خاطرات‌عکاس‌مجمع‌ازسفرهای‌هاشمی/عکس

باشگاه خبرنگاران نوشت: محمد کاظم پور متولد سال 1352دزفول و عکاس اداره کل روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام است. مصاحبه با فردی که در بیشتر لحظات و موقعیت ها در کنار شخصیتی سیاسی و انقلابی همچون آیت الله هاشمی قرار گرفته و ناب ترین عکس های خبری خود را به وی اختصاص داده، دارای جذابیت ها و نکات قابل تاملی است که خواندن آن خالی از لطف نیست. از آنجایی که اظهارات کاظم پور بسیار جالب توجه بود، این مصاحبه را به صورت محاوره تنظیم کردیم تا از جذابیت آن برای مخاطبان گرانقدر کاسته نشود. مشروح گفتگو محمدکاظم پور را در زیر می خوانید: باشگاه خبرنگاران : به عنوان اولین سوال، متولد کجا و چه سالی هستید؟ کاظم پور : در سال 1352 در شهر دزفول به دنیا آمده ام و مانند همه بچه های دزفول هفت سالگی و شروع مدرسه ام را با بمباران عراقی ها شروع کردم. باشگاه خبرنگاران : حرفه عکاسی رو چه جوری آغاز کردید؟ کاظم پور: اینکه چه جوری آغاز کردم، خب دوربین به دست گرفتم و شروع به عکاسی کردم، اما اگر منظورتان این است که از کی شروع کردم باید بگویم زمانی که در جمع خانوادگی حضور پیدا می کردم، وقتی آلبوم کودکی ام را برای مرور خاطرات گذشته باز می کردم، برخلاف همه که به چهره عکس ها و افراد خیره می شدند، من به اشیا و فضای پشت و اطراف افراد در عکس ها زل می زدم و با خود می گفتم اگر از فلان زاویه این عکس گرفته می شد، دورنما و پس زمینه بهتری داشت. اما به طور منسجم و حرفه ای از سال 1368 در انجمن سینما جوانان دزفول فعالیت های هنری و مربوط به عکاسی رو شروع کردم و در حال حاضر هم عکاس اداره کل روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام هستم. باشگاه خبرنگاران : اولین دوربین عکاسی تون رو کی خریدید؟ کاظم پور: اولین دوربین عکاسی ام را در سال 62 هدیه گرفتم که دایی ام از مکه برام آورده بود به درخواست خودم که بابت این موضوع خیلی ازش ممنون هستم. باشگاه خبرنگاران : مارک دوربین چی بود؟ کاظم پور: دوربین Lubitel 120 (لوبیتل 120) بود. باشگاه خبرنگاران : چه زمانی اولین دوربین را برای کار خبری به دست گرفتید و کِی عکاسی خبری را به طور جدی آغاز کردید؟ کاظم پور: تقریباً از سال 79 ولی قبلش بیشتر عکاسی مستند اجتماعی کار می کردم و الان هم اگر فرصتی باشد، مستند کار می کنم، چون عکس های مستند، برش ندارند و مثل فیلم یک موضوع را به ترتیب به تصویر می کشند. باشگاه خبرنگاران: اولین دوربین حرفه ای تان را چه زمانی تهیه کردید و چه مارکی بود؟

کاظم پور: سال 70 دوربین Yashica (یاشیکا) - البته سال 62 هم Lubitel 120 (لوبیتل 120) تقریباً می شود گفت در رِِنج خودش حرفه ای بود. باشگاه خبرنگاران: چه اتفاقی افتاد که به عنوان عکاس مجمع تشخیص مصلحت نظام انتخاب شدید؟ کاظم پور: خیلی ساده بود، از طریق یکی از دوستانم به مجمع تشخیص معرفی شدم. درآن زمان یعنی سال 76 آیت الله هاشمی پس از پایان دوره ریاست جمهوری تازه وارد ساختمان جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام شده بودند و اداره کل روابط عمومی دنبال یک عکاس بودند، به من هم پیشنهاد شد و قبول کردم و به این ترتیب عکاس مجمع شدم. باشگاه خبرنگاران: عکاس مجمع بودن چه حس و حالی داره؟ کاظم پور: فضای خوبی رو تو این کار احساس می کنم، کار کردن و در کنار شخصیتی مثل آیت الله هاشمی بودن، حال و هوای عجیبی دارد و تجربه بسیار خوبی محسوب می شود. باشگاه خبرنگاران: چند سفر با آیت الله هاشمی رفتید؟ کاظم پور: با حاج آقا سفرهای زیادی رفتم که تعدادشون رو دقیقا نمیدونم. باشگاه خبرنگاران: چند فرم عکس از آیت الله هاشمی دارید؟ کاظم پور: خیلی زیادند و تعدادشون رو دقیقا نمیدونم. باشگاه خبرنگاران: از بین شخصیت های سیاسی مطرح فقط با آیت الله هاشمی کار می کنید؟ کاظم پور: بله، از سال 78 عکاس روابط عمومی مجمع تشخیص هستم و تنها از حاج آقا و برنامه های مربوط به ایشان عکس می گیرم، البته باید به این نکته هم اشاره کنم که برای بعضی از شخصیت ها هم کار کردم البته در قالب عکس پرتره و نه بیشتر. باشگاه خبرنگاران: از نظر کاری و ارتباطی با آیت الله هاشمی راحت هستید؟ کاظم پور: تجربه کار کردن با شخصیتی مثل آیت الله هاشمی برای من بسیار لذت بخشه، شکیبایی و صبری در وجود حاج آقا هست که قابل ستایشه.

باشگاه خبرنگاران: آیت الله هاشمی موقع عکس گرفتن چه خصوصیات و ویژگی بارزی دارند؟ کاظم پور: موقع عکس گرفتن خصوصیت و ویژگی خاصی ندارند، ولی من سعی می کنم وقتی ایشان به اوج بیانات و صحبت های خودشون می رسند، عکاس های مورد نظرم رو بگیرم و این موضوع باعث شده در این لحظات عکس های خوبی ازحاج آقا بگیرم. باشگاه خبرنگاران: تلخ ترین و شیرین ترین خاطره عکسی شما از آیت الله هاشمی به چه موضوعاتی مربوط میشه؟ خاطره انگیزترین عکس من در باغ فدک بود که توفیق یافتم به عنوان اولین مسافران گروهی ایران و شاید شیعه، به همراه آیت الله هاشمی رفسنجانی به منطقه فدک برویم. شب قبل از سفر وفتی در حسینیه شیعیان مدینه از آیت الله العمری، رهبر شیعیان مدینه شنیدیم که نروید و اصلاً جایی به این اسم در جغرافیای عربستان نیست، آن قدر ناامید بودیم که وقتی در ورودی شهر الحیاط، روی تابلو، کلمه «فدک» را دیدم، وظیفه اداری و رسالت مذهبی و شغل عکاسی خود را فراموش کردم که از آن عکس بگیرم و به جای عکاسی، گریه می کردم. اما وقتی به باغ فدک، چشمه، مسجد، چاه و دیوارها رسیدم، نمی گذاشتم چشم های دوربینم پلک بزنند و حتی یک لحظه را از دست بدهند. از آن عکس ها در برگشت به ایران، نمایشگاهی برپا کردم و وقتی اشک و لبخند مردان و زنان را هنگام تماشای عکس ها می دیدم، با اشک هایشان می خندیدم و با خنده هایشان اشک می ریختم. اما تلخ ترین لحظه ای که در عکاسی داشتم و همراه با هق هق گریه عکس می گرفتم، دیدار آیت الله هاشمی رفسنجانی با یک جانباز در زیباکنار بود که وقتی جانباز، هاشمی را دید، می خواست حرف بزند و نمی توانست. دست هایش را می دیدم که پنجه هایش را باز کرده و به صورت حاج آقا می کشد. گریه هاشمی همه را به گریه واداشت آن لحظه به یاد کوه های آتشفشان افتادم که وقتی راه خروجی برای گدازه های خود نداشته باشند، فواره می کشند. خاطرات شیرینم بسیار زیاد است. دو سفر به سرزمین وحی و عکاسی در مکه و مدینه، مخصوصاً شب وفات حضرت فاطمه(س) در قبرستان بقیع. سفرهای فراوان به مشهد و ورود به ضریح مطهر ثامن الحجج، سفر کاری به خوزستان و حضور در منطقه شلمچه که به کربلای ایران معروف است. برنامه های افتتاح طرح ها و پروژه ها، مخصوصاً سدها که می دانستم پس از عکاسی من، کام تشنه دشت ها سیراب می شود، از خاطرات خوبی است که در دوران کاری من ثبت شده است. باشگاه خبرنگاران: تا به حال شده عکسی را از ملاقات یا دیدارهای حاج آقا منتشر نکنید؟ کاظم پور: مطمئناً بعضی از عکس ها رو نمیشه در فضای رسانه ای کار کرد ولی در مورد دیدارهای حاج آقا عکس های زیادی از برنامه می گیریم و چند عدد آن را پس از تأیید برای سایت ها و خبرگزاری ها می فرستیم.

باشگاه خبرنگاران: برای فرزندان آیت الله هاشمی عکس می گیرید، منظورم عکس شخصی ؟ کاظم پور: عکس شخصی نه، عکس های کاری می گیرم، مثلاً با فاطمه هاشمی در بنیاد بیماری های خاص قبل از اینکه در مجمع مشغول باشم، به صورت برنامه ای کار می کردم و با محسن هاشمی هم در چند پروژه مترو کار کردم. باشگاه خبرنگاران: عکسی که از مهدی هاشمی و آیت الله هاشمی به همراه همسرش خانم مرعشی پس از آزادی مهدی هاشمی از زندان در برخی از سایت ها منتشر شد متعلق به شما بود؟ کاظم پور: نه، از طرف خود خانواده و با موبایل یکی از همراهان بود. باشگاه خبرنگاران: در طول این سال ها چه ویژگی بارزی از آیت الله هاشمی دیدید؟ کاظم پور: درباره کار، بارها برای نور و پس زمینه عکس نظری می دهیم، قبول می کنند و در اخلاق، صبر و استقامت ایشان ستودنی است و اینکه از موضوعات مختلف ابراز ناراحتی نمی کنند. باشگاه خبرنگاران: راستی روزی که آیت الله هاشمی برای ورود به انتخابات 92 وارد وزارت کشور شدند شما کی در جریان قرار گرفتید؟ کاظم پور: تقریباً ساعت 17:35 از دفتر مجمع با من تماس گرفتند و گفتند که وسایلم را بردارم و به طرف وزارت کشور بروم. من هم که این خبرو شنیدم با یکی از همکاران با موتورسیکلت به وزارت کشور رفتم، فضای خاصی اون روز تو وزارت کشور حاکم بود. باشگاه خبرنگاران: از ثبت نام آیت الله هاشمی خبر داشتید؟ کاظم پور: نه، در جریان نبودم نیم ساعت قبل از ثبت نام در جریان قرار گرفتم. باشگاه خبرنگاران: حس و حالی رو که اون روز تو وزارت کشور دیدید چطور ارزیابی می کنید؟ کاظم پور: حس خوبی در وزارت کشورحاکم بود، حضور مردم و خوشحالی آنها از ثبت نام حاج آقا حس خوبی رو به من منتقل کرده بود. باشگاه خبرنگاران: با توجه به این فضایی که توصیف کردید، پس از عدم احراز صلاحیت آیت الله هاشمی وی چه حالی داشتند؟ کاظم پور: حاج آقا آن قدر صبور هستند به همین خاطر هیچ نگرانی و ناراحتی نداشتند. باشگاه خبرنگاران: یعنی ناراحت نبودند؟ کاظم پور: نه ناراحت نبودند. باشگاه خبرنگاران: با توجه به همه اوصاف و ویژگی هایی که از شغل تون مطرح کردید و سختی های کارتون اگر یک بار دیگر فرصت انتخاب شغل به شما داده شود باز هم عکاسی را انتخاب می کنید؟ کاظم پور: بگذارید برای پاسخ به این سوال بگویم نمی دانم. چون دیگر آموزه های هنر را به شکل حرفه ای تجربه نکرده ام. اما می توانم بگویم عکاسی را دوست دارم. مثل حکایت آن چاه کن که می گفت اگر آب نداشته باشد، نان دارد، عکاسی هم آب دارد و هم نان.یعنی هم روح آدم را ارضا می کند و هم نیازهای مادی را بر طرف می نماید. چه شغلی بهتر از این؟! مهمترین ویژگی آن امنیت شغلی است.شاید با تحولات سیاسی، نتوانی در جایی که می خواهی، کار کنی، ولی عکاسی شغلی است که اگر اهلش باشی، همه جا کار هست، حتی در تفریحات خانوادگی. اصلاً باید بگم عکاس مثل مرغ است، در عروسی و عزا برای صاحبان مراسم لازم است. پس اگر فرصت انتخاب داشته باشم، نه یک بار، بلکه برای هر چند بار که باشد، عکاس می شوم. باشگاه خبرنگاران: به سوژه های دیگر به غیر از سوژه هایی که در حال حاضر با آن درگیر هستید علاقه دارید؟ کاظم پور: این سوال مثل این می ماند که به یک گرسنه بگویی، اگر نان نباشد، غذاهای دیگر و یا میوه های گوناگون می خوری؟ معلوم است که جوابش با تمایل بسیار بالا «بله» خواهد بود. من عکاسم و هر چه سوژه هایم متنوع تر باشد، خوشحال تر می شوم. حتی گاهی سوژه های متفاوت را می پسندم. مثلاً وجود یک تخته سنگ عبوس در میان انبوهی از گل ها یا چرای یک آهو در میان گله ای از اسب ها. در محل کارم، گرچه عکاسی خبری هستم، اما گاهی از ریش ریش پرده ها، سوژه می سازم یا رقص لامپ های خاموش و روشن لوستر و حتی چیدمان بی نظم کتاب ها در کتابخانه. باشگاه خبرنگاران: به عنوان منبع درآمد، حرفه خوبی است؟ کاظم پور: خوب است. عکاسی منبع درآمد نیست که مثل نفت از زمین بجوشد. مثل کشاورزی است که بیل می زند و کاشت و داشت دارد تا به برداشت برسد، باید نگاه جستجوگر داشته باشی و زاویه مناسب را انتخاب کنی و زحمت بکشی تا برداشت تو، یا همان عکس، محصولی باشد که چون می بینند اکثریت بپذیرند.