سرنوشت‌موسس‌ویکی‌لیکس‌درهاله‌ای‌ازابهام

تازه: جولیان آسانژ، موسس سایت ویکی لیکس چند روزیست که خبر ساز شده. او از اکوادور درخواست پناهندگی کرده و این کشور نیز با درخواست او موافقت کرده، حالا آسانژ در سفارت اکوادور در بریتانیا به سر می برد و سرنوشت او مشخص نیست و معلوم نیست که دولت بریتانیا چه برخوردی با او می کند. هرچند که درخواست پناهندگی جولیان آسانژ توسط اکوادور پذیرفته شده است اما او همچنان در محل سفارت این کشور آمریکای جنوبی در بریتانیا است و ممکن است که نتواند بریتانیا را ترک کند. از زمانی که اکوادور پناهندگی او را در پنج شنبه پذیرفته، خبرهای مختلفی سعی در پوشش جوانب حقوقی پیرامون سرنوشت مؤسس ویکی لیکس دارند. سؤال هایی از این قبیل مطرح است: آیا بریتانیا می تواند به سفارت اکوادور وارد شود؟ آسانژ چگونه به اکوادور خواهد رفت؟ مصونیت دیپلماتیک چگونه خواهد بود؟ قوانین چه کشوری در اینجا حاکم است و نقش حقوق بین الملل چیست؟

آیا دولت بریتانیا می تواند وارد سفارت اکوادور شود و او را بازداشت کند؟

برخلاف درخواست های فراوانی که صورت گرفته و خواهان وارد شدن دولت بریتانیا به محل سفارت اکوادور در لندن هستند اما واقعیت این است که مکان های دیپلماتیک طبق مقررات حقوق بین الملل، غیرقابل تعرض هستند. این اصل را متیو هاپولد، استاد حقوق بین الملل دانشگاه لوکزامبورگ خاطرنشان کرده است. بنابراین طبق گفته هاپولد، آسانژ تا زمانی که در محل سفارت قرار دارد، از دست مقامات بریتانیا خارج است.

منظور ما از حقوق بین الملل در جریان این قضیه چیست؟

در این قضیه، کنوانسیون روابط دیپلماتیک 1961 وین مجرا است. هر دو کشور بریتانیا و اکوادور آنرا امضا کرده اند. این کنوانسیون از دولت ها خوسته است که: دیپلمات ها و نمایندگان دولت ها، به قوانین و مقررات دولت میزبان احترام بگذارند. البته این نکته نیز قابل بحث است که خود دولت اکوادور بوسیله پناه دادن به آسانژ، می تواند ناقض قوانین این کنوانسیون باشد.

آیا بریتانیا می تواند مصونیت دیپلماتیک را تعلیق کند؟ تمامی روابط دیپلماتیک در قالب توافقات دوجانبه و در برخی موارد توافقات چندجانبه است، دینا شلتون، استاد حقوق بین الملل. او ادامه می دهد: اگر چیزی قابل اجرا بین توافقات بریتانیا و اکوادور وجود نداشته باشد، قانون حاکم، حقوق بین الملل خواهد بود که به هر کشوری این اجازه را می دهد تا شخصی را عنصر نامطلوب اعلام کند و آن شخص را از کشور خود اخراج کند. اگر چنین اتفاقی رخ بدهد، کارکنان سفارت تا زمان برگشت به اکوادور، از مزایا و مصونیت های دیپلماتیک همچنان بهره خواهند برد. البته شلتون این را نیز اضافه می کند که باید دید این قانون چگونه بر وضعیت آسانژ اثر خواهد گذاشت. این درحالی است که گزارش ها حاکی از آن است که بریتانیا ممکن است کنوانسیون دیپلماتیک و کنسولی 1987 داخلی خود را اجرا کند برای توجیح اقدامات احتمالی در مورد آسانژ در محل سفارت اکوادور که این اقدامات فقط در صورت قرار داشتن در چارچوب حقوق بین الملل پذیرفتنی است.

پیشنهاد پناهندگی چه معنایی دارد؟

ویژگی های متفاوتی برای یک پیشنهاد پناهندگی وجود دارد. بر اساس گزارش رویترز و بسیاری دیگر از منابع خبری، اکوادور به آسانژ پناهندگی سیاسی پیشنهاد داده است. اما در حالی که وزارت خارجه اکوادور گفته است که احتمال مجازات سیاسی برای آسانژ ، یکی از دلایل پیشنهاد پناهندگی سیاسی به او بوده است، اما در حقیقت این پیشنهاد یک پناهندگی دیپلماتیک است که در متن اسپانیایی بیانیه وزارت خارجه آمده است. اما مشکل چه هست؟ پناهندگی سیاسی و پناهندگی دیپلماتیک دو چیز متفاوت هستند. اما برای مشخص شدن تفاوت این دو و مقایسه آنها، پروفسور شلتون این دو را به سیب و پرتقال تشبیه کرده. براساس گفته او پناهندگی دیپلماتیک به کسی اشاره دارد که به او اعطا می شود در حالی که پناهندگی سیاسی به تشویق و تحریک اشاره دارد. روبرت اسلون، استاد حقوق بین الملل در دانشگاه بوستون، به اسوشیتد پرس گفته: پناهندگی سیاسی در صورتی مجرا است که بریتانیا بخواهد آسانژ را مجازات کند یا تهدید به مجازات او کند. پناهندگی دیپلماتیک به آسانژ هیچ امتیاز خاصی نمی دهد و به گزارش اسوشیتد پرس، تنها می تواند باعث مذاکرات بعدی بین دو کشور شود. علاوه بر این ، تنوع دیپلماتیک به طور خاصی در آمریکای لاتین تنظیم شده است. جایی که بسیاری از کشورها از امضا کنندگان کنوانسیون پناهندگی دیپلماتیک هستند. بریتانیا این کنوانسیون را امضا نکرده و در نتیجه به قوانین آن پایبند نیست. وزیر خارجه بریتانیا، ویلیام هیگ، به این موضوع چنین اشاره می کند: بریتانیا، اصول و مقررات پناهندگی دیپلماتیک را نپذیرفته است. این موضوع با یک مفهوم پذیرفته شده جهانی تفاوت دارد. بریتانیا مسئول هیچگونه ابزار قانونی که ما را ملزم به اعطای پناهندگی دیپلماتیک توسط یک سفارت خارجی در کشورمان می کند، نیست. علاوه بر این، کاملا مشخص است که حتی برای کشورهایی که این کنوانسیون را پذیرفته اند، قوانین آن برای اهداف و مقاصد فرار از محاکم قانونی و روند آنها، استفاده نمی شود. و در این موضوع همین اتفاق در حال رخ دادن است.

آسانژ چگونه سفارت را برای رفتن به اکوادور ترک خواهد کرد؟

در مورد این قضیه، بیشترین حدس و گمانه زنی ها وجود دارد. بدون یک راه امن و مطمئن از بریتانیا (چیزی که بریتانیا گفته است نمی تواند آن را مهیا کند) آسانژ نمی تواند به فرودگاه برود و امکان بازداشت او بسیار زیاد است. آیا اکوادور می تواند به آسانژ وضعیت دیپلماتیک بدهد؟ آیا می تواند او را با امنیت کامل از سفارت خارج کند و محافظت او را تأمین کند؟ بر اساس آنچه که گاردین می گوید، این امر اولین تلاش از این دست نیست. محافظان آسانژ پیش بینی می کنند که روز یکشنبه ساعت 2 بعداز ظهر به وقت لندن، زمانی است که آسانژ در برابر سفارت اکوادور یک بیانیه عمومی را خواهد خواند. این خبر را گروه ویکی لیکس بوسیله تویتر اعلام کرده است. اینکه وضعیت او چگونه رقم بخورد و چه قوانینی برای او اجرا خواهد شد و اینکه او چگونه از سفارت اکوادور خارج خواهد شد، مشخص نیست و باید صبر کرد و شاهد بود.