دست‌های پشت پرده جنگ تحمیلی

همشهری: عراق در 31شهریور سال59 در حالی جنگ را آغاز کرد که از سوی کشور‌های غربی و عربی به‌شدت تشویق و حمایت می‌شد. این حمایت‌ها که از حمایت سیاسی و مالی تا تأمین نیاز‌های تسلیحاتی و نظامی این کشور را شامل می‌شد در سال‌های بعد گسترده‌تر و آشکار‌تر‌شد. در مقابل اما تنها سه کشور کره‌شمالی، سوریه و لیبی در آغاز جنگ حمایت خود را از ایران اعلام کردند اگرچه در اواسط جنگ کشور لیبی از حمایت خود منصرف شد؛ کره‌شمالی عملا به دلیل حضور نیروهای آمریکا در کره‌جنوبی و ژاپن و دشمنی با این کشورها و آمریکا، امکان حمایت از ایران را نداشت و سوریه نیز به‌دلیل اشغال بخشی از سرزمین خود به‌دست اسرائیل و در‌گیری با آن ترجیح داد از حمایت مستقیم از ایران که می‌توانست منافع آن کشور را به خطر بیندازد خودداری کند. در این صفحه گوشه‌ای از حمایت‌های کشور‌های غربی و عربی از عراق در طول هشت سال جنگ یادآوری شده است. حمایت‌های مالی و سیاسی نخستین اقدام آمریکا در حمایت آشکار از صدام حذف نام عراق از فهرست کشورهای مظنون به حمایت از تروریسم بین‌المللی در فروردین‌ماه سال1361 بود تا عراق استحقاق دریافت کمک‌های ایالات متحده را داشته باشد. آمریکا به پیشنهاد ویلیام کیسی (رئیس وقت سیا)، تحویل بمب‌های خوشه‌ای به عراق را در اولویت قرار داد. آمریکا نه‌تنها به‌طور پنهان جزو حامیان اصلی عراق در استفاده از سلاح‌های شیمیایی و میکروبی در جنگ علیه ایران بود بلکه از تصویب قطعنامه‌های سازمان ملل علیه عراق در استفاده از این نوع سلاح‌ها، جلوگیری کرده و حتی در مواقعی این حمایت را آشکارا بیان می‌کرد، چنان‌که ریچارد مورفی، معاون اسبق وزیر امور خارجه آمریکا اعلام ‌کرد: «تا زمانی که عراق از سلاح‌های شیمیایی در دفاع از خاک خود و در مقیاس محدود استفاده می‌کند توسلش به این سلاح «قابل درک» است». ساخت بزرگ‌ترین کارخانه سلاح‌ شیمیایی در سامره در رأس کشورهای اروپایی حامی جنایات جنگی صدام، کشور آلمان غربی قرار داشت. چنان که در توسعه و تجهیز عراق به سلاح‌های شیمیایی مقام نخست را دارا بود. ساخت مجتمع سامره عراق به‌عنوان «بزرگ‌ترین کارخانه سلاح شیمیایی جهان» در کارنامه تسلیحاتی این کشور به چشم می‌خورد. شرکت آلمانی «کارل‌کولمب» در مجتمع سامره شش خط تولید سلاح شیمیایی به نام احمد، محمد، عیسی، عانی، مدای و قاضی را ایجاد کرد که نخستین خط در سال 1983(1362ه.ش) و آخرین خط در سال 1986(1365ه. ش) تکمیل شد. فروش سلاح‌های شیمیایی و میکروبی شبکه تلویزیونی ABC آمریکا در برنامه‌ای اعلام کرد که صدام‌حسین از یک شرکت آمریکایی به نام «آل کولاک» در بالتیمور، بیش از 500تن ماده شیمیایی به نام «فیودی گلیکول» خریداری کرده که این ماده درصورت مخلوط شدن با اسید کلریدریک به گاز خردل تبدیل می‌شود. رژیم بعث عراق در زمان جنگ تحمیلی از گاز خردل و اسید پروسیک تا گازهای عصبی سارین و تابون در خمپاره، راکت و گلوله‌های توپ استفاده می‌کرد. همچنین این شبکه آمریکایی فاش کرد: «یک شرکت خصوصی آمریکایی در دهه 80با گرفتن مجوز از طرف وزارت بازرگانی آمریکا نمونه‌هایی از مواد بیولوژیک و میکروبی را به عراق صادر کرده که این مواد از نوع ضعیف شده نبوده و قادر به تولید‌مثل بوده‌اند و در میان آنها میکروب سیاه زخم، طاعون همچنین یک باکتری سمی به نام «ستریدیوم باتولینی» به چشم می‌خورد». ساخت پایگاه‌های هوایی یک شرکت بلژیکی به نام «سیکس کو» طی چهار سال 17پایگاه هوایی و چند مقر نظامی در عراق ایجاد کرد. پروژه‌های «عکاشات» و «القائم» که از بزرگ‌ترین کارخانه‌های آزمایشی و تولید فسفات در جهان بود توسط یک کنسرسیوم بلژیکی بنا شد. جنگ و اقتصاد اروپا در سال1987(1366) برنامه‌های تسلیحاتی عراق شتاب بی‌سابقه‌ای پیدا کرد. شرکت‌های بزرگ تولیدکننده باروت جنگی در اروپا که شامل 13شرکت از کشورهای سوئد، هلند، ایتالیا، بلژیک، سوئیس، آلمان، فرانسه، اسکاتلند و فنلاند می‌شدند تمام تلاش خود را برای جلوگیری از توقف جنگ به‌کار بردند؛ چرا که درقبال این جنگ چرخ کارخانه‌های آنها سرعت بیشتری می‌گرفت. فروش هواپیما‌های فوق‌پیشرفته به عراق فرانسه در ژانویه 1981، تحویل 60فروند میراژ F1 مجهز به موشک به عراق را که پیش‌تر متوقف شده بود از سر گرفت. همچنین در سال1982 (1361ه. ش) به‌دنبال خروج دیپلمات‌های فرانسه از تهران این کشور اقدام به تحویل پنج فروند هواپیمای سوپر‌اتاندارد مجهز به موشک‌های اگزوست به عراق کرد. در سال1986 سازمان‌های اطلاعاتی فرانسه برآورد کردند که اگر فرانسه سه هفته از ارسال کمک به عراق خودداری کند این کشور شکست خواهد خورد. تأمین تسلیحات عراق در جنگ سازمان ملل متحد طی گزارشی به کمک‌های کشورهای غربی به برنامه‌های تسلیحاتی عراق اشاره کرد و نوشت: «عراق تسلیحات خود را از 150شرکت آلمانی، آمریکایی و انگلیسی تهیه کرده است. براساس گزارش‌ها، دولت عراق از سال1975 توسط 80کمپانی آلمانی، 24شرکت آمریکایی و حدود 12شرکت انگلیسی و چند شرکت سوئیسی، ژاپنی، ایتالیایی، فرانسوی، سوئدی، برزیلی و آرژانتینی تجهیزات دریافت کرده است. آلمان بیشترین کمک را به برنامه تسلیحاتی عراق با حضور 27شرکت و آمریکا با 24شرکت انجام داده‌اند.» عدم‌تحویل تسلیحات ایرانی ایالات متحده آمریکا علاوه بر ارائه مشاوره‌های نظامی گسترده به عراق، مانع از ارسال تسلیحات خریداری شده ایران می‌شد که پیش از انقلاب هزینه آن پرداخت شده بود، به‌طوری که وزارت دفاع آمریکا 110میلیون دلار برای خرید 11فروند هلی‌کوپتر شنوک ایتالیایی پرداخت تا این هلی‌کوپترها که به سفارش شاه ایران خریداری شده بود، به‌دست ایران نیفتد. اطلاعات ماهواره ای پیوند ماهواره‌ای در صدر توافقات بلندمدت عراق و آمریکا بود و در مورد تحرکات نیروی هوایی ایران نیز اطلاعات با ارزشی در اختیار ارتش عراق قرار می‌گرفت. این اطلاعات را آواکس‌های آمریکایی مستقر در ریاض، به کمک پرسنل آمریکایی از منطقه نبرد جمع‌آوری می‌کردند. همچنین با واگذاری رادیوهای کدگذاری شده به خلبانان عراقی، آنها امکان ارتباط مستقیم با افسران مستقر در کشتی‌های آمریکایی حاضر در خلیج‌فارس را داشتند. این روابط روزانه سبب می‌شد تا هواپیماهای عراقی بتوانند نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری به مقصد ایران را شناسایی کنند. «سرلشکر وفیق السامری» مسئول اسبق بخش استخبارات عراق در مصاحبه‌ای اعتراف کرد: هفته‌ای سه روز و گاهی تمام طول هفته را به سفارت آمریکا در بغداد می‌رفتم و از آنها پاکت‌های سیاه رنگی می‌گرفتم که حاوی اطلاعات ماهواره‌ای از آخرین تحولات جبهه ایران بود. او در کتاب «ویرانی دروازه شرقی» در مورد اطلاعات ماهواره‌ای آورده است: این عکس‌ها به‌گونه‌ای بود که ما به راحتی می‌توانستیم تصاویر سربازانی که در پادگان‌های ایران در حال آموزش هستند را مشاهده کنیم؛ حتی کسی که در رژه دست و پایش را به اشتباه حرکت می‌داد در این عکس‌ها مشخص بود. ایتالیا؛ شریک دریایی عراق درست چند روز پیش از حمله صدام به ایران، عراق اعلام کرد که ایتالیا را به‌عنوان شریک عمده و اصلی خود برای تجهیز نیروی دریایی عراق و تربیت پرسنل عراقی انتخاب کرده است. همچنین مقرر شد 1200افسر نیروی دریایی عراق در ایتالیا دوره ببینند. این ترجیح ایتالیا بر فرانسه و شوروی یک دلیل استراتژیک داشت نه فنی؛ عراق می‌خواست باشگاه حامیان بین‌المللی خود را توسعه داده و آن را تقویت کند. حامیان مالی صدام کشورهای عربی با در اختیار داشتن بیشترین منابع نفت و گاز دنیا، عمده‌ترین پشتیبانان عراق از نظر مالی و نیروی انسانی بودند. حضور اسیرانی از سربازان کشورهای اردن، مصر، مراکش، سودان، سومالی و کشورهای عربی خلیج‌فارس نشان‌دهنده اعزام نیروی انسانی از سوی کشورهای عربی به عراق بود. آسمان این کشورها نیز در طول جنگ در اختیار عراق بود و هواپیماهای عراقی برای حمله به مناطق حساس در خلیج‌فارس، تنگه هرمز و استان‌های جنوبی کشورمان، از آسمان این کشورها استفاده می‌کردند.