مذاکرات سخت ظریف با غرب

مهر: دومین دور از مذاکرات ایران و 1+5 در دولت یازدهم قرار است در روزهای 5 شنبه و جمعه در ژنو برگزار شود. مذاكرات ژنو در دور اول در فضايي جدي و سازنده پيش رفت و در ادبيات دو طرف در پايان گفتگوها اين موضوع به طور جدي ديده شد و این امید وجود دارد طرف غربي فضاي مثبت خود را در ادامه گفتگوها حفظ كند. آنچه در این مقطع حایر اهمیت است این است که توقعات در داخل كشور، باید واقع بینانه باشد به هر حال مذاکرات، سخت و کمی زبان بر است. هر چند صرف زمان بیش از اندازه به نفع هر دو طرف نیست، چرا که مذاکرات، مخالفان و دشمنان بسیاری از جمله صهیونیست ها دارد. از طرف دیگر عدم اعتماد از سوی دو طرف، بزرگترین مشکل است. مباحث، بسیار ریز و گسترده است با این وجود مذاکرات در مسیر درستی قرار دارد، اما به دلیل اختلاف در جزئیات، با مشکلات فراوانی مواجه است. در حال حاضر سه بحث اصلی در مذاکرات مطرح است. 1- بحث های فنی که طرف مقابل بدنبال حل شدن آنهاست. 2- خط قرمز ما مبنی بر غنی سازی در خاک ایران. 3- چگونگی اقدام طرف مقابل در قبال لغو تحریم ها. باید اشاره کرد که مذاکرات در صورتی برای ایران موفقیت آمیز خواهد بود که همه ابعاد تحریم اعم از بانکی و نفتی در پايان مسير برداشته شود بر این اساس حل پرونده هسته اي در صورت وجود تحريم ها ممكن نيست. و به اذعان مسئولان ایرانی آزادي اموال بلوكه شده که حق ایران است و به جاي رفع تحريمها كفايت نمي كند. نکته دیگر این است که دو طرف براي اعتمادسازي و در طول مسير همكاري ها بايد اقدام عملی، متوازن و موازی داشته باشند مسئله ای که در مذاکرات قبلی به خصوص آلماتی علت بی نتیجه ماندن گفتگو ها بود بر این اساس گام ها نباید از گام های سخت آغاز شود و گام اول باید به راحتی برداشته شود تا هر دو طرف به راحتی بتوانند گام های بعدی را بردارند. ازطرفی همگان به خوبی می دانند مهمترين دشمن نتيجه گرفتن از گفتگوها صهيونيست ها هستند، بايد نسبت به فضاسازي آنها هشيار بود و در دام اقدامات تخريبي آنها نيافتاد. مانند اقدام پایگاه صهیونیستی دبکا در مذاکرات ژنو قبلی كه به دروغ مدعي جزييات بخشي از طرح ايران شد و برخي رسانه ها نیز دنباله روی آن شدند و این امر موجب شد که در داخل نوعی بدبینی در مردم ایجاد شود، صهيونيستها با تلاش هاي سياسي و رسانه اي خود در زمان گفتگوها نشان دادند كه بزرگترين دشمن به ثمر رسيدن گفتگوها آنها هستند. طرف غربي بايد براي حفظ جايگاه خودش در نزد افكار عمومي دنيا، استقلال خود از نفوذ گروههاي فشار و افراطي را به نمايش بگذارد. بر اساس مواضع طرفین غربی هيات ايراني جدیت، آمادگی، توانمندی و داشتن اختیارات لازم برای مذاکره هدفمند و رو به جلو را دارد حال این سئوال مطرح است که آیا طرف مقابل هم چنين است يا خير؟ همچنین تيم ايراني با ارائه طرح مفصل و پر از جزييات خود با موضع كاملا جدي و تعامل گرايانه، كه براي خود آنها كاملا ملموس بود، در مذاكرات ژنو شركت كرد. اكنون نوبت طرف مقابل است كه نشان دهد براي اتلاف وقت وارد مذاكره نشده و جدي است. تیم ایران با طرح بازی برد - برد پای به مذاکرات جدید با 1+5 گذاشته و بازي برد - برد مبتني بر استقبال از خواسته هاي و اهداف منطقي و قانوني دوطرف است. هر تلاشي براي تبديل كردن اين بازي به بازي امتيازدهي و امتيازگيري منجر به شكست خواهد بود. اگر چه برخی رسانه ها انتقاداتی را نسبت به تیم مذاکره کننده ایران مطرح کردند اما رهبر معظم انقلاب اخیرا به صورت تمام قد به دفاع از مذاکره کنندگان پرداخت بر این اساس باید تاکید کرد هيات ايراني مورد حمايت مقام معظم رهبري، مسئولان نظام، همه جناح ها و قاطبه مردم است. آنها مورد حمايتند تا ماموريت خود براي استيفاي حقوق ملت را انجام دهند چنانكه اخيرا مقام معظم رهبري هم از از تحرک دیپلماسی دولت خدمتگزار حمايت كردند و فرمودند كه ما به مسئولین خودمان اعتماد داریم. از اين رو هر گونه تلاش در داخل يا خارج براي تبديل موضوعات ملي به مباحث جناحي، خدمت به منافع ملي نيست. طرح پيشنهادي ايران واقع بينانه، جدي، منطقي، جامع، منسجم، مبتي بر بازي برد- برد است اما درهاي باز شده از سوي ايران، هميشه باز نخواهد بود و رويكرد تعامل با EU3+3 كه مردم در انتخابات اخير به آن فرصت دادند، يك فرصت دائمي نيست. گفتگوي دوجانبه و صريح در نزد ملت ما فقط يك فرصت است كه در اختيار طرف مقابل قرار گرفته و مردم مي توانند چنانچه آن را مثمرثمر تشخيص ندهند تغيير دهند. آيا مايلند بدبيني تاريخي ملت ايران به برخي قدرتهاي غربي را تقويت كنند؟ باید یادآور شد که رئیس جمهور در رقابت های انتخاباتی نسبت به برگزاری مذاکرات ایران و 1+5 در سطح پایین منتقد بود و دور نخست مذاکرات ایران و 1+5 در دولت جدید نیز در سطح وزیران خارجه برگزار شد بر این اساس ايران بازهم از برگزاري گفتگوها در سطح وزرا استقبال مي كند اما به نظر می رسد اين طرف مقابل است كه براي اين موضوع آمادگي ندارد. ژنو سه هفته پیش نیز شاهد مذاکرات ایران و 1+5 بود، مذاکراتی که به اذعان بسیاری از کارشناسان روندی جدید را در مذاکرات ایران و 6 کشور ایجاد کرد. در مذاکرات ایران و 1+5 در ژنو که در روزهای 23 و 24 مهر ماه برگزار شد ، تیم ایران پیشنهاد جدیدی را به 1+5 ارائه کرد . پیشنهادی که سید عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای ایران درباره آن گفت: مذاکرات باید در دو مرحله صورت گیرد، مرحله اول باید به هدف نهایی مذاکرات و درک و تفاهم مشترک برسیم. عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای با بیان اینکه در تاریکی قدم نخواهیم زد، ادامه می دهد: هدف مذاکرات باید مشترک باشد و بازی برد - برد را تعریف کنیم که هر دو طرف برنده باشند و این به معنای دادن امتیاز و صرف‌نظر کردن از حقوق ما نیست. مرحله دوم زمانی است که تصمیم بگیریم چگونه به این سمت حرکت کنیم.ما گام‌ها را منطقی، متوازن و واقع‌بینانه تنظیم کردیم که برداشتن گام اول برای دو طرف مقدور باشد،‌ در طراحی ما گام اول و آخر مهم است و گام‌های میانی را بعداً می‌توان برداشت و در طرحی که ارائه می‌دهیم در تلاشیم که گام اول را تبیین کرده و در چارچوب مذاکرات به آن برسیم و زمانی که به گام آخر برسیم پرونده ایران به پرونده‌ای عادی تبدیل خواهد شد. عراقچی با بیان اینکه این طرح عملیاتی در حال حاضر آماده است، خاطرنشان کرد: این طرح روز سه‌شنبه توسط آقای ظریف وزیر امور خارجه به ۱+۵ ارائه می‌شود. عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای با بیان اینکه طرح پیشنهادی ایران نقشه مذاکرات را طراحی می‌کند، ادامه می دهد: این طرح با طرح‌های گذشته ۱+۵ تفاوت می‌کند، آنها در آلماتی یک طرحی را به ما ارائه دادند که از نظر آنها روی میز قرار دارد ولی از نظر ما زمان آن طرح گذشته و تغییرات مبنای صورت گرفته و ما به طرح آنها جواب نمی‌دهیم بلکه طرح خود را ارائه می‌کنیم.ما در یک فاصله ۶ ماهه تا یک ساله می‌توانیم مذاکرات را جمع‌بندی کنیم ولی برای مرحله اجرایی زمان تعریف می‌شود. اگر طرف مقابل حسن نیت و اراده ورود به مذاکرات سازنده را داشته باشد، امکان جمع‌بندی مذاکره وجود دارد. ما طرح را به گونه‌ای طراحی کردیم که بهانه برای رد آن وجود نداشته باشد.عراقچی این طرح را آزمونی برای حسن نیت طرف مقابل برشمرد و گفت که همه اجزای این طرح منطقی و متوازن است. این پیشنهاد در مذاکرات ژنو به 1+5 ارائه شد. پیشنهاد در جلسه افتتاحیه زمانی که محمد جواد ظریف ، وزیر امور خارجه کشورمان و کاترین اشتون ، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به عنوان روسای تیم های مذاکره کننده در نشست حضور داشتند از طرف ظریف به اشتون ارائه شد. پس از پایان نشست افتتاحیه در روز ابتدایی مذاکرات دور گذشته در ژنو مذاکرات با حضور معاونین وزرای امور و به منظور بررسی طرح ایران ادامه پیدا کرد. سید عباس عراقچی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی، مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکا، حمید بعیدی نژاد مدیرکل امور اقتصادی و تخصصی بین‌المللی وزارت خارجه، داود محمدنیا مشاور حقوقی وزیر امور خارجه و محمد امیری از سازمان انرژی اتمی تیم پنج نفره ایران بودند که با طرف مقابل به بحث و گفتگو نشستند. اعضای تیم مذاکره کننده دیدارهای نیز در حاشیه مذاکرات داشتند و گفتگوهای دوجانبه ای ترتیب دادند. سید عباس عراقچی 2 بار با سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه و همچنین وندی شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا، ژاک اودیبر، رئیس هیأت مذاکره کننده فرانسه هانس دیتر لوکاس، رئیس هیأت مذاکره کننده آلمان دیدار و گفت‌وگو کرد. مجید تخت روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه ایران و عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای نیز با سایمون گس نماینده انگلستان در این دور مذاکرات به رایزنی پرداخت و مباحث مربوط به روابط دوجانبه نیز در این گفت‌وگوها مطرح و توافق شد که تهران و لندن ظرف مدت 2 هفته کارداران غیرمقیم خود را معرفی کنند. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در روز دوم این مذاکرات نیز با دیدیر بورکهالتر، همتای سوئیسی خود به رایزنی پرداخت. با وجود آنکه مذاکرات محرمانه برگزار شد ، اما نگاه ها به این دور از مذاکرات از همان ابتدا نیز همراه با خوش بینی بود. در حقیقت دیدار کاترین اشتون و ظریف در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل بود که منجر به آغاز دور جدیدی از مذاکرات ایران و 1+5 در ژنو بود. وزرای امور خارجه ایران و 1+5 البته در نیویورک نشست دیگری نیز برگزار کرده بودند و گفتگوی چند دقیقه ای جان کری و محمد جواد ظریف در حاشیه آن نشست و تغییر لحن آمریکایی ها باعث شد که همه نگاه ها به مذاکرات ژنو باشد. به هر حال در پایان دو روز نشست ژنو در مهر ماه آنچه به طور قطعی عنوان شد این بود که 1+5 چارچوب طرح ایران را پذیرفته است و دوطرف علاوه بر اینکه برای اولین بار یک بیانیه مشترک صادر کردند تصمیم گرفتند که یک نشست کارشناسی نیز در وین برگزار کنند و البته دور آتی مذاکرات نیز سه هفته بعد یعنی در تاریخ 16 و 17 آبان ماه در ژنو برگزار شود. اشتون و ظریف در نشست خبری جداگانه به سؤالات خبرنگاران پاسخ دادند. رئیس دستگاه دیپلماسی در نشست خبری عنوان کرد:‌ یقین داریم در این روند ایران با جدیت و حسن نیت حرکت می‌کند و حسن نیت را با حسن نیت پاسخ می‌دهد. وی تأکید کرد که از حقوق مردم ایران کوتاهی نخواهیم کرد و افزود: هیچ دلیلی برای وجود نگرانی راجع به برنامه هسته‌ای ما نیست و ما هر نگرانی معقول بین‌المللی را رفع می‌کنیم. اشتون نیز دور جدید مذاکرات هسته‌ای را واقعی توصیف و طرح جدید ایران را «جامع‌ترین» طرحی توصیف کرد که تاکنون ارائه شده و گفت: در این دور از مذاکرات به طرز بی‌سابقه‌ای به جزئیات پرداخته شده است. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با این حال، تصریح کرد که برای دستیابی به نتیجه زمان لازم است و 1+5 باید بتواند طرح ایران را بررسی کند. اما در طول سه هفته گذشته بحث هسته ای ایران همچنان در صدر اخبار داخلی و خارجی قرار داشت. رسانه های صهیونیستی به محض پایان مذاکرات اخبار ضد و نقیضی درباره پذیرش برخی از شروط از سوی ایران از جمله تعلیق کامل غنی سازی به شرط رفع تحریم ها را منتشر کردند که این اخبار از سوی تیم مذاکره کننده ایرانی بارها تکذیب شد و اعضای مذاکره کننده 1+5 نیز این ادعاها را تأیید نکردند. از سوی دیگر مذاکرات ایران و آژانس نیز 6 و 7 آبان در وین برگزار شد . عباس عراقچی به وین رفت و با یوکیو آمانو ، رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار کرد. ایران در این دیدار نیز طرح جدیدی را به آژانس ارائه کرد. عراقچی درباره طرح ایران به آژانس می گوید: ايران آمادگي خود را براي پاسخ به تمام سئوالات و ابهام هاي آژانس در يك دوره كوتاه اعلام كرد.طبق اين طرح، جمهوري اسلامي ايران علاقه مند است همكاري هاي خود با آ‍‍‍ژانس را وسعت بخشد، قرار شد كه تيم هاي مذاكراتي ايران و آژانس پس از گفت وگوهاي من و آقاي آمانو، بر اساس اين پيشنهاد جديد، چارچوبهاي جديدي را براي همكاري ترسيم كنند. عراقچی با اشاره به اینکه در دو سال گذشته مذاکرات برای رسیدن به این چارچوب همکاری ادامه داشت، ادامه داد: متأسفانه مذاکرات در این مدت پیشرفت چندانی نکرد. ما در مذاکرات با 1+5 در ژنو نیز چارچوب جدیدی را برای همکاری معرفی کردیم که مورد استقبال واقع و بنای مذاکرات آتی شد ، در وین نیز چارچوب جدیدی مطرح کردیم و خوشبختانه کلیات آن مورد موافقت آژانس قرار گرفت. عراقچی گفت: ما مذاکرات بسیار خوب و سازنده ای را داشتند و به رسیدن به یک توافق و تفاهم بسیار نزدیک شدند. می توانیم بگوییم که بن بستی که بین ما و آژانس پدید آمده بود و موافقت برای همکاری برای حل و فصل مسائل گذشته حاصل نمی شد؛ اکنون با این پیشنهاد جدید تا مقداری شکسته شده و ما امیدواریم که یک راه گشایی در خصوص همکاری های بین ایران و آژانس صورت بگیرد. در پی مذاکرات ایران و آژانس در وین ، در روز 7 و 8 آبان ماه مذاکرات کارشناسی با 1+5 برگزار شد . در این دور از مذاکرات، کارشناسان ایرانی از سه وزارتخانه نفت، صنعت، معدن و تجارت و راه و شهرسازی و همچنین بانک مرکزی و سازمان انرژی اتمی با کارشناسان گروه 1+5 حضور داشتند. ریاست هیات کارشناسی ایران با گروه 1+5 را نیزحمید بعیدی نژاد، مدیرکل سیاسی و بین المللی وزارت خارجه به عهده داشت. حمید بعیدی نژاد مدیر کل امور اقتصادی و تخصصی بین‌المللی وزارت امور خارجه و رییس هیات مذاکره کننده ایران پس از پایان این مذاکرات گفت: بعد از دو روز مذاکره بسیار فشرده تقریبا توانستیم آن وظیفه ای که گروه 5+1با جمهوری اسلامی ایران در ژنو تصمیم گرفته بودند که گروه کارشناسی تشکیل شود و مسائل مختلف را از جنبه های فنی، علمی و حقوقی بررسی کند انجام دهیم.خوشبختانه بحث های بسیار جدی و فشرده ای بود و به دامنه گسترده ای از بحث ها از بحث های هسته ای و همچنین بحث های تحریم پرداخته شد. رییس هیات مذاکره کننده ایران تصریح کرد: برای نخستین بار باید اذعان کنیم که گروه 5+1موافقت کرد وارد بحث تحریم شود و با کارشناسانی که از تهران همراه هیات ما بودند موفق شدیم جنبه های مختلف بحث را در نشست فنی و حقوقی بطور جدی بررسی کنیم و نتیجه این نشست به اجلاس هفته آینده گروه 5+1در ژنو منعکس خواهد شد. به هر حال یک هفته پس از مذاکرات کارشناسی ، قرار است فردا و پس فردا ژنو بار دیگر شاهد مذاکرات ایران و 1+5 باشد. تیم مذاکره کننده ایران گفته است که قرار است در این دور مذاکرات با توجه به بحث های کارشناسی صورت گرفته وارد مباحث محتوایی شوند. از سوی دیگر ایران اعلام کرده که 1+5 برای استفاده از جو موجود در جامعه ایران برای پیشبرد مذاکرات زمان زیادی ندارد و از سوی دیگر نیز فشار های سنا برای اعمال تحریم های جدید بری علیه آمریکا و جو سازی لابی صهیونیستی نیز نشان می دهد که غرب ، خود نیز برای به ثمر رساندن مذاکرات با ایران زمان چندانی در اختیار ندارد. تیم مذاکره کننده ایران از امروز وارد ژنو شده است و وزیر امور خارجه کشورمان نیز اکنون برای شرکت در اجلاس یونسکو به فرانسه سفر کرده است ، بعد از ظهر امروز وارد سوئیس خواهد شد. ایران این بار نیز به گفته اعضای تیم مذاکره کننده با نگاهی جدی و روشن وارد مذاکره می شود، مذاکره که امید دارد در صورت واقع بینی غرب دو طرف را حداقل تا 50 درصد به مشترکات نزدیک کند.