غرب شده است که یکی از مهمترین آنها «جایزه ساخاروف» است.

* جایزه‌ای برای فعالان حقوق بشر

جایزه ساخاروف در سال 1988 و برای اولین‌بار از سوی پارلمان اروپا به آندره ساخاروف ناراضی معروف اتحادیه جماهیر شوروی و همچنین مارچنکو زندانی عقیدتی در زندان‌های این کشور اهدا شد.

بانی این جایزه، پارلمان اروپا است که نمایندگان منتخب آن از سوی کشورهای مختلف اتحادیه اروپا به این پارلمان راه می‌یابند.

از سال 2010 نیز این جایزه با مبلغ نقدی 50 هزار یورویی همراه شده است.

* بزرگداشت مقام ستیزه‌گران با رژیم‌های مخالف غرب

گرچه اهدای جایزه‌ای در حوزه فعالیت‌های حقوق بشر می‌تواند ایده خوبی از لحاظ انسانی به نظر برسد اما نگاهی کوتاه به سوابق کسانی که این جایزه را دریافت کرده‌اند، به روشنی این مطلب را می‌رساند که اهدای این جایزه بیشتر به عنوان حربه‌ای برای برجسته‌سازی افرادی به کار می‌رود که به گونه‌ای با نظام‌های سیاسی مخالف غرب در حال معارضه هستند.

اهدای این جایزه به مخالفان چینی، کوبایی و حتی سازمان‌هایی همچون گزارشگران بدون مرز نشان می‌دهد غرب و به خصوص اتحادیه اروپا هدف خاصی را از این جایزه دنبال می‌کنند و آن هم نشان دادن تبلیغاتی کسانی است که به نوعی در ستیز با رژیم‌هایی هستند که ارزش‌های غرب را زیر سوال می‌برند.

*زنان سفیدپوشی که تحریم‌ها را نمی‌بینند

نمونه روشن دیگر آن، اهدای این جایزه به زنان سفیدپوش کوبایی است. این گروه که تحت نظر دفتر حافظ منافع آمریکا در کوبا فعالیت می‌کند، متشکل از زنان و همسران زندانیان مخالف رژیم کوبا است.

اعضای این جنبش، خود را طرفدار گسترده‌شدن دمکراسی و انتخابات آزاد در کوبا عنوان می‌کنند و خواستار آزادی اقوام و همسران خود هستند گرچه در این میان، این گروه به هیچ‌عنوان به تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده آمریکا که سخت‌ترین تحریم‌ها از نوع خود علیه این کشور محسوب می‌شود، اشاره نمی‌کند.

این تحریم‌ها سبب به وجود آوردن مشکلات فراوان برای سیستم بهداشتی این کشور شده است و گسترش سیستم آبرسانی برای مردم غیرنظامی کوبا را مشکل و تا حدودی نیز غیرممکن نموده است.

البته پیش از این، جنبش مادران پارک لاله نیز با همین هدف در ایران راه‌اندازی شد که به دلیل عدم توجه قشرهای مختلف مردم و همچنین نبود امکان پشتیبانی از خارج، عملا با شکست روبه‌رو شد.

*آزادی با شفاعت آمریکا

از دیگر برندگان جایزه ساخاروف می‌توان به «وئی جین‌شنگ» فعال حقوق بشر در چین اشاره کرد. البته وی پیش از این به جرم ارائه انتقال اطلاعات نظامی به آمریکایی‌ها، به 15 سال زندان محکوم شده بود.

پس از آزادی وی نیز بار دیگر به جرم اقدام علیه امنیت ملی این کشور به زندان محکوم شد که در پی میانجی‌گری بیل‌کلینتون رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، از زندان آزاد و بلافاصله عازم آمریکا شد.

بعدها دستگاه اطلاعاتی چین تصاویری از دیدار وی با برخی از عوامل دستگاه اطلاعاتی آمریکا را در خاک این کشور منتشر کرد.

*خبری از مسلمانان نیست

با وجود اینکه در میان فعالان حقوق بشر، بسیاری از قربانیان مسلمان چه در فلسطین اشغالی، چه در عراق و چه حتی در اروپا وجود دارد با این حال این جایزه به هیچ‌عنوان به آنان تعلق نگرفته است.

تنها یکبار این جایزه به یک وکیل مسلمان و البته فمنیست اهل بنگلادش تعلق گرفت که آن هم به دلیل مخالفت با چارچوب‌های خانواده اسلامی بود.

اهدای این جایزه به نسرین ستوده و جعفر پناهی از دیگر اقدامات پارلمان اروپا در ارتباط با اتفاقات فتنه سال 88 بود که هر 2 نیز از محکومان فتنه بودند.

این جایزه در سال 2012 در حالی به این 2 رسید که آنها نمی توانستند در مراسم دریافت جایزه در اروپا حاضر شوند، لذا اهدای این هدیه تا یک فرصت مناسب، در بایگانی پارلمان اروپا باقی ماند.

نهایتا در روزهای اخیر که هیئت پارلمان اروپایی با عنوان دیدار با مسئولان نظام وارد تهران شد، در اقدامی که هیچ نهادی در کشور (چه مجلس به عنوان میزبان این گروه و چه وزارت خارجه) مسئولیت آن را قبول نمی‌کنند، ضمن دیدار با این 2 محکوم فتنه در سفارت یونان، بدهی خود را به برگزیدگان سال قبلشان ادا کردند.

جالب است بدانید که با وجود دیدارهای مختلف این گروه با مسئولان عالیرتبه نظام ازجمله رییس مجلس و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، خانم کرونبرگ که ریاست این گروه را برعهده داشت (و تصویر بی احترامی در دیدار با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز از صداوسیما پخش شد) در بازگشت از ایران، طی یک نشست خبری، دیدار با پناهی و ستئوده را مهمترین دیدار خود در این سفر عنوان کرد.

البته پارلمان اروپا روابط بسیار گرمی نیز با سایر گروه‌های اپوزیسیون ایرانی دارد که از این جمله می‌توان به ارتباط با گروهک منافقین و همچنین احزاب کمونیستی اشاره کرد.