توصیه سیدحسن خمینی به روزنامه داران

تسنیم: حجت الاسلام سید حسن خمینی در دیدار مدیر مسئول و جمعی از اعضای تحریریه روزنامه «شهروند» با اشاره به تحولات عرصه رسانه در جهان، گفت: واقعیت این است که ورود رسانه‌های دیجیتال و خصوصا سایت‌های خبری، بحرانی را برای روزنامه‌ها ایجاد کرده و باعث شده است که حتی برخی از نشریات چاپی دارای سابقه طولانی هم به تعطیلی کشیده شوند، یا احیانا از تیراژ مابقی آنها کاسته شود. وی افزود: یکی از علل این مسئله این می‌تواند باشد که نقش روزنامه‌ها باید تغییر کند؛ پیش از این، اگر دنبال خبر بودید باید روزنامه می‌خریدید، اگر در پی تحلیل بودید به سراغ هفته نامه‌ها می‌رفتید و علاوه بر آنها، مقالات ترویجی در ماهنامه‌ها و مقالات پژوهشی در فصلنامه‌ها درج می‌شد. نوه حضرت امام(ره) ادامه داد: اما امروز دیگر کسی برای کسب «خبر» روزنامه نمی‌خرد، زیرا قبل از آن‌که مخاطب خبر را در روزنامه بخواند؛ در سایت‌ها خوانده است. یادم می‌آید که سال‌ها پیش رئیس سازمان سیا در مصاحبه‌ای گفته بود ما دیگر جاسوس نمی‌خواهیم؛ زیرا سی ان ان همه چیز را می‌گوید! این سرعت پخش خبر در حالی است که ما در تاریخ می‌خوانیم به عنوان مثال، خبر مرگ معاویه پس از یک هفته به کوفه رسیده است، اما الان در لحظه حادثه، خبر از تلویزیون پخش می‌‌شود. سید حسن خمینی با تأکید بر این‌که روزنامه برای بقای خود، باید کارکرد خود را تغییر دهد، گفت: یکی از راه‌ها این است که روزنامه به سمت تهیه «بسته خبری» برود؛ مثلا درباره حادثه‌ای که امروز رخ می‌دهد، روزنامه باید بتواند روز بعد یک بسته خبری از مجموع اخبار آن حادثه تهیه کند. اخیرا هم دیده‌ام که برخی روزنامه‌ها آرام آرام به سمت استفاده از این شیوه در حال حرکت هستند. وی با تأکید بر اینکه روزنامه هیچ وقت تأثیر خود را از دست نمی‌دهد، تصریح کرد: به دلیل همین تأثیر، بسیاری از مطالبی که در روزنامه‌ها بیان آنها ممنوع است، در سایت‌ها آزاد است. این مدرس حوزه علمیه قم اضافه کرد: چرا که روزنامه یک تأثیر عمیق لحظه‌ای دارد که سایت فاقد آن عمق تأثیر است. شما وقتی صفحه یک سایت را می‌بندید، از لحاظ روانی احساس می‌کنید که همه چیز تمام شد، اما روزنامه همیشه روی میز شما و کیوسک مطبوعاتی است و در نتیجه کسی که در روزنامه‌ها مطلبی علیه او نوشته می‌شود، خیلی بیشتر از این تحت فشار است که در یک سایت درباره او چیزی بنویسند. سید حسن خمینی با بیان اینکه ما می‌بینیم که تیتر یک روزنامه هم موج‌آفرین است؛ البته این تأثیرگذاری الزاما برای مردم عادی نیست،اظهارداشت: بلکه برای آن کسانی است که مطلب در مورد آنها نوشته می‌شود. لذا ممکن است یک روزنامه با 2 هزار نسخه تیراژ، جنگ روانی‌اش برای مخاطبانش زیاد باشد؛ اما تأثیر روانی‌اش برای مردم عادی زیاد نباشد و میزان تأثیری که بر روی موضوع خبر می‌گذارد، واقعیت نداشته باشد. وی در جمع‌بندی این بخش از سخنان خود افزود: برای تأثیرگذاری روزنامه، باید به سمت بسته خبری رفت و به عنوان مثال اگر موضوع لایحه بودجه کشور سوژه روز کشور است، صبح فردا مجموع اخبار مربوط به این سوژه را بدون پرداخت طویل به آن درج کرد؛ چرا که امروز مخاطبان حوصله چندانی برای خواندن اخبار طولانی ندارند. البته در این بسته خبری تحلیل‌های کلی هم می‌تواند وجود داشته باشد تا در روزهای بعد تحلیل های مفصل نوشته شود. نوه حضرت امام(ره) با تأکید بر اینکه در همه کارها و از جمله روزنامه‌نگاری «هدف» نباید گم شود، اظهار داشت: انسان در هیچ کاری نباید هدف را گم کند، زیرا انسان وقتی در مسیر می‌افتد، درگیر مسائل روزمره می‌شود. آفت بزرگ روزنامه‌های اجتماعی «زرد شدن» است. در سیاست، ورزش، سینما و... این‌گونه است که خبرهای جنجالی مخاطبان را جذب می‌کند. "در روزنامه‌های اجتماعی هم به این دلیل که حدود و ثغور آن معلوم نیست، وقتی تیراژ بالا رفت اگر مراقب نباشید، به سمت زرد شدن کشیده می‌شوید. البته من این آفت را تاکنون در روزنامه شما ندیده‌ام، اما برای آینده باید به آن توجه داشت. مثلا خبر ساختن یک مدرسه توسط یک خیّر مدرسه‌ساز فی نفسه جذابیتی ندارد و باید حاشیه‌هایی به آن افزود؛ اما مراقب باشید که گرفتار زرد شدن نشوید". سید حسن خمینی با تأکید بر دائم الشغل بودن روزنامه نگاران، گفت: من دوستان خبرنگار زیادی داشته‌ام؛ هرکسی که دائما در این شغل بوده است -البته به شرط داشتن استعداد ذاتی- موفق بوده است. اما اگر کسی در کنار سایر کارهای زندگی به این شغل پرداخته، هیچ گاه توفیق نداشته است، زیرا کسی که در روزنامه کار می‌کند 24 ساعت شبانه روز باید به کارش فکر کند تا موفق باشد. وی در ادامه این دیدار در پاسخ به سؤال یکی از روزنامه‌نگاران حاضر در جلسه در خصوص سخنان اخیرش در باب تقسیم بندی مفاهیمی چون اخلاق و اعتدال به دو نوع مثبت و منفی، گفت: در ادامه آن تقسیم بندی، انسان دوستی را هم می‌توان به دو نوع تقسیم کرد؛ یک نوع انسانی دوستی، منفی است که در جهت سلبی است و در آن فقط به مردم کمک می‌کنیم. اما انسان دوستی مثبت این است که هم به مردم کمک کنیم و هم دست خطاکار را بگیریم و جلوی او بایستیم. همان‌طور که معنویت مثبت این است که در جامعه برای ترویج معنویت تلاش می‌کنید. نوه حضرت امام(ره) ادامه داد: این‌که به دنبال صلح دوستی و اخلاق باشیم، به معنای سکوت در مقابل ظلم و اجحاف نیست. اینکه وقتی ظلمی حادث شد بگوییم ما فقط دنبال ترویج صلح هستیم و هرکس که بگوید ما فقط دنبال صلح هستیم، صحیح نیست؛ بلکه بزرگترین راه ترویج صلح «مبارزه با جنگ» است. سید حسن خمینی تأکید کرد: قواعد اخلاقی در همه جا ثابت است، اما در فضای هرکس مصادیق و شعبات خاص خود را می‌یاید. مثلا دزدی علمی، عدم نقل منبع است، دزدی یک بقال کم فروشی در مال است و دزدی یک روزنامه نگار، عدم نقل منبع است و شما جلوی این کار را در خودتان بگیرید. از مصادیق دروغ در مجموعه روزنامه‌نگاری هم می‌تواند القاء دروغ باشد و رسانه باید مراقب باشد که چرا یک مطلب را منتشر می‌کند؛ نیت کار مهم است. همان‌گونه که در فلسفه حقوق جزاء هم هست که فلسفه مجازات مقابله با جرم است، نه مجرم. وی با توصیه به اینکه وقتی وارد بحث رسانه می‌شوید این اخلاق را در نظر بگیرید، گفت: یک وقت هست بیان یک مطلب تلخ است، اما باید دید این یک داروی تلخ است یا زهر تلخ؟ آیا در راستای اصلاح منتشر می‌کنم یا افساد؟ استاد حوزه علمیه قم با اشاره به زمینه اجتماعی روزنامه «شهروند» اظهارداشت: ورود به مسائل اجتماعی با حوزه‌های دیگر اعم از سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... هم پیوند می‌یابد. انسان نمی‌تواند بگوید من می‌خواهم در جامعه جلوی دزدی را بگیرم، اما نمی‌توانم جلوی فقر را نگیرم! من می‌خواهم جلوی فقر را بگیرم اما نتوانم سرمایه‌گذاری کنم! من می‌خواهم سرمایه‌گذاری کنم اما امنیت را تأمین نکنم! در حالی که امنیت لازمه سرمایه‌گذاری است. سید حسن خمینی اضافه کرد: اما این‌که فکر کنیم برای هر چیزی به علت العلل برگردیم هم صحیح نیست، مثلا این رفتار هم درست نیست که اگر مستمندی را دیدیم کمک نکنیم و بگوییم بگذاریم مشکلات به او فشار بیاورد تا برود شورش کند و اتفاقات بعدی بیفتد و مشکل حل شود! می‌توان هم به آن مورد خاص کمک کرد تا از گرسنگی تلف نشود و هم تلاش کرد تا علت فقر را از بین برد. ضمن اینکه مشکلات اجتماعی مانند فقر و بزهکاری در همه جوامع هست و فقط درصد آن متفاوت است، اما باید به سمت خوب شدن رفت و همان‌گونه که قبلا گفتم، شیب و جهت کار مهم است. در این دیدار عبدالرسول وصال مدیرمسئول روزنامه شهروند که به صاحب امتیازی سازمان هلال احمر منتشر می‌شود، ضمن ارائه گزارشی از روند انتشار این روزنامه، منشور شهروند را قرائت کرد. سردبیر و دبیران سرویس این روزنامه نیز دغدغه‌های حرفه‌ای و اجتماعی خود را با یادگار گرامی امام راحل در میان گذاشتند. همچنین پیش از آغاز این دیدار، نمازظهر و عصر به امامت حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی اقامه شد.