امنیت چگونه به شرق کشور بازگشت؟

بازخوانی عملکرد و سوابق هر یک از کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری، اثبات‌کننده شعارها و برنامه‌ها درعرصه رقابت است. سهم و وزن این شعارها در میدان کارآزمودگی به سنجش گذاشته می‌شود. در میان رقبای حاضر در صحنه انتخابات، محمدباقر قالیباف که به عنوان یکی از جدی‌ترین گزینه‌های تصدی جایگاه ریاست‌جمهوری مطرح است، پشتوانه‌ای موفق از مدیریت در بخش‌های مختلف اجرایی را در کارنامه خود می‌بیند. یکی از این حوزه‌های موفق، مدیریت در قامت فرماندهی نیروی انتظامی کشور در حدفاصل سالهای 84 - 79 بود. کما اینکه گره یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های بحران مرزی و امنیتی کشور با انتصاب وی به فرماندهی وقت نیروی انتظامی باز شد تا ورود برنامه‌دار و هدفمند وی در این حوزه به تغییرات اساسی رویکرد ناجا منتهی شود. قالیباف به عنوان فرمانده نیروی انتظامی، چارچوب جامعی برای حوزه نیروی انتظامی تعریف و دو رویکرد پیشگیری و کنترل فرآیندهای تامین امنیت را در پیش گرفت. آنچه به کسب نمره قبولی زودهنگام قالیباف در عرصه نیروی انتظامی منتهی شد، ورود قاطع وی به بحران ناآرامی‌های شرق کشور بود. پیش از انتصاب قالیباف به فرماندهی کل ناجا، شرق کشور یکی از ناامن‌ترین مناطق مرزی کشور شناخته می‌شد. این در حالی است که سالها پیش از آن، تنها کارکرد نیروی انتظامی و پلیس برای مقابله با وقایع و ناآرامی‌ها، استقرار پایگاه‌های موقت در روستاها برای برقراری امنیت بود که عملا توان تقابل با حملات مسلحانه و نابهنگام گروه‌های اشرار و گروگان گیر را نداشت. از این رو مردم نواحی شرقی در گیرودار فعالیت های روزانه خود با حملات دسته جمعی گروه‌های افغان مسلحی روبه‌رو می‌شدند که به‌تدریج فعالیت های خود را گسترش داده و عملیات گروگان گیری را به سطح اکثر شهرهای مرزی و شرقی خراسان گسترش دادند. انتصاب قالیباف به فرماندهی نیروی انتظامی اما همزمان با گسترش ناآرامی‌های شرق کشور،‌ قالیباف با حکمی از سوی مقام معظم رهبری، در تاریخ 7/4/79 فرماندهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران را عهده دار شد. در حکم مقام معظم رهبری خطاب به قالیباف آمد: «با اطلاع‌ از شایستگی‌های‌ شما در مدیریت‌ کارآمد، و تعهد دینی‌ و انقلابی‌، و تجربه نظامی‌، و با توجه‌ به‌ اهتمام‌ لازمی‌ که‌ از سوی‌ مسئولان‌ کشور به‌ مقوله‌ امنیت‌ عمومی‌ می‌شود، شما را به‌ فرماندهی‌ نیروی‌ انتظامی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ منصوب‌ می‌کنم‌. اکنون‌ با آغاز مسئولیت‌ شما انتظار آن‌ است‌ که‌ در چارچوب‌ وظایف‌ قانونی‌ و روابط مقرر با جانشین‌ فرماندهی‌ کل‌، حرکت‌ آن‌ نیرو در پاسداری‌ از امنیت‌ عمومی‌ و دفاع‌ از جان‌ و مال‌ آحاد ملت‌ در سرتاسر کشور، آهنگی‌ سریع‌تر بگیرد و روحیه ابتکار و حسن‌ تدبیر شما بر موانع‌ و مشکلات‌ فائق‌ آید. تاکید ویژه اینجانب‌ بر مقابله‌ جدی‌ با ناامن‌کنندگان‌ شهر و روستا و آلوده‌سازان‌ معابر شهری‌ و بیابانی‌، بخصوص‌ در نقاط مجاور مرز، برخورد قاطع‌ با عاملان‌ سرقت‌ و ناامنی‌ اجتماعی‌ و شیوع‌ مواد مخدر است‌.

حفظ عزت‌ و اقتدار نیروی‌ انتظامی‌ و ارتقای روحیه خدمت‌ در کارکنان‌ شریف‌ و خدوم‌ آن‌، از طریق‌ مادی‌ و معنوی و مبارزه‌ با نفوذ فساد در بدنه کارآمد آن‌ نیرو، انتظارات‌ مهم‌ دیگری‌ است‌ که‌ فرماندهی‌ جدید در ادامه تلاش‌های‌ گذشته‌ باید برآورده‌ سازد و در همه این‌ اقدامات،‌ هماهنگ‌ با جانشین‌ فرماندهی‌ کل‌ در امور انتظامی‌ عمل‌ کند. توفیقات‌ شما را از خداوند متعال‌ مسألت‌ می‌کنم‌ و دعا و عنایت‌ حضرت‌ بقیه‌الله‌ روحی‌ فداه‌ را برای‌ همه شما درخواست‌ می‌نمایم‌.» امن‌سازی نواحی ناآرام مرزی نیروی انتظامی کشور پس از انتصاب قالیباف به فرماندهی این نهاد، برای برقراری امنیت در مرزهای شرقی کشور رویکرد دوباره‌ای تعریف کرد. در این راستا قالیباف، طرحی مدون شده را برای مقابله با اشرار شرق کشور ارائه کرد و تامین امنیت از رهاورد این طرح را ضمانت کرد. به این ترتیب، برای انسداد مرزها، کلیه پاسگاه‌ها تجهیز شدند و جذب و تقویت نیروها صورت گرفت و قسمتی از مرز به جز ارتفاعات، مسدود شد. انهدام کامل باندهای اشرار و پاکسازی تمام نقاط آلوده و افزایش احساس امنیت در مردم، تهیه طرح جامع مبارزه با مواد مخدر، اجرای طرح شناسایی قاچاقچیان مواد مخدر، راه‌اندازی فرماندهی مرزبانی و مقابله با ناامنی‌های شرق کشور از جمله این اقدامات بود. در کمتر از یک سال و نیم از تحرکات نیروی انتظامی برای آرام‌سازی نواحی شرق کشور، قالیباف اعلام کرد با تلاش و همت ماموران این نیرو وضع مرز‌های شرقی کشور قابل قبول و امنیت در این مناطق برقرار است. در پی موفقیت‌های نیروی انتظامی علیه اشرار و قاچاقچیان در استان خراسان، وزیر وقت کشور از وی تقدیر ویژه به عمل آورد و گفت که عملیات دقیق و موثر نیروی انتظامی علیه اشرار و قاچاقچیان در نواحی مرزهای شرقی که به رهایی گروگانها، هلاکت اشرار وخرسندی مردم بومی منطقه منجر شد، موجب خشنودی خدمتگزاران نظام ومردم متدین آن منطقه شده است. پس از گذشت سال‌ها از این موضوع، قالیباف اخیرا در گفت وگویی به نقل این ماجرا پرداخته است. وی در گفت وگو با تسنیم به ناامنی‌های 10سال پیش شرق کشور اشاره کرد و گفت: «۹ سال شرق کشور ناامن بود. یعنی نه تنها در سراوان بلکه در تایباد و خراسان و حتی آزادشهر گلستان نیز گروگانگیری انجام می‌شد، بنده با تدبیر حضرت آقا، فرمانده ناجا شدم. در آن زمان سپاه و ارتش و وزارت اطلاعات و بسیج هم حضور داشتند. همه این سازمان‌ها هم با تمام قدرت در این راستا فعالیت می‌کردند که جلوی ناامنی را بگیرند. با همه اینها روزی چندین گروگانگیری انجام می‌شد. من طرحی را تنظیم و ارائه کردم، آن موقع آقای روحانی رئیس دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بود و آقای خاتمی هم رئیس‌جمهور بودند؛ من بحثی را مطرح کردم که ظرف یک سال این ناامنی را باید حل کنیم. همه گفتند ۹ سال است که چنین اتفاقی نیفتاده؛ شما خود در سپاه بودید، این چه حرفی است که می‌زنید. گفتند طرحتان را بگویید گفتم اگر من بخواهم طرحم را اینجا مطرح کنم، کاری از پیش نمی‌رود ضمن اینکه شاید کار را نیز خراب‌تر کند. گفتم شما اگر می‌توانید امنیت را برقرار کنید انجام دهید، اما اگر ۹ سال است که نتوانسته‌اید امنیت برقرار کنید و من می‌گویم یک ساله انجام می‌دهم به این معناست که اگر سه یا چهارماه گذشت باید ۳۰درصد برنامه محقق شود، شما به من اعتماد کنید، این ۳۰ درصد اگر ظرف سه ماه اتفاق نیفتاد بعد متوقف کنید. همه اعضای جلسه مطرح کردند که این حرف منطقی است، چون من کار کارشناسی دقیق انجام داده بودم؛ مثل الان که می‌گویم برای برنامه‌ای که ارائه می‌کنم ۷سال زحمت کشیده‌ایم مانند آن است.آن زمان مطرح کردم که ظرف دو ماه مرحله به مرحله همه نیروهای نظامی را از آنجا تخلیه می‌کنم همه تعجب کردند که این همه نیرو جمع شده اند؛ نتوانستند امنیت برقرار کنند آن‌وقت شما با نیروی انتظامی که دزد سر کوچه را نمی‌تواند دستگیر کند می‌خواهید امنیت برقرار کنید. گفتم بله، و بعد از یک سال شما موضوعی به عنوان ناامنی نشنیدید.» به این ترتیب، در دوران حضور قالیباف در نیروی انتظامی، چهره ناجا در عرض مدت کوتاهی تبدیل به یک چهره آرامش بخش شد که ترویج‌کننده چهره جدیدی از امنیت و آرامش در میان مردم شد. قالیباف به خاطر داشتن روحیه تعاملی و با توجه به اینکه نگاهی سیاست زده به اداره امور نداشت، از همه ظرفیت‌های موجود کشور استفاده کرد تا در بدترین شرایط، ناجای کشور را تبدیل به یک نیروی کارآمد و موجه سازد. وی زمانی فرمانده ناجا شد که وجهه این نیرو به دلیل حوادث مربوط به کوی دانشگاه تهران، در میان افکار عمومی و خصوصا نخبگان تا حدی مخدوش شده بود. از سوی دیگر ضعف در بخش‌های مختلف این نیرو سبب شده بود، ضریب احساس امنیت با کاهش جدی مواجه شود. تقدیر رهبر معظم انقلاب از نیروی انتظامی انسجام در درون سازمان نیروی انتظامی، تعامل با نهادهاى حاکمیتى و اعتمادسازى با مردم و جامعه سه رویکرد اساسى‌ای بود که قالیباف همزمان با حضورش در این نهاد امنیتی دنبال کرد. از این رو حضور قالیباف به تغییر ماهیت و چهره نیروی انتظامی منتهی شد و از آن دوران وجهه تازه‌ای برای یکی از مهم‌ترین نهادهای امنیتی کشور تعریف شد. ‌رهبر معظم انقلاب در بیاناتی که سال 1383در دیدار با مسئولان عقیدتى سیاسى نیروى انتظامی داشتند درباره عملکرد نیروی انتظامی تحت فرماندهی قالیباف گفتند: «امروز هم که الحمدلله فرمانده خوب، صالح، کارآمد و کاردان سردار قالیباف در رأس این نیروست و واقعا دارد کار می‌شود مردم هم راضی‌اند. بازخورد فعالیتهای شما و فعالیت‌های دستگاه‌های اجرایی کشور از جمله نیروی انتظامی اینجا می‌آید. امروز نیروی انتظامی در مقایسه با آن روز خیلی فرق کرده، اصلا یک چیز دیگر است، داستان دیگری است.» همچنین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در آذر ماه 83 با مثبت ارزیابی کردن پیشرفت ناجا، اظهار داشت: «از موقعی که قالیباف به ناجا آمده است، حرکت اصولی‌‌ای را در پیش گرفته و پلیس امروز ما با پنج سال قبل تفاوت‌های زیادی دارد و امیدواریم این حرکت تصاعدی ادامه داشته باشد.»