برنده ها و بازنده های تفاهم ژنو

مهر: بعد از توافق ایران و 1+5 در مذاکرات ژنو تحلیل ها و واکنش های مفاوتی نسبت به مذاکرات صورت گرفته که در یکی از این واکنش ها خبرگزاری آسوشیتدپرس به تحلیل برنده ها و بازنده های توافق پرداخته است: برنده ها دیپلماسی یک تماس تلفنی میان باراک اوباما -رئیس جمهوری آمریکا- و حسن روحانی -رئیس جمهوری جدید ایران- در اواخر سپتامبر، نه تنها یخ دیپلماتیکی که در 34 سال بوجود آمده بود را شکست، بلکه باعث تقویت کسانی شد که به دنبال احیای مذاکرات هسته ای و آزمایش "عصر جدید" پس از انتخاب روحانی در ماه ژوئن، بودند. اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل نیز دارای لحظات درخشانی بود و در پشت صحنه، گفتگوهایی صورت گرفت که باعث شکل گیری مذاکرات ژنو شد. مشتریان آسیایی نفت تحریم‎های صادرات نفت ایران در دوره شش ماهه ادامه خواهد یافت. اما قدرت‎های جهانی قول داده‎اند تا زمانی که به تعهدات عمل می‎شود، اقدام اقتصادی جدیدی علیه ایران انجام ندهند. این خبر خوبی برای اقتصادهای آسیایی تشنه انرژی مانند هند، چین و ژاپن است که شامل تخفیف‎های آمریکا برای تداوم واردات نفت از ایران هستند. به نظر می رسد که تخفیف‎ها تا مذاکرات جامع ادامه یابد. دوبی مدت‎ها پیش از آن که این شهر دوران طلایی خود را آغاز کند، به دلیل این که معبری تجاری برای کشورهایی مانند ایران بود، شرایط مناسبی یافته بود. زمانی، بنادر و پایانه‎های هوایی باربری آن مملو از اجناسی مربوط به ایران بودند. تحریم‎ها تا حد زیادی این تجارت سنتی را از بین برده و شرایط زندگی جامعه بزرگ ایرانیان مقیم در دوبی را دچار مشکل کرده است. رئیس جمهوری ایران روحانی همواره مذاکرات هسته‎ای با غرب را مبتنی بر خروجی "برد-برد" دانسته بود. از این رو وی با دستیابی به تفاهمی که به ایران امکان ادامه غنی سازی -حتی اگر در سطح پایین‎تر باشد- را می دهد، به نتیجه‎ای که می‎خواست دست یافت. اگر به معامله‎ای می‎رسید که به هر نحوی استقلال هسته‎ای ایران را قربانی می‎کرد، مورد هجوم مخالفان قرار می‎گرفت. بازنده ها اسرائیل پیام بسیار سریع و بلند از آنجا آمد. توافق یک اشتباه است که اسرائیل را در شرایط خطر بزرگی قرار داده است. بسیاری از مقامات اسرائیلی -از جمله نخست وزیر بنیامین نتانیاهو- مدعی هستند قابلیت غنی سازی اورانیوم ایران، پتانسیل بوجود آمدن فاجعه را دارد. غنی سازی، سوخت هسته‎ای برای رآکتورها تولید می‎کند، اما می‎تواند به مواد قابل استفاده در سلاح نیز تبدیل شود. هیچ فعالیتی توسط متحدان آمریکایی اسرائیل، نمی‏‎تواند نتانیاهو و دیگران را قانع کند که از این اعتقاد که "ایران تا زمانی که می‎تواند اورانیوم غنی کند، یک تهدید است" دست بردارند. عربستان سعودی این کشور ثروتمند نفتی باید با تغییر جایگاه از محرم به نقشِ نامانوسِ مخالف در منظر واشنگتن خود را وفق دهد. در مرحله اول، هنگامی که آمریکا متحد طولانی مدت خود حسنی مبارک -رئیس جمهوری اسبق مصر- را در سال 2011 تنها گذاشت، ناخوشنود شدند. سپس، زمانی که آمریکا از تصمیم خود درباره حمله نظامی به نیروهای بشار اسد -رئیس جمهوری سوریه- عقب نشینی کرد به ضرر عربستان شد زیرا شورشیان مورد حمایت تنگاتنگ ریاض و کشورهای خلیج فارس هستند. حال، عربستان توافق با ایران را به عنوان برتری دادن به رقیب منطقه‎ای و کاهش نقش منطقه در تصمیم‎سازی آمریکا می‎دانند. با این وجود بعید است که عربستان خریدهای بزرگ نظامی خود را صنعت دفاعی آمریکا قطع کند. مصر رهبران نظامی قاهره بهبودی بدست آمده در رابطه با ایران توسط دولت اخوان المسلمین را به حالت قبل بازگردانده‎اند. توافق هسته ای و احتمال گسترش یافتنِ گفتگوهای آمریکا-ایران ممکن است جایگاه سنتی مصر را به عنوان نیروی رهبری کننده در شکل دادنِ سیاست غرب در منطقه را تحت شعاع قرار دهد.