حق‌ماموریت‌ سفرهای‌ نمایندگان‌ چقدراست؟

خبرگزاری دانشجو: حجت الاسلام موسی قربانی را همه با انتقادات صریح و بی پرده اش می شناسند؛ نماینده مردم قائنات که طی چهار دوره نمایندگی خود مسئولیت های مختلفی را بر عهده گرفت، اما در این دوره کاندیدای حضور در مجلس نشد. برای واکاوی بیشتر عملکرد گروه های دوستی به سراغ این عضو گروه های دوستی یمن، بلغارستان، کره، لبنان و الجزایر رفتیم که مشروح گفت‌وگو را در ادامه می خوانیم: شما طی چهار دوره نمایندگی خود در مجلس، عضو گروه های دوستی پارلمانی در مجلس بودید، در ابتدا توضیحی در مورد این گروه ها و نحوه تشکیل و خصوصیات این گروه ها بدهيد. گروه‌هاي دوستي پارلماني از قبل از مجلس پنجم تشکیل شد؛ به همين دليل در ابتداي هر دوره ای از مجلس اسامی کشورهایی که با آنها مرتبط و دارای گروه دوستی پارلمانی هستیم، منتشر می شود و هر یک از نمایندگان می توانند در دو گروه ثبت نام کنند. اگر متقاضیان هر گروه دوستی به اندازه مورد نیاز بود، اعضای گروه ها معلوم و مشخص می شوند، در غیر این صورت برای انتخاب اعضای گروه های پرطرفدار همچون کشورهای اروپایی و به عبارتی کشورهایی که دارای سفر خارجی بیشتری هستند مثل روسیه رای گیری صورت می گیرد. هر كدام از كشورهاي مهم نیز يك كشور بدل دارند؛ برای مثال بدل فرانسه، افغانستان است؛ زیرا اگر این بدل ها نباشد نیمی از کشورها بدون عضو می ماند. برخی کشورها حتی برای برگزاری یک سفر نیز ابراز تمایل نمی‌کنند در گروه هایی که در این سال ها عضو آن بودم، رئیس، خیلی در پی این سفرها نبود؛ البته حدادعادل اهل مذاکره هست. بنابراین بخشی از عملکرد گروه به رئیس و بخشی دیگر به کشور مقابل و دارای گروه دوستی بستگی دارد؛ البته برخی کشورها حتی برای برگزاری یک سفر هم ابراز تمایل نمی کنند که در حال حاضر کشورهای اروپایی به این شکل هستند، البته نه تنها برای گروه های دوستی، بلکه برای سفرهای دیگر هم بدین صورت است. سفر خارجی به حقی برای نمایندگان تبدیل شده است من خودم همیشه سالی یک بار به عنوان روحانی کاروان به حج عمره می روم؛ به همین دلیل همراه کمیسیون عازم نشدم. در مجلس هشتم نیز چنین اقدامی صورت گرفت، ولي ظاهراً بر اساس جوی که راه انداختند، چیزی به این افراد تعلق نگرفت. در واقع سفر رفتن به یک حق براي نمايندگان تبديل شده و مجلس سعی می کند افرادی را که به صورت عادی سفر نمی روند، مثل کمیسیون قضایی، را به مسافرت بفرستد. در مجلس هشتم طی یک تقسیم بندی، اعضاي کمیسیون حقوقی و قضایی را به دو گروه تقسیم کردند تا یک گروه به کشورهای جنوب آسیا و گروه دوم به کشورهای اروپايی سفر کنند که گروه دوم سفری نرفتند؛ البته این سفرهای کمیسیونی بود نه سفرهای مربوط به گروه های دوستی و چون این سفر انجام نشد و این اقدامات هم نتيجه نداد، بنابراین تصميم گرفتند اعضا را به عمره بفرستند که آن هم با جو سازی که صورت گرفت، عقیم ماند. اين گروه‌هاي دوستي مزيتي هم براي نمايندگان دارد؟ واقعيت اين است كه مزيت اين گروه ها، رفتن به سفر است و اگر این سفرها با برنامه باشد می تواند ثمرات خوبی داشته باشد؛ براي مثال در سفر به الجزاير، حداد به عنوان رئیس و عابدی، نايب رئیس گروه حضور نداشتند و مسئوليت گروه را به من دادند. بنا به تاييد و اذعان سفير ما در الجزایر که نماینده دوره هفتم مجلس هم بود و دیگر همراهان، مذاكرات خوبي صورت گرفت، اما اين مذاكرات خوب صرفاً در همان جلسه بود. شرايط عضويت در گروه‌هاي دوستي چيست؟ هيچ شرطي ندارد، ليست را آماده مي‌كنند و افراد، كشورهاي مورد نظر خود را انتخاب مي‌كنند. يعني پراكندگي از همه‌ كميسيون‌ها در يك گروه دوستي وجود ندارد؟ هيچ. اداره روابط بين‌الملل مجلس با توجه و تعمد يا اتفاقي دو سه بار اين گروه‌ها را اعلام می كند و چون اين گروه‌ها داراي يك بدل هستند به ناچار

هر دو انتخاب مي‌شود؛ در حقيقت شبيه انتخابات كميسيون‌هاي مجلس است، اما انتخابات كميسيون‌هاي مجلس يك راي گیری هم توسط اعضاي شعب دارد که در گروه های دوستی ندارد. البته در آيين نامه ضوابطي نيز براي انتخابات و شرايط اعضاي كميسيون‌ها در نظر گرفته شده است. بله! گر چه آن هم رعايت نمي‌شود، اما حداقل، شرايط را ذكر كرده است، مي‌دانيد كه در آنجا اعضاي شعب به خودشان راي مي‌دهند، این رای گیری می تواند همراه با يك‌ نوع زد و بند باشد، اما در هر صورت بايد ضوابطي را رعايت كنند، اما در مورد گروه‌هاي دوستي ديگر هيچ شرايطي وجود ندارد. كدام كشورها متقاضي بيشتري داشت؟ روسيه اين طور است، در قديم كشورهاي اروپايي پرطرفدار بودند، ژاپن، كره و كشورهايي كه سفر بیشتر دارد، طرفدار زیادتري هم دارد. روحیات خاص احمدی نژاد باعث حذف نماینده مشخص از سفرهایش شد در مورد همراهی نمایندگان با رؤسای جمهور، تا دوره خاتمي اشخاص ثابتي عازم می شدند؛ دعایی، عضو ثابت سفرهاي رئيس جمهور بود كه اواخر ریاست جمهوری خاتمی كمي اعتراض شد و روند تغيير كرد، در زمان احمدي نژاد هم چند بار اين اتفاق افتاد، اما به دليل روحيات خاص وي اين روند حذف شد. پس عملاً كميته، نظارت خاصي بر روند، علت و نتايج سفر ندارد. هنگامي كه تقاضای سفر به دست آنها می رسد، اطلاعات اجمالي را درخواست مي كنند، اما کمیته معمولاً سفرها، مخصوصاً سفرهاي كميسيون‌هاي بی سفر را رد نمي‌كند. اقدامات توقيفي هيئت رئيسه در ارتباط با نمايندگان به جايي نمي‌رسد حتي كميسيون به آنها مي‌گويد كه چون تا به حال اين توفيق نصيب ما نشده، خودتان سفر را مهيا كنيد؛ در اين صورته هم وزارت امور خارجه و هم آن كميته در برگزاري اين سفر تلاش مي كنند. موارد مورد مخالفت بسيار كم است؛ چون در مجلس اقدامات توقیفي هيئت رئيسه در ارتباط با نمايندگان هيچ وقت به جايي نمي‌رسد. دائمی نبودن هيئت رئيسه مجلس از آفات پیشرفت گروهای دوستی است اگر هيئت رئيسه دائمي بود، حتماً مقتدرانه برخورد مي‌كرد و اينها از آفات مجلس است؛ الان هم معمولاً همان افراد قبلي انتخاب مي‌شوند، ولی در هر حال تعاملاتی صورت می گیرد و هیئت رئیسه قدرت برخورد با نمایندگان را ندارد. در مجلس هر كسي دنبال يك چيز است، از عضويت در كميسيون‌ها گرفته تا عضويت در هيئت رئيسه كميسيون‌ها و هيئت رئيسه مجلس، همه به دنبال همه چيز هستند و بر همين اساس تا آنجايي كه توانستند در آيين‌نامه‌ مجلس دخل و تصرف كردند تا پست ها در آيين نامه توزيع شود، براي مثال قبلاً اعضاي هيئت رئيسه، رئيس كميسيون هم مي‌شدند، مثلاً روحاني علاوه بر ریاست كميسيون امنيت ملي عضو هيئت رئيسه هم بود. در دوره‌های اول مجلس منفعت نمایندگان مطرح نبود بعدها در توزيع پست‌ها گفتند؛ اعضاي هيئت رئيسه حق ندارند عضو كميسيون بودجه و يا رئيس ساير كميسيون‌ها باشند، در حالی که ممكن است فردي مناسب كميسيون برنامه و بودجه باشد، ولی به دليل عضويت در هيئت رئيسه نتواند عضو آن شود. این اقدامات در حالی است که در دوره های اول اين انگيزه‌ها نبوده و حتي به سختي فردي را رئيس مجلس مي‌كردند. به همراه روحانيون مجلس هشتم 30 فروردين ماه سال دوم همان دوره، خدمت آقا رفتيم و ايشان تاكيد كردند كه مجلس آن قدر به خود امتياز ندهد و امتيازخواهي‌ها را كم كنيد؛ اين در حالي است كه هیئت رئیسه توانايی انجام آن را ندارد. چند سمتی بودن نمایندگان غیرقانونی است بسیاری از نمايندگان و اعضاي هيئت رئيسه دو سمتي هستند؛ آن زماني كه بازرسي كل كشور بر ورزش تمركز كرد، من از طرف هيئت رئيسه مامور شدم كه همراه با علي آبادي طرحي را براي رفع اين مشكل آماده كنيم، اما احمد ناطق و اميدوار رضايي كه در حال حاضر نيز چند سمت دارد و برخي ديگر از اجراي آن جلوگيري كردند. الان هم اميدوار رضايي، رئيس بيمارستان، دست اندكار ورزش و معاون رئيس مجلس است و حداقل سه پست دارد كه دو پست آن غيرقانوني است. اين خلاف قانون است، قانون بر ممنوعيت تصدي بيش از يك شغل تأكيد كرده و ما نيز در قانون نظارت اين بحث را شفاف كرديم، ولي به صحن كه رسيد به ريز كردن آن اعتراض كردند، ما سمت هایی كه نمايندگان

نمي‌توانند داشته باشند را ريز كرديم، اما مجبورمان كردند كه آن را اصلاح كنيم، بنابراين يك عبارت مبنی بر اینکه نمايندگان مشمول قانون ممنوعیت تصدی بيش از يك شغل هستند را اضافه کردیم. اين قانون ممنوعیت دو شغل در هيچ كجاي مملكت اجرا نمي‌شود، اما نمايندگان قانونگذارند و بايد رعايت كنند، بنابراين همه پست هاي «با حفظ سمت» غيرقانوني است. گروه‌های دوستی به ابزار تفريح و كسب درآمد تبديل شده‌اند در اواخر مجلس هشتم طي اصلاح آيين نامه داخلی مجلس، يك بند در مورد گروه‌هاي دوستي پارلماني به آيين نامه داخلي اضافه شد، اما آن هم جامع نيست. انصافاً می توان گروه‌هاي دوستي پارلماني را تقویت کرد، اما الان دقيقاً عكس آن عمل مي‌شود و در حال حاضر به ابزار تفريحي و كسب درآمد تبديل شده اند. برای تقویت گروه دوستی عربستان می‌توان از هاشمی استفاده کرد! يعني هيچ اولويتي به غير از اینها براي نمايندگان ندارد؟ كارايي گروه ها بستگي به رئيس و اعضا دارد تا بتوانند يك بهره برداري از آن داشته باشند و اين يك امر شخصي است و در ضوابط و چارچوب گروه های دوستی چنین چیزی وجود ندارد. باید براي هر گروه دوستي وظايفي مشخص كنيم، براي مثال عربستان از كشورهايي است كه با برخي افراد ايراني روابط شخصي دارد، مثلاً خاتمي و هاشمي رفسنجاني هر کدام یک سهميه حج دارند. حالا اگر چنين مكان‌هايي يك گروه دوستي داشته باشند، مي‌توان از اين ابزار هم در جهت تقويت روابط استفاده كرد. در هر حال اگر اينها فعال باشند يكسري ثمرات دارد، در هر صورت می توان اين گروه‌ها را وظيفه مند و كاربردي كرد. عملكرد چهار مجلس گذشته در مورد گروه‌هاي دوستي به چه صورت بود؟ سير گرايش به امور نامطلوب در مجلس تقريباً هر دوره بيشتر مي‌شود؛ اگر از من بپرسند كه قانونگذاري در كدام دوره بهتر بود، مي‌گويم مجلس پنجم. در مجلس پنجم شب در منازل نمايندگان جلسه داشتيم؛ من، ناصري، داستان تهران؛ منتظري، معاون وزير و عزيزي، نماينده كرمانشاه با هم جلسه داشتيم و شب‌ها آيين دادرسي مي‌نوشتيم، اما الان اين كارها را كجا انجام مي‌دهند؟ در هر حال بسياري از اين مسائل در دوره‌هاي اول مجلس نسبت به زمان حاضر كه آقا هم بعضی اوقات به آن اعتراض مي‌كنند، كمتر بود و كارايي قانونگذاري بهتر. ديد مهدی كروبي نسبت به اين گروه‌ها به چه صورت بود؟ هيچ كس توجهي به گروه های دوستی نداشت، اما كليت امر اين است كه هيئت رئيسه نمي‌تواند اقدامات توقيفي در ارتباط با نمايندگان انجام دهد. آيا اين سفر عامل خروج و مهاجرت برخي از نمايندگان مثل خانم حقيقت جو شده بود؟ نماينده اي را مي شناسم كه همسرش مقيم انگليس بود و خود وي عضو كميسيون سياست خارجي مجلس، بنابراين هر جاي دنيا كه مي‌رفت، در نهايت سر هواپيما را به سمت لندن كج مي‌كرد. کسی در دنیا دنبال امثال حقیقت جو نبود/مهاجرت حقیقت جو برای کسب منافع بود اما در سوءاستفاده كردن يا مسائل ديگر همچون اقدام خانم حقيقت جو بايد گفت كه كسي دنبال اين اهداف نبود، آنها در ايران كار را براي خودشان دشوار كردند و مجبور شدند مهاجرت كنند تا منافعي هم برایشان داشته باشند. اساس فعاليت هسته‌اي ما را اين افراد در نطق قبل از دستور افشا كردند كه من مقابل شيرزاد ايستادم و كروبي نيز بر وي فرياد كشيد؛ فكر آنها آن طور بود. هنوز هم كلمات نطقش را به ياد دارم. گفت:‌ تا چه زماني به مردم دروغ بگوييم. گروه‌های دوستی ممکن است باعث مهاجرت نمایندگان شود اما با اين روند رو به افولي كه مي‌گوييد، ممكن است چنين شرايطي براي مهاجرت يا دعوت ايجاد شود؟ تا به حال نبوده است، اما غرب از هيچ كس قطع اميد نمي‌كند، هميشه در مورد همه افراد تلاش مي كند كه آنها را به سمت خود جذب كند؛ براي مثال حالا متوجه مي‌شويم كه خانواده رئيس بانك ملي كشور ما در كانادا بودند. هر زمان كه اين مسائل پيش مي‌آيد تازه به فكر مي‌افتيم. «مأموريت اين سفرها به چه ميزان است؟ حق مأموريت سفرهاي خارجي بر اساس آيين نامه سفرهاي خارجي براي وزرا و نمايندگان، در هر روز 130 دلار است. امكان دارد فردي علاقه به عضويت در گروهي نداشته باشد؟ بله امكان دارد؛ كسي مجبور به عضويت در هیچ گروهي نيست. به عنوان سوال پایانی خاطره‌اي از اين سفرها داريد؟ یک خاطره اینکه در مجلس هفتم، كميسيون قضايي به سوريه و لبنان رفته بود، در حاشیه سفر با سيد حسن نصر الله عكس گرفتيم بعد من ايميل خود را دادم كه عكس ها را برايمان ارسال كنند يكي از نمایندگان گفت: من هم ايميل دارم، اما چون مال شهر خودمان است مورد استفاده شما نيست؛ چون وی با اینترنت آشنایی نداشت، تصور می کرد اگر ایمیلی در یک شهر ایجاد کنی در تهران و دیگر مناطق قابل استفاده نیست، بعد از آن مدام با این خاطره سر به سر او می گذاشتیم.