5+1 اراده جدی خود در مذاکرات را نشان دهد

فارس: معاون دبیر شورای ‌عالی امنیت ملی در جمع نمایندگان کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در حاشیه نشست مقدماتی اجلاس بازنگری معاهده ان‌پی‌تی تاکید کرد ۱+۵ اراده جدی خود برای پیشرفت عملی در مسیر گفت‌وگوها را نشان دهد. علی باقری معاون دبیر شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در جمع نمایندگان کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در حاشیه نشست مقدماتی اجلاس بازنگری معاهده ان پی تی طی سخنانی بر رویکرد منطقی و سازنده ایران در گفت‌وگو با گروه 1+5 تاکید کرد. متن سخنرانی معاون دبیر شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان به شرح زیر است. بسم الله الرحمن الرحیم در آغاز لازم می‌دانم تا از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران از حمایت‌های ارزشمند و مستمر جنبش عدم تعهد از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای کشورم تشکر و قدردانی نمایم. خانم‌ها و آقایان! جمهوری اسلامی ایران به اقتضای عضویت در معاهده ان پی تی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، رسماً تعهد خود را به سازوکارهای پذیرفته‌شده بین‌المللی برای عدم انحراف فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود به سمت اهداف نظامی ابراز نموده‌است. هم‌چنین جمهوری اسلامی ایران در چارچوب تعهدات با اجرای کامل تکالیف مندرج در این معاهده‌ها و پیمان‌ها و فراهم‌آوردن دسترسی‌های لازم برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به-منظور نظارت مستمر و دقیق بر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود عملاً شائبه هرگونه نگرانی احتمالی از این فعالیت‌ها را رفع نموده و اطمینان لازم را به صرفاً صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای خود به تنها مرجع معتبر بین‌المللی یعنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده‌است. در این راستا انتظار طبیعی این است که در ازای اجرای تکالیف متعدد از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران، ملت ایران نیز بتواند از حقوق بدیهی مصرح در این معاهده‌ها و پیمان‌ها بدون هیچ قید و شرط و یا محدودیتی برخوردار باشد. بر این اساس هیچ مرجع یا نهادی نباید و نمی‌تواند حقوقی را که ناشی از اراده، توان‌مندی، صلاحیت و تعهدات قانونی یک ملت است و با پذیرش و انجام تکالیف مشخص و معین در قالب عضویت در آژانس بین-المللی انرژی اتمی و معاهده ان پی تی جنبه عینی یافته است، مخدوش نموده و یا آن را انکار نماید، چرا که این حقوق از سوی آن‌ مراجع و یا طرف‌ها به ملت ایران اعطا نشده‌است تا آن‌ها بخواهند درباره اصل، محدوده و یا کم و کیف، نحوه و زمان اعمال و اجرای آن حقوق، شرط و شروطی را وضع نمایند. خانم‌ها و آقایان! جمهوری اسلامی ایران با عزمی راسخ و اراده‌ای استوار در چارچوب مقررات اساس‌نامه آژانس و معاهده ان پی تی و با هدف دستیابی به نتیجه به عرصه گفت‌وگوهای سیاسی درباره موضوع فعالیت‌های هسته‌ای خود می-نگرد، هر چند جمهوری اسلامی ایران بدلیل عدم پای بندی 3 کشور به تعهدات خود، تجربه خوبی از نزدیک به 3 سال گفت‌وگو و تعامل با سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) در طی سال‌های 2003 تا 2005 ندارد، ولی این امر هیچ خللی در استحکام منطق جمهوری اسلامی ایران برای دفاع از حقوق هسته‌ای ملت ایران در عرصه مذاکرات رو در رو وارد نکرده است، البته باید اذعان نمود که در طول مذاکرات با 1+5 همیشه مذاکره‌کنندگان ایرانی این دغدغه را داشتند که مبادا روند گفت‌وگوها مجدداً به مسیر بن‌بست مذاکرات با سه کشور اروپایی منحرف شود. خانم‌ها و آقایان! استحضار دارید که جمهوری اسلامی ایران چند سال قبل در چارچوب توافق با سه کشور اروپایی و در قالب اعتمادسازی، انجام اقدام‌های متعددی را که فراتر از تعهدات پادمانی جمهوری اسلامی ایران و حتی فراتر از تعهدات ایران در قالب اساس‌نامه آژانس و معاهده ان پی تی بود، به صورت داوطلبانه پذیرفت و در یک رویکرد اعتمادسازِ یک‌طرفه هر یک از مطالبات طرف اروپایی را برای مدت های طولانی اجرا کرد که در این‌جا به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود. 1. تعلیق فعالیت‌های غنی‌سازی به‌مدت 26 ماه 2. اجرای پروتکل الحاقی قبل از تصویب آن به مدت 26 ماه 3. تعلیق تبدیل کیک زرد به AUC به‌مدت 8 ماه 4. تعلیق تبدیل AUC به UO2 به‌مدت 8 ماه 5. تعلیق تبدیل UO2 به UF4 به‌مدت 8 ماه 6. تعلیق تبدیل UF4 به UF6 به‌مدت 8 ماه 7. تعلیق فعالیت‌های قطعه‌سازی به‌مدت 3 ماه 8. اعطای دسترسی و بازدید از مراکز قطعه‌سازی دستگاه‌های غنی‌سازی 20 بار 9. اعطای دسترسی و بازرسی از مراکز فعالیت‌های تحقیق و توسعه غنی‌سازی 2 بار 10. اجازه دسترسی و انجام بازرسی از 26 مکان نظامی اما در نهایت در سال 2005، سه کشور اروپایی طرف مذاکره با جمهوری اسلامی ایران برخلاف همه قوانین و حقوق بین‌المللی، پیشنهاد مکتوبی را به طرف ایرانی ارائه کردند که بر اساس آن ایران باید کل چرخه سوخت هسته‌ای خود را برچیند، از این‌رو روند گفت‌وگوهای هسته ای برای چند ماه متوقف شد، اما جمهوری اسلامی ایران با این درک که راهبرد «گفت‌وگو - همکاری» تنها راه‌کار منطقی، سازنده و نتیجه‌بخش میان ایران و طرف مقابل است، به گفت‌وگوها به مثابه یک موضوع راهبردی می‌نگرد، در حالی که متأسفانه برخی از قدرت‌ها با تأکید بر راهبرد ناکام و بی‌نتیجه دو مسیره ی «گفت‌وگو - فشار»، از مذاکرات صرفاً برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین-شده خود استفاده ابزاری می‌کنند که قطعاً یکی از عوامل اصلی عدم پیشرفت ملموس و جدی در مسیر گفت‌وگوها در چند سال اخیر، همین ذهنیت ابزاری نسبت به عرصه مذاکرات سیاسی است. پس از این که سه کشور دیگر به جمع سه کشور اروپایی پیوستند و گروه موسوم به 1+5 شکل گرفت، جمهوری اسلامی ایران بار دیگر به‌طور فعال در گفت‌وگوها شرکت کرد. ارائه بسته پیشنهادی با هدف افزایش احتمال موفقیت مذاکرات سیاسی در گفت‌وگوهای ژنو یک (سال 2008) و به روزرسانی این بسته و ارائه آن در گفت‌وگوهای ژنو 2 (سال 2009) نشان داد که جمهوری اسلامی ایران، نه‌تنها گفت‌وگو و مفاهمه منطقی را گزینه درست و منطقی می‌داند، بلکه برای دستورکار آن نیز اهتمام ویژه‌ای قائل شده و آماده است تا به سهم خود سرمایه‌گذاری لازم را در این مسیر انجام می دهد. نشست ژنو 3 (سال 2010) نقطه عطفی در روند گفت‌وگوهای ایران و 1+5 به حساب می آید، نشستی که در آن دو طرف توافق کردند که ادامه تعاملات ایران و 1+5 در قالب «گفت‌وگو برای همکاری» میسر خواهد بود، اما متأسفانه برخی از اعضای 1+5 به الزامات این توافق پای بند نماندند. اکنون بیش از هر زمان دیگری این اطمینان حاصل شده است که چنانچه برخی از اعضای 1+5 به این توافق پای‌بند می‌ماندند، قطعاً امروز پیشرفت‌های بسیار زیادی در این مسیر حاصل گردیده بود. از این‌رو اگر 1+5 نسبت به موضوع تأمین سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران از منظر «همکاری» می‌نگریست، این نیاز جمهوری اسلامی ایران می‌توانست محملی برای گام نهادن در مسیر حل و فصل موضوع باشد، اما پیشنهادهای غیرمنطقی و نامتوازن 1+5 در گفت‌وگوهای استانبول یک (سال 2011) یک بار دیگر فرصت ها را زائل ساخت، چرا که آنها نه‌تنها هیچ چارچوب الزام‌آور و تعهدآوری درباره فروش سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران و نیز فروش رادیودارو برای یک میلیون بیمار نیازمند ایرانی در قبال دریافت وجه آن ارائه نکردند، بلکه حتی حاضر نشدند با فرمول تبادل سوخت نیز این نیاز جمهوری اسلامی ایران را تأمین نمایند. افزون بر این، با وجود این که رئیس جمهور برزیل و نخست‌وزیر ترکیه با دریافت نامه‌هایی از رئیس جمهور امریکا به تهران آمدند تا در این زمینه ابتکار عملی را به‌خرج دهند و در عمل نیز با همکاری سازنده جمهوری اسلامی ایران توانستند ایده شکل‌گیری تبادل سوخت را در قالب «بیانیه تهران» عملیاتی نمایند، ولی به‌فاصله چند روز پس از صدور این بیانیه -که به اذعان طرف‌های برزیلی و ترکیه‌ای، پاسخی به نامه رئیس جمهور امریکا بود-، با فشار ایالات متحده امریکا و در اقدامی غیرمنطقی و غیر هوش‌مندانه، قطعنامه 1929 در شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران صادر شد و عملاً در برابر پیشرفت روند همکاری دو طرف در قالب یک تعامل برد - برد، مانع بزرگی ایجاد شد و تلاش های سازنده ایران ناکام ساخت، اما در میان بهت و حیرت برخی از اعضای 1+5، این مانع‌تراشی نیز موجب توقف در روند پیشرفت فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران نشد و هنگامی‌که ملت ایران از تأمین سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران از سوی 1+5 ناامید شد، دانشمندان ایرانی با اراده‌ای راسخ و بدون هیچ تجربه قبلی در زمینه فناوری و ساخت صفحه‌های سوخت رآکتورهای تحقیقاتی، موفق شدند صفحه‌های سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تولید نموده و با موفقیت در قلب رآکتور نصب نمایند تا در عمل رادیو داروهای مورد نیاز یک میلیون شهروند ایرانی فقط با اتکا به فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران تامین شود. خانم‌ها و آقایان! هر چند رویدادهایی که اشاره شد، مربوط به گذشته است، اما عدم درایت و هوشمندی در شرایط کنونی نیز می‌تواند، فرصت ها را زائل نموده و تجربه‌های گذشته را تکرار کند. متأسفانه باید اذعان کرد اشتباه محاسباتی برخی اعضای 1+5 اجازه نداد تا از فرصت «تبادل سوخت» و هم‌چنین فرصت «بیانیه تهران» استفاده بهینه به نفع تفاهمی جمعی و در مسیر حل و فصل موضوع صورت پذیرد. در مرحله اخیر جمهوری اسلامی ایران با بررسی دقیق پیشنهاد 1+5 در گفت‌وگوهای آلماتی یک و با توجه به چارچوب طرح ارائه‌شده جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگوهای مسکو، پاسخی منطقی، سازنده و ایجابی را به طرف مقابل ارائه نمود. در این راستا جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگوهای آلماتی 2 تصریح کرد. 1. جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد تا برای "حل و فصل موضوع هسته ای به‌طور کامل" در چارچوب معاهده ان پی تی با 1+5 کار کند تا نتیجه مورد توافق حاصل گردد. 2. چنان‌چه 1+5 در این مقطع آمادگی لازم را برای "حل و فصل موضوع به‌طور کامل" نداشته باشد، جمهوری اسلامی ایران آماده است تا گام یا گام‌های ابتدایی را در این مسیر بردارد، مشروط بر این که طرف مقابل نیز آمادگی لازم برای برداشتن گام یا گام‌های متقابلِ هم‌وزن، هم‌جنس و هم‌زمان را داشته باشد و حقوق جمهوری اسلامی ایران در چارچوب معاهده ان پی تی به‌ویژه غنی‌سازی را به-رسمیت بشناسد. بر همین مبنا, جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد تا چند محور از پیشنهادهای 1+5 را که در نشست آلماتی یک تبیین شده بود، به اجرا در آورد. ابتکار جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگوهای آلماتی 2 و موافقت با چند مورد از پیشنهادهای 1+5 در آلماتی یک، بار دیگر بستر لازم را برای آزمون جدی اراده برخی قدرت‌ها به‌منظور شکل‌گیری عملی ایده «گفت‌وگو برای همکاری» فراهم نموده‌است، چرا که این ابتکار دیگر هیچ توجیه و بهانه‌ای را برای استمرار ادعای برخی قدرت‌ها درباره نگرانی پیرامون فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران باقی نمی‌گذارد. اکنون 1+5 در مقابل سه گزینه قرار دارد: اول؛ حل و فصل موضوع به‌طور کامل در یک مرحله که جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای ورود در این مسیر تا حصول نتیجه اعلام کرده‌است و در گفت‌وگوهای مسکو نیز طرح جامع خود را پیشنهاد نموده‌است. دوم؛ حل و فصل گام به گام موضوع با برداشتن چند گام اولیه متقابل هم‌جنس، هم‌وزن و هم‌زمان از سوی دو طرف در حرکت اولیه که در گفت‌وگوهای آلماتی 2 پیشنهاد شد. سوم؛ عدم حرکت به‌سمت جلو و کنار گذاشتن پیشنهاد 1+5 در آلماتی یک خانم‌ها و آقایان! همان طور که استحضار دارید در پایان گفت‌وگوهای آلماتی 2، خانم کاترین اشتون در جریان کنفرانس مطبوعاتی به صراحت اعلام کرد اعضای 1+5 به پایتخت‌های خود رفته و پس از مشورت با مقام‌های خود، ظرف چند روز تصمیم آن‌ها به اطلاع آقای دکتر جلیلی خواهد رسید، اما اکنون پس از گذشت چند هفته از آن زمان، هنوز پاسخی دریافت نشده است. از این رو چنانچه 1+5 گزینه‌های اول و دوم را نپذیرد، عملاً به این معنا است که پیشنهاد خود در گفت‌وگوهای آلماتی یک را نیز کنار گذاشته است، از این رو باید به افکار عمومی جهان درباره این رویکرد و منطق رفتاری پاسخ‌گو باشد. جمهوری اسلامی ایران بار دیگر تأکید می‌نماید که در قبال انجام تکالیف ناشی از عضویت در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نیز معاهده ان پی تی، صرفاً خواستار استیفای همه حقوق مصرح بویژه غنی سازی در این چارچوب و اعمال آن بر اساس نیازهای خود است. خانم‌ها و آقایان! اکنون توپ در زمین 1+5 است، از این رو 1+5 باید اولاً؛ اراده جدی خود را برای پیشرفت عملی در مسیر گفت‌وگوها با انتخاب یکی از دو گزینه پیشنهادی ایران یعنی «حل و فصل کامل موضوع» «در یک مرحله» و یا حرکت «گام به گام» با اقدام‌های متقابل هم‌جنس، هم‌وزن و هم‌زمان ابراز کند، ثانیاً؛ عزم عملی خود را برای ورود به مذاکرات سازنده، جدی، محتوایی، مؤثر و نتیجه‌بخش با پای‌بندی عملی به الزام های گفت‌وگو برای همکاری نشان دهد، ثالثاً؛ با پذیرش بی قید و شرط حقوق هسته‌ای ملت ایران در چارچوب معاهده ان پی تی به‌ویژه غنی‌سازی، خود را از اتهام عدم پای‌بندی به الزامات معاهدات بین‌المللی و برخورد گزینشی با موازین و مقررات بین‌المللی برهاند و رابعاً؛ با اعطای اختیار لازم به افراد شرکت‌کننده در مذاکرات برای پیشبرد گفت‌وگوها، شائبه خرید زمان، فرار از گفت‌وگو و یا انجام گفت‌وگو با هدف صرفاً گفت‌وگو را از خود دور نماید.