سفرهای استانی آقای رییس‌جمهور و وعده‌های بر زمین مانده

سرویس سیاسی«فردا»: از هر نظر که نگاه کنیم دولت نهم و دهم با دولت های پیشین خود تفاوت های زیادی داشته است. شاید مهمترین تفاوت این دولت با دولت های قبلی اصرار خود دولت بر متفاوت بودن است. دولت و دولت نشینان به هر نحوی تلاش می کنند تا تفاوت خود را با دیگران نشان دهند و برجسته کنند و در این میان بیشترین سهم را نیز رئیس دولت دارد. رئیس دولتی که از همان آغاز کارزارهای انتخاباتی در سال 1384 سعی می کرد نشان دهد که با دیگران فرق دارد.

اما یکی از عرصه هایی که دولت با آغاز کار خود در سال 1384 برای نشان دادن تفاوت خود برگزید سفرهای استانی بود. اگر چه روسای جمهوری پیشین نیز در طول دوران دولتمردی خود در فواصل مختلف و به اقتضای زمان به برخی از استان ها سفر می کردند اما محمود احمدی نژاد در دولت خود این سفر ها را بصورت مداوم دنبال کرد و اعلام کرد که با انجام این سفرها و تشکیل جلسات هیئت دولت در استان ها بدنبال اشنایی بیشتر با مشکلات مردم است. این طرح با سر و صدای زیاد آغاز شد و مردم نیز امیدوار بودند حالا که «مردی از جنس مردم» به میان آنها می اید سریعتر و راحت تر مشکلاتشان حل خواهد شد. اگر چه در حال حاضر بنظر می رسد دولت این طرح را بدست فراموشی سپرده و دیگر اشتیاق چندانی برای آغاز این سفرها ندارد، اما مرور کلی این طرح نکات زیادی را می تواند به یاد ما بیاورد.

اولین مسئله در رابطه با چندین دوره سفر استانی رئیس دولت، تصویب تعداد زیادی مصوبه در هر سفر بود که از همان ابتدا نگرانی و انتقاد کارشناسان را بدنبال داشت که می گفتند تصویب مصوبات زیاد در جلسات کوتاه می تواند تبعات منفی ای در پی داشته باشد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دیگر ناظران معتقد بودند که تصویب طرح های زیاد بدون در نظر گرفتن منابع و اعتبارات لازم خطرناک است و به عدم اجرای آن طرح ها منجر خواهد شد. البته در آن روزها دولتیان و مدافعانشان این انتقادات را رد کرده و تا امروز نیز آمارهای گوناگونی از اجرای مصوبات سفرهای استانی میدهند که کمترینشان بالای 60 درصد است! اما واقعیت چیست؟

وعده های فراموش شده

هیئت دولت در هر یک از این سفرها تعداد زیادی طرح را به تصویب می رساند که حالا و بعد از گذشت چندین سال مشخص شده تعداد زیادی از آنها ناتمام مانده و یا هنوز عملیات اجرایی شان اصلا آغاز نشده است. در همان سالهای آغازین این طرح، در خرداد ماه 1386 کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در خصوص سوال بیژن شهبازخانی نماینده ملایر از داود دانش جعفری، وزیر وقت اقتصاد که در مورد یکی از طرح های استانی پرسیده بود در گزارشی با اشاره به اینکه درصد کمی از وعده های سفرهای استانی رئیس جمهور تحقق یافته است تاکید کرد : تعدد مصوبه ها، در صورتی که فاقد پشتوانه کارشناسی و برنامه مدون باشد، می تواند معضل آفرین گردد . روند انتقاد از عدم اجرای مصوبات سفرهای استانی در سالهای بعد هم ادامه داشت تا جایی که روزنامه کیهان نیز در سال 89 به این مسئله اعتراض کرد.

در آذر ماه 1389 روزنامه کیهان با انتقاد از عدم اجرای برخی از مصوبات سفرهای استانی احمدی نژاد از قول محمد اسماعیل امامزاده، مدیرکل کتابخانه های عمومی مازندران گفت: در جلسه کارگروه فرهنگ و هنر دور سوم سفر هیات دولت به مازندران، از عدم تحقق مصوبات دور اول و دوم در حوزه کتابخانه های عمومی مازندران انتقاد شد. این مقام مسئول در ادامه به عدم تحقق مصوبات دور اول و دوم سفر هیات دولت به مازندران در بخش کتابخانه‌های عمومی پرداخت و گفت: در دور اول و دوم احداث و تجهیز کتابخانه مرکزی استان به تصویب رسید که تاکنون این مصوبه حتی مراحل مقدماتی خود را پشت سر نگذارده در حالیکه زمین این کتابخانه بیش از ۳ سال است که تحویل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است.

یک سال بعد هنگامی که در مهرماه 1390دولت به روند سفرهای استانی ادامه می داد، انتقادات نیز ادامه داشت. در آن زمان محمد تقی رهبر، رئيس فراکسيون روحانيت مجلس و نماینده مردم اصفهان با اعلام اينکه مصلاي اصفهان يکي ازهمان پروژه هايي است که با وعده خاص 10 ميلياردي براي تکميل ازسوي دولت کلنگ خورد و تکميل نشده است، افزود: زمان، بودجه و همت مسئولين براي تحقق وعده هاي دولت لازم است. او نیز از عدم اجرای مصوبات سفرهای استانی گلایه داشت. اما در میان مجلسان او تنها نبود، اکبر رنجبرزاده نیز در مورد مصوبات استانی هیئت دولت در استان همدان گفته بود: برخي از مصوبات سه سفر قبلي هيئت دولت به استان همدان اجرايي شده و برخي ديگر که مربوط به توسعه صنعتي و زيربنايي است متاسفانه عملياتي نشده است.

تعداد طرح های اجرا نشده آنقدر هست که مسلما نمی توان در یک مطلب آنها را لیست کرد و به آنها پرداخت. جالب اینجاست که با وجود انتقادات فراوان در این مورد اقدام جدی ای از سوی دولت برای اجرای این طرح ها دیده نشده است و تنها در حد یک نمایش باقی مانده است. شاید مهمترین دلیل این امر منطبق نبودن طرح ها با امکانات موجود استان ها و کشور باشد که حالا مصوبات این سفرها را به گره ای کور تبدیل کرده است. عباس قائد رحمت، نماينده دورود و ازنا در همین مورد با انتقاد شديد از وعده هاي دولت که اجرايي نشده است گفت: تعداد زيادي از وعده ها در اندازه کلنگ زني، عده اي در اندازه ۵ درصد و عده اي ديگر نيز نيمه تمام رها شده است اما اشکال در آنهايي است که در حد حرف باقي مانده و حتي کلنگ آنرا هم نزده اند. وی در ادامه گفت: ديگر از دولت نااميد شده ايم و خودمان کارهايي مي کنيم تا بتوانيم به جايي برسيم. اکنون آنقدر دولت وعده داده که گمان مي کنيم آقايان در رويا به سر مي بردند. نماينده درود و ازنا از دولت تقاضا کرد که به فرياد مردم در مناطق محروم برسد و گفت: وقت تنگ است. در اين غروب دولت از احمدي نژاد انتظار داريم اين طرح هاي نيمه تمام را با اولويت شناسي تمام کند.

طرح های غیر واقعی؛ آغاز مشکلات

همانطور که در بالا اشاره کردیم، غیر عملی و غیر واقعی بودن برخی از مصوبات سفرهای استانی عامل بر زمین ماندن آنهاست. این مورد را در مورد طرح انتقال آب از درياي خزر و عمان به 7 استان کشور بهتر می توانیم ببینیم. محمود احمدی نژاد در یکی از سفرهای استانی خود به خراسان شمالی در فروردین ماه امسال از انتقال آب از درياي خزر و عمان به 7 استان کشور خبر داد و گفت که کارهاي اجراي اين دو طرح بزرگ به منظور انتقال آب به مناطق مرکزي کشور بزودي آغاز خواهد شد. گر چه محمود احمدی نژاد در سفرهای استانی خود از این دست وعده ها زیاد داده است اما نگاهی دقیقتر به این وعده می تواند نشان دهد که اینچنین وعده هایی شاید تنها بدرد تهییج مردم می خورد و فایده ای برای کشور ندارد.

حسن غفوری فرد، از نمايندگان شاخص جبهه اصولگرايي ، وزير نيروي دولت سوم و عضو هيات دولت هاشمي رفسنجاني شاید یکی از بهترین کسانی باشد که می تواند در مورد این طرح نظر بدهد. او در این مورد گفته است: طرح انتقال آب خزر ، را قبل از انقلاب آقايي به نام هومن فرداد اعلام کرد و مدتها روي آن کار شد ، آقاي هاشمي رفسنجاني هم در دوران رياست جمهوري در سفر ژاپن اين مساله را طرح و امکان اجراي آن را اعلام کردند ؛ وقتي بازگشتند بنده با دليل و مدرک به ايشان اثبات کردم که اين کار غير ممکن است و اصلا اين طرح عملي نيست و آقاي هاشمي رفسنجاني نيز قبول کردند.وي خاطرنشان کرد: به آقاي هاشمي رفسنجاني گفتيم طرح‌هاي عملي تر ، مفيد تر و کم هزينه تري وجود دارد ، مثل مهار کردن آبهاي زير زميني تهران و انتقال آن به قم و شهريار و طرح هاي کم هزينه و عملي تر بسياري در سراسر کشور وجود دارد.

غفوري فرد تاکيد کرد: انتقال آب درياي خزر ، طرحي خيالي است و متاسفانه بعد بيست سال آقاي احمدي نژاد اين طرح را دوباره مطرح کرده است؛ جداي از اين بحث ما در بحث هاي نفت و گاز و خصوصا در عسلويه پروژه هاي مفيدتري داريم که شديدا محتاج بودجه و اعتبارند.وي به رييس جمهور يادآور شد: ما در عسلويه منابع و مخازن مشترکي با قطر ، عراق ، کويت و عربستان داريم که شديدا محتاج سرمايه گذاري هستند ، کشوري مثل قطر ، سه برابر ما از ميادين مشترک بهره برداري مي کند ، اين طرح ها عملي تر و سود ده تر است براي کشور ، اما طرح آقاي احمدي نژاد درباره انتقال آب خزر اين گونه نيست.وزير نيروي دولت جمهوري اسلامي در زمان دفاع مقدس گفت: آقاي احمدي نژاد دوست دارند بحث هاي خيالي و آرماني را مطرح کنند و مباحث را بزرگ کنند ، ولي من به عنوان متخصص اين کار و کسي که سالها مسئول آب و برق اين مملکت بودم، عرض مي کنم طرح و وعده رييس جمهور غير عملي است.

محمد علي دلاور نماينده درگز در مجلس شوراي اسلامي نيز در این باره گفت : اينگونه وعده ها و اين حرف ها فقط توقع مردم را بالا مي برد و آرزو براي مردم ايجاد مي کند، دادن اينگونه وعده ها درست نيست ؛ بيايند و بگويند کي و چگونه قرار است اين طرح را اجرا کنند .وي افزود: به جاي وعده هاي غير عملي بياييد و کارهاي عملي و آسان را انجام دهيد! همين الان آبهاي روان ما از مرز خارج مي شوند ؛ بهتر بود مي توانستيم به نحوي آن را مهار کنیم و اولويت ما باشد نه اينکه بدون کارشناسي و بررسي هزينه ها طرحي را بيان کنيم.

دور چهارم در محاق

سفرهای استانی از سوی هئت دولت و هوادارانش با سر و صدا و اشتیاق فراوان آغاز شد، اما هر چه از آغاز این سفرها گذشت تب تند این طرح به سردی گرایید و حالا به نظر می رسد که دولت به جای حل مشکلات ناشی از این سفرها، ترجیح داده صورت مسئله را پاک کند و کلا این موضوع را از یاد ببرد!

وقتی این موضوع شفاف تر دیده می شود که دقت کنیم در 4 سال دولت نهم، هیئت دولت 60 سفر استانی انجام داد و هربار نیز رسانه های حامی دولت با اب و تاب به آن سفرها پرداختند تا رئیس دولت همواره در کانون توجهات باشد. اما در دولت دهم تعداد این سفرها بشدت کاهش یافت و اکنون نیز که این طرح در میانه راه دور چهارم مانده است.

در خصوص متوقف ماندن این طرح دلایل زیادی عنوان شده است . سيد هادي حسيني، عضو كميسيون صنايع و معادن مجلس در این مورد معتقد است: عدم‌تحقق وعده‌هاي دولت در سفرهاي استاني بي‌انگيزگي دولت در ادامه روند سفرهاي استاني است.

وی با بيان اين‌كه دولت نتوانست وعده‌هاي خود را در سفرهاي استاني محقق كند، تاكيد كرد: دولت در سفر‌هاي استاني اجراي پروژه‌هاي عمراني مطالعه نشده‌اي را به تصويب رساند كه گرچه ناشي از نياز جامعه بود، اما مطابق با توانمندي‌هاي دولت نبود.

نماينده مردم قائمشهر در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بنابراين حجم زيادي از نيازهاي مردم در سفرهاي استاني تبديل به مصوبه شد كه بسياري از اين پروژه‌ها عملياتي نشد.

حسيني با بيان اين‌كه دولت انگيزه خود را براي سفرهاي استاني از دست داده است تاكيد كرد: در دولت دهم ادامه سفرهاي استاني فايده‌اي نداشت چون پروژه‌هاي زيادي از دولت نهم باقي ماند كه به‌دليل كمبود اعتبارات هنوز اجرايي نشده است.

حمیدرضا فولادگر؛ نماینده مردم اصفهان در مجلس هشتم نیز در مورد متوقف ماندن این طرح می گوید: مصوبات سفر‌های استانی باید در چارچوب مقررات و قوانین اقتصادی کشور مانند قوانین بودجه، برنامه‌های 5ساله و سند چشم‌انداز به تصویب می‌رسید و اعتبارات لازم برای آنان از مسیر‌های مشخص شده و قانونی تامین می‌شد. یک دلیل ناتمام‌ماندن مصوبات سفر‌های استانی این است که برخی از این مصوبات خارج از ردیف‌های بودجه و اعتبارات قانونی به تصویب رسیده و مسیر قانونی را طی نکرده‌اند.

دلیل دیگر این امر درنظر نگرفتن شرایط آمایش سرزمینی و مزیت‌های نسبی مناطقی بود که برای آنها مصوبه تصویب شده بود. همچنین برخی از این مصوبات اساسا توجیه اقتصادی نداشتند. از سوی دیگر دولت در سفرهای استانی به یکباره چندین هزار طرح را به تصویب می‌رساند درحالی‌که اعتبارات برای اجرای این مصوبات محدود بود و درنتیجه دولت ناچار به انتخاب میان طرح‌های مصوب می‌شد و سراغ برخی از طرح‌ها نمی‌رفت.

با احتساب این موارد و نگاه به آنچه که عملا درباره اجرایی شدن مصوبات سفرهای استانی رخ داده است می توان ارزیابی بهتری داشت از جملات محمود احمدی نزاد که در ستایش از این طرح در پایان دور اول سفرها گفته بود: سفرهاي استاني يك اتفاق بزرگ بود، يك توبه و استغفار از جانب دستگاه‌هاي دولتي و مديران كشور كه به صورت متداول سال‌ها در مركز متمركز شده و از مركز براي نقاط مختلف كشور تصميم‌گيري مي‌كردند.

طرح بزرگی که به نظر می رسد بدلیل اجرا نشدن مصوباتش و شاید اینکه دولت پاسخی ندارد که به مردم در این مورد بهده از سوی دولت با فراموشی مواجه شده است.