اعتراف‌بی‌سابقه آژانس درباره پارچین/عکس

ایران هسته ای: آژانس بین المللی انرژی اتمی در تازه ترین گزارش خود درباره برنامه هسته ای ایران، با وجود تلاش وسیع برای سیاه نمایی درباره روند همکاری ایران و آژانس، در اعترافی بی سابقه به جنجالی ترین بحث این روزهای برنامه هسته ای ایران، یعنی بازدید از پارچین، به نحو روشنی پاسخ داده است. از نوامبر ۲۰۱۱ که آژانس تحت فشار امریکا، اطلاعات جاسوسی عمدتا اسراییلی را به عنوان یافته های خود منتشر و ادعا کرد یک جنبه نظامی در برنامه هسته ای ایران وجود دارد، موضوع دیدار از پارچین همواره به عنوان یک درخواست ثابت و کلیدی از ایران تکرار شده است. آژانس در آن گزارش این ادعا را مطرح کرده بود که در پارچین ساختمانی وجود دارد که یک محفظه مخصوص تست انفجار هسته ای در آن قرار دارد و بازرسان باید هر چه سریع تر به این محفظه دسترسی پیدا کنند. آژانس همچنین ادعا کرده بود که ایران محفظه از سال ۲۰۰۰ در پارچین قرار گرفته است. رسانه های غربی مدتی بعد یک تصویر گرافیکی منتشر کردند که ادعا می شد تصویر شبیه سازی شده محفظه مورد بحث است اما تاکید می کردند که آژانس و سرویس های غربی هیچ تصویر واقعی از محفظه مورد بحث که وجود آن را اثبات کند در دست ندارند. ایران در پاسخ به این ادعا اعلام کرده بودکه: ۱- با بازرسی از پارچین مخالف نیست به شرط اینکه یک مدالیته (رویکرد ساختاری) جدید تدوین در آن دقیقا معلوم شود روند کار به چه شکلی است و در ازای آنچه ایران انجام می دهد چه دستاوردی خواهد داشت. ۲- ایران تاکید کرد دانشمندی که آژانس درگزارش خود از وی با عنوان سرگی دانیلنکو نام برده و ادعا کرده بود مسئول آزمایش کذایی در محفظه مورد بحث بوده، اساسا دانشمند هسته ای نیست بلکه متخصص نانو الماس است. این دانشمند خود نیز در مصاحبه ای همین نکته را تایید کرد. ۳- ایران اعلام کرد از یک سو آژانس می گوید محفظه مورد بحث از سال ۲۰۰۰ در پارچین بوده و از سوی دیگر آژانس دو بار در سال ۲۰۰۵ به پارچین دسترسی پیدا کرده و هیچ نشانه ای فعالیت هسته ای در آن نیافته است. بنابراین توجیه کمی برای پذیرش یک بازرسی جدید وجود دارد. این بحث ادامه داشت تا اینکه رسانه های غربی با محوریت موسسه علوم و امنیت بین المللی شروع به طرح ادعاهایی در این باره کردند که ایران یک عملیات پاکسازی وسیع در پارچین آغاز کرده و در حال از بین بردن شواهد آزمایش ادعایی است.

موسسه علوم و امنیت بین المللی که اساسا به عنوان یک سرویس اطلاعاتی عمل می کند در تاریخ جمعه ۳ شهریور ۱۳۹۱ (۲۴ اوت ۲۰۱۲ ) با انتشار گزارشی مدعی شد این عملیات پاکسازی چنان وسیع است که به زودی دیگر دسترسی به پارچین به بی معنا خواهد شد. گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در حالی منتشر شد که این فضا در اوج قرار داشت. مدیر کل در پاراگراف ۴۲ از گزارش ماه اوت، مسئله پارچین وآنچه عملیات پاکسازی خوانده می شود را چنین توصیف کرده است: «تصویر های ماهواره ای دوره زمانی فوریه ۲۰۰۵ تا ژانویه ۲۰۱۲ که در اختیار آژانس هست تقریباً هیچ فعالیتی را در داخل یا نزدیک ساختمانی که این مخزن در آن قرار دارد نشان نمی دهد. اما از زمان نخستین درخواست آزانس برای دسترسی به این محل، تصویرهای ماهواره ای نشان می دهند که فعالیت های گسترده انجام شده و تغییراتی در نتیجه آن در این محل روی داده است. از فوریه ۲۰۱۲ تعدادی از تصویرهای ماهواره ای محل مزبور این موارد را نشان می دهند: مقدار زیادی مایع سیال که منشأ آن ساختمانی است که مخزن در آن قرار دارد؛ تجهیزات در انبار بازی که بیرون از ساختمان قرار دارد؛ ملزومات بیرونی متصل به خود ساختمان برداشته شده اند؛ و حضور وسایل حمل و نقل سبک و سنگین. تصویرهای ماهواره ای نشان می دهند که از تاریخ مه ۲۰۱۲ پنج ساختمان یا سازه های دیگر در این محل تخریب شده اند و خطوط برق، حصارها و همه جاده های صاف پاکسازی شده اند. خراش های عمده روی زمین و نماسازی در ناحیه گسترده ای از محل مزبور و اطراف آن انجام شده و جاده خاکی های جدیدی ساخته شده است. از اوت ۲۰۱۲ تصویرهای ماهواره ای نشان می دهند که ساختمان این مخزن پوشانده شده است. با توجه به همین فعالیت های گسترده است که توانایی آژانس برای راستی آزمایی اطلاعاتی که نسبت به آنها نگرانی دارد دچار اثرات منفی شده است و زمانی که آژانس به این محل دسترسی بیابد توانایی آن برای اجرای راستی ازمایی موثر به نحو عمده ای خدشه دار خواهد شد». کلیدی ترین نکته در این پاراگراف این است که همه آنچه ادعا شده این است که ایران در اطراف ساختمان مورد نظر آژانس یک سلسله فعالیت های عمرانی انجام داده اما در خود ساختمان مورد بحث هیچ تغییری به عمل نیاورده است و بنابراین اگر آژانس در پی آن باشد که با دسترسی به این ساختمان مخزن مورد ادعای خود را مشاهده کند، ایران هیچ اخلالی در این روندبه عمل نیاورده است. این نکته بسیار مهم و درعین حال ساده، کل پروژه عملیات روانی درباره پارچین را نقش بر آب می کند و سوالی که باقی می ماند این است که اگر همه آنچه ایران انجام داده در اطراف این ساختمان بوده و نه در خود آن، پس این همه سر و صدا درباره عملیات پاکسازی و ادعای از بین بردن شواهد چه معنایی می تواند داشته باشد؟ جالب است که آژانس اذعان می کند ایران در نامه ای که یک روز قبل از انتشار این گزارش یعنی در روز چهارشنبه ۲۹ اوت ۲۰۱۲ (۸ شهریور ۱۳۹۱) به آژانس ارائه کرده صریحا به همین نکته اشاره کرده است. در پاراگراف ۴۳ گزارش در این باره آمده است: «ایران طی نامه مورخ ۲۹ اوت ۲۰۱۲ به آژانس اعلام کرد که ادعای فعالیت های هسته ای در سایت پارچین بی اساس است و فعالیت های اخیری که ادعا شده در نزدیکی محل مورد نظر آژانس انجام شده است هیچ ارتباطی با محل مشخص شده از سوی آژانس ندارد». اکنون این سوال باقی می ماند که به این ترتیب و با این اعتراف صریح آژانس به اینکه ایران به ساختمان مورد نظر آژانس دست هم نزده، آیا باز همجوسازی درباره پارچین ادامه خواهد یافت؟