ناگفته هایی از روابط دفاعی تهران-دمشق

فارس: جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، سوریه یکی از معدود کشورهایی است که بواسطه شخصیت رییس‌جمهور وقت خود یعنی حافظ اسد، در ایام در کنار جمهوری اسلامی ماند و بیشترین کمکها را از لحاظ نظامی به ایران کرد. آموزش یگان موشکی سپاه در روزگاری که کشور کوچکترین تجربه ای در این زمینه نداشت و نیز کمکهای همیشگی سوریه در زمینه خرید تسلیحات بخشی از این کمکها بود که از سوی دولت این کشور صورت گرفت. هرچند دفاع امروز جمهوری اسلامی ایران از حکومت بشار اسد در سوریه در مقابل موج شدید فتنه‌های غربی علیه این کشور، ریشه در آزادی خواهی و استکبارستیزی انقلاب اسلامی دارد، اما بد نیست مردم ایران با گوشه‌هایی از کمک‌های کشور سوریه در روزگاری که تمامی دنیای استکبار پشت رژیم بعث عراق و مقابل انقلاب اسلامی ایستاد، بیشتر آشنا شوند. متن زیر گفتگوی است با محسن رفیقدوست که به عنوان وزیر سپاه در آن سالها و نیز مسئول اصلی تدارکات و لجستیک سپاه، بیشترین نقش را در برقراری این رابطه با کشورهایی نظیر سوریه داشت. * اوایل جنگ به اسم سوریه از دنیا سلاح می‌خریدیم محسن رفیقدوست با بیان اینکه سوریه یکی از اولین کشورهایی بود که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، آن را به رسمیت شناخت، گفت: در سال‌های اول انقلاب 3 کشور در رابطه با ایران موثر بودند، سوریه، لیبی و کره شمالی که بعد از شروع جنگ، اولین کشوری که اتفاقا همسایه عراق هم بود و از ما اعلام حمایت کرد، کشور سوریه بود و تا آخر جنگ هم که بنده به عنوان مسئول لجستیک سپاه بودم، به دفعات از انواع کمک‌های سوریه استفاده کردیم. وی با بیان اینکه ما در آن زمان مدت‌ها بود که از نظر هوایی مشکل داشتیم، افزود: در همان زمان بنده به دمشق رفتم و آقای حافظ اسد دستور داد در فرودگاه این شهر، یک آشیانه و انبار تحویل من دادند و ما هم چیزهایی که می‌خریدیم را به آنجا می‌بردیم و در موقع مناسب هواپیما می‌فرستادم تا آنها را به کشور بیاورند. وزیر سپاه در ایام دفاع مقدس ادامه داد: چندین بار هم وقتی که حتی دولت‌های شرقی حاضر نبودند به ما اسلحه و مهمات بفروشند، ما به کشورهایی مثل بلغارستان، مجارستان و لهستان و ... می‌رفتیم و به اسم سوریه خرید می‌کردیم و کشتی‌ها هم پس از بارگیری، بجای سوریه به ایران می آمدند. * نقش سوریه در جلوگیری از سقوط خط فاو رفیقدوست خاطرنشان کرد: سوریه یکبار کمکی به ما کرد که شاید از نظر کمیت و ارزش بالا نبود اما از لحاظ زمانی بسیار اهمیت داشت. قبل از شروع عملیات فاو بود که ما یک کشتی مهمات 40 - 50 هزار تنی از چین خریده بودیم و این کشتی به دلایل نامعلومی تاخیر کرد و 4-5 قلم از مهمات ما تمام شده بود که اگر این مهمات ظرف 48 ساعت به ما نمی‌رسید خط فاو سقوط می‌کرد لذا شبانه با سوریه تماس گرفتم و از چند ساعت بعد از آن مرتبا 10 پرواز به دمشق انجام دادیم و هزار تن از مهماتی که نیاز داشتیم رسید که مصرف 10 روز ما بود و بعد از آن کشتی هم رسید و مشکل حل شد، شاید ارزش آن مهمات که سوریه داد 10-20 میلیون دلار بود ولی آن زمان برای ما باعث حفظ خط فاو شد. وزیر سپاه در ایام دفاع مقدس با تاکید بر اینکه بنده شهادت می‌دهم سوریه در زمان جنگ از ما حمایت کرد، اظهار داشت: در همه ملاقاتهایی که من با مرحوم حافظ اسد در طول جنگ داشتم او به شدت از ما حمایت می‌کرد و این حمایت علنی بود. ما در زمان جنگ از 11 کشور اسیر داشتیم و از بیش از 30 کشور غنیمت ولی هیچ گاه اسیر سوری و یا لیبیایی نداشتیم. وی با بیان اینکه حمایت سوریه از ایران 2 علت داشت، گفت: یک دلیل این بود که 2 جناح صددرصد مخالف در حزب بعث یکی در سوریه حاکم بود و دیگری در بغداد و حافظ اسد که رئیس حزب بعث سوریه بود به شدت با حزب بعث بغداد مخالف بود و با هم جنگ و دعوا داشتند و طبیعی بود هرکه با صدام مخالفت کند از او حمایت کنند و دلیل دیگر هم شخصیت خود حافظ اسد بود. * تعبیر جالب حافظ اسد از شخصیت امام خمینی(ره) وزیر سابق سپاه تصریح کرد: قبل از جنگ یک روز پیش حافظ اسد رفتم و او شخصیت امام (ره) را اینطور تشریح کرد که "در تاریخ چند صد سال اخیر، دنیا انسانی به ویژگی‌ امام به خود ندیده و امام شخصیتی است که دوستانش به او عشق می‌ورزند و دشمنانش به او احترام می‌گذارند" و معتقد بود باید از جایی که امام در آن حکومت می‌کند حمایت کند. * شوروی در جنگ یک فشنگ هم به ما نفروخت وی ادامه داد: اولین کشوری که به ما اسلحه فروخت کره شمالی بود بعد بلغارستان، مجارستان، لهستان و یوگسلاوی بودند. شوروی تا وقتی جنگ تمام شد یک فشنگ هم به ما نفروخت و با تمام شدن جنگ و رفتن آقای هاشمی به شوروی، معاملات بزرگ و امکانات زیادی فراهم شد. کشور دیگری که بعد از 2-3 سال از شروع جنگ، وارد میدان شد کشور چین کمونیست بود و از وقتی که چین شروع به فروش مهمات به ما کرد وضع‌مان بهتر شد ولی از عملیات کربلای 4 به بعد که ما تولید داخل را شروع کردیم دیگر وضع‌مان خیلی خوب شده بود. * تهیه مهمات غربی از سوئیس رفیقدوست خاطرنشان کرد: یکی دیگر از کشورهایی که از همان اوایل به ما سلاح می‌فروخت کشور بی طرف سوئیس بود و ما هر چه مهمات غربی می‌خواستیم از سوئیس می‌خریدیم و یک دوره هم آرژانتین به ما مهمات فروخت چون به ارز نیاز داشتند و اعلام کردند که ما مشکل ارزی داریم و حاضریم به شما سلاح بفروشیم و ما هم خواستیم که در تکنولوژی ساخت "تاو" به ما کمک کنند که تا اندازه‌ای هم کمک کردند. وزیر سابق سپاه تاکید کرد: فروش این کشورها تا پایان جنگ ادامه داشت ولی دیگر ما کم کم از آنها نمی‌خریدیم و خودمان می‌ساختیم، فقط تنها چیزی که تا پایان جنگ می‌خریدیم موشک بود که ابتدا بنده از لیبی چند موشک هدیه گرفتم و بعد از کره شمالی و چین خریدیم. * وقتی ایران سام 6 گرفت و هاگ داد رفیقدوست در خصوص موشک‌هایی که از لیبی دریافت کرده بود، گفت: ما 3 بار از لیبی موشک گرفته و به کشور آوردیم و یک بار در سفری که در خدمت آقای هاشمی بودم و به لیبی رفتیم آنجا توافق کردیم که یک مجموعه سام6 از لیبی بگیریم و بجای آن یک مجموعه هاگ بدهیم که این کار صورت گرفت. * غیر از وزرای دفاع و سپاه کسی در معاملات اسلحه دخالت نداشت وی افزود: برای خرید مهمات و اسلحه، معمولا ما سفیرهای کشورهای خارجی را می‌خواستیم و خود من با آنها ملاقات و مذاکره می‌کردم و وزارت خارجه بعضا در صورت گرفتن این ملاقات‌ها کمک می‌کرد ولی معمولا در معاملات اسلحه غیر از وزیر دفاع و وزیر سپاه در زمان جنگ کسی دخالت نداشت. * چهار "چ" برای خرید تسلیحات/خرید سلاح از دلالان؛ ممنوع! رفیقدوست ادامه داد: وقتی جنگ شروع شده بود دیدیم لیست‌هایی در دست دلالان اسلحه بود که به آنها اعلام نیاز شده بود ولی من در طول مسئولیتم یک فشنگ هم از دلالان نخریدم و این را هم در سپاه ممنوع کردم و هم به ارتش اعلام کردم که آنها هم گوش کردند. گفتیم با اعلام نیاز به دلال، به دشمن کمک کرده‌ایم و من آن زمان 4 "چ" را مطرح کردم و گفتم اگر دلالی پرسید نیازی دارید؟ شما بگویید نه، تو بگو "چه داری؟ چندتا داری؟ چند میفروشی؟ چطوری میدهی؟" اینها را به ما بگویید تا ما بگوییم می‌خواهیم یا نه و از آن موقع اطلاعاتمان حفظ شد. * برای خرید اسلحه مستقیما با دولت‌ها معامله می‌کردیم وی افزود: در آن زمان کشورها خیلی سخت با ما معامله می‌کردند ولی ما هم مستقیما با دولت‌ها معامله می‌کردیم و از طرفی هم ارز زیادی در اختیار نداشتیم که هر چه می‌خواهیم بخریم. رفیقدوست افزود: در سال 65 غرب قیمت نفت را به 8 دلار رساند و کل درآمد نفتی ایران 6،5 میلیارد دلار در سال بود که کمتر از 2 میلیارد آن به جنگ می‌رسید و در همان زمان مهماتی از ما می‌خواستند که حداقل 3 میلیارد دلار پول می‌خواست و اگر پول هم داشتیم یک سال طول می‌کشید آن مهمات را تهیه کنیم و آن تحریم‌ها باعث شد ما همان مهمات مورد نیاز را در کشور ساختیم و بعد هم خود کفا شدیم. وزیر سابق سپاه تاکید کرد: تا حدود 3 سال اول جنگ، کشورهای مختلف به ما مهمات نمی‌فروختند و خرید‌های ما به واسطه سوریه و لیبی بود ولی بعد از آزاد کردن خرمشهر کم کم به صورت مستقیم از کشورها خرید می‌کردیم. * استکبارستیزی ایران از نگاه رهبر کره شمالی وزیر سابق سپاه در بخش دیگری از این گفتگو اظهار داشت: اوایل انقلاب در کره شمالی به ملاقات کیم ایل سونگ رفتم و او گفت "ما یک کشور فقیر و عقب افتاده هستیم ولی حاضر هستیم هر چه داریم به شما بدهیم، چرا که ما اینجا چندین سال با آمریکا جنگیدیم و فقط یک ضربه به ساق پای آن زدیم که دردش گرفت و بعد هم خوب شد، اما شما با امام‌تان قلب آمریکا را هدف گرفته و زده‌اید و هر آزادیخواهی در دنیا باید از شما دفاع کند" و منطق حافظ اسد هم این بود. * خرید دوربین دید در شب به اسم سوریه و واکنش حافظ اسد وی افزود: یک بار به حافظ اسد گفتم ما از یک کشور غربی به نام شما دوربین دید در شب خریدیم و این را باید به دمشق بیاورند و من از اینجا ببرم که اسد همان جا مسئول دفترش را خواست و گفت در فرودگاه به فلانی یک انبار بدهید که در اختیار خودش باشد و یک سرتیپ سوری را هم مامور کمک به ما کرد. رفیقدوست ادامه داد: در سال 63 قبل از سفر رسمی به سوریه و لیبی، ابتدا نزد آقای هاشمی به عنوان فرمانده جنگ و بعد هم خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم که آقای هاشمی گفت "حالا که می‌خواهی بروی ببین می‌توانی از آنها موشک بگیری؟" که گفتم تلاشم را می‌کنم و خدمت آقا هم که رسیدیم تا پیام‌های کتبی به اسد و قذافی بدهند، گفتم آقای هاشمی همچنین پیشنهادی کرده و آقا هم فرمودند "اگر بتوانی این کار را بکنی کار بزرگی است". * آموزش دوره پرتاب موشک برای رزمندگان توسط سوریه وزیر سابق سپاه با اشاره به راه اندازی یگان موشکی سپاه توسط شهید حسن طهرانی مقدم، گفت: ولی در آن زمان موشکی نداشتیم و یکی از کسانی که در سفر لیبی و سوریه همراه من شد، آقای طهرانی‌مقدم بود. وی ادامه داد: ابتدا که به سوریه رفتم از اسد درخواست کردم که به ما موشک بدهد و او گفت "ما در حال آتش بس با اسرائیل هستیم و انبارهای موشکی ما در اختیار دولت سوریه نیست و در اختیار روس‌ها است ولی من آماده‌ام که یک تیم از شما آموزش بدهم" که ما هم معطل گرفتن موشک‌ها نشدیم و همراه من هم سردار صفوی بود و همان جا به مرحوم طهرانی مقدم ماموریت دادیم و پرسیدیم که چند نفر برای یک گروه موشکی لازم است که گفتند 34 نفر و ما هم همان تعداد را فرستادیم سوریه و کاملا دوره پرتاب موشک اسکاد B را دیدند. * دستور قذافی به شلیک نکردن موشک به سمت عراق وی افزود: بعد که موشک‌ها را از لیبی آوردیم، یک گروه هم از آنجا آمده بودند برای شلیک و وقتی قرار شد که شلیک کنیم به مرحوم طهرانی مقدم ماموریت دادیم افرادی که آموزش دیده بودند را بگذارند در کنار افرادی که آمده‌اند و می‌خواهند شلیک کنند تا آموزش عملی هم ببینند اما بعد از چند شلیک، قذافی به ژنرال سلیمان که تحت فرمان من در پرتاب موشک بود گفته بود که "فعلا شلیک نکن"، لذا ما بلافاصله گفتیم عیب ندارد شما به هتل بروید و استراحت کنید و در این زمان گروهی که در سوریه دوره دیده بودند را آوردیم پای قبضه و موشک‌ها را آماده و پرتاب کردند. به همین منظور آموزش موشکی سوریه خیلی برای ما ارزش داشت. * مردم سوریه طرفدار حافظ اسد بودند و امروز هم طرفدار بشار اسد هستند رفیقدوست در ادامه گفتگو با فارس به اوضاع فعلی کشور سوریه اشاره و خاطرنشان کرد: من در زمان مسئولیتم سفرهای زیادی به سوریه داشتم و با مردم آن جا ارتباط داشتم و اعلام می‌کنم اکثریت مردم سوریه طرفدار حافظ اسد بودند و امروز هم طرفدار بشار اسد هستند. وی تصریح کرد: حکومت هر کشوری را اکثریت آن مردم تعیین می‌کنند و از طرف دیگر کشور سوریه از نظر استراتژی و موقعیت سوق الجیشی یک کشور مهم عربی و در خط مقدم مقابله با رژیم اشغالگر قدس است. رفیقدوست گفت: سوریه در بین کشورهای عربی بعد از مصر و لبنان از همه پیشرفته‌تر است و از اول که مساله جنگ اعراب و اسرائیل پیش آمد تا الان سوریه در خط مقدم جبهه مقابله با صهیونیزم بوده، یعنی اگر ما در لبنان حزب الله را به وجود آوردیم، حزب الهی که سیطره اسرائیل را شکست و آن را به ذلت کشید، اگر همراهی و همکاری سوریه نبود نمی‌توانست. وزیر سپاه در ایام دفاع مقدس یادآور شد: حتی همان اوایل جنگ و بعد از فتح خرمشهر که اسرائیل لبنان را اشغال کرد و ما به آنجا نیرو بردیم که بعدا امام(ره) فرمان دادند که آنها را برگردانیم، پادگان‌مان در یکی از شهرهای سوریه بود. وی با اشاره به حمایت سوریه از حزب الله در جنگ 33 روزه و حمایت از حماس در جنگ 22روزه، اظهار داشت: سوریه امروز تنها کشور قدرتمند عربی است که جلوی اسرائیل ایستاده است و ما هم که از اول با فتوای امام(ره) در مورد کمک به مجاهدین فلسطین در خط مخالفان رژیم صهیونیستی بودیم لذا اگر امروز همه دنیای استکبار جمع شده‌اند که در سوریه تغییر ایجاد کنند دلیل اولش این است که تاکنون با بودن مصر در ارودگاه غرب و رژیم صهیونیستی نیازی به سوریه نداشتند و حالا که مصر از دستشان رفته اگر نتوانند حکومت سوریه را تغییر بدهند و حکومت طرفدار صهیونیست روی کار نیاورند مطمئن باشید که اسرائیل هم از بین رفته است. * دفاع ما از سوریه دفاع از منطق و آزادی‌‌خواهی‌ در مقابل استکبار است رفیقدوست تاکید کرد: امروز خبرهای زیادی از مهاجرت معکوس از اسرائیل می‌شنویم، همه دارند از فلسطین اشغالی فرار می‌کنند فقط آدم‌های فقیری که از اریتره و شوروی آمده‌اند، مانده‌اند. لذا دفاع ما از سوریه دفاع از منطق و ایدئولوژی و آزادی‌‌خواهی‌مان در مقابل استکبار است و آن روز هم که سوریه از ما دفاع می‌کرد منطق خود را داشت. * قطر و عربستان می‌دانند اگر بشار اسد بماند، بیداری اسلامی کشورهای آنها را هم فرا می‌گیرد وی ادامه داد: حافظ اسد معتقد بود باید از ایران اسلامی در مقابل هر قدرتی دفاع کرد لذا ما اگر امروز از سوریه دفاع می‌کنیم با منطق دفاع می‌کنیم و او هم آن روز با منطق دفاع می‌کرد. به نظر من بشار اسد در سوریه می‌ماند زیرا شاهدیم حکومت‌هایی از مخالفین اسد حمایت می‌کنند که به قول معروف پایشان روی پوست خربزه است. یک شبهه جزیره کوچک به نام قطر یا عربستان که تظاهرات در آن کم کم به ریاض هم کشیده شده است، از مخالفین اسد حمایت می‌کنند. آنها می‌دانند اگر بشار اسد بماند، این بیداری اسلامی کشورهای آنها را هم فرا می گیرد. البته همانطور که اسد شروع کرده باید تغییراتی در کل حکومت سوریه صورت گیرد تا نظر مردم بیشتر جلب شود. رفیقدوست خاطرنشان کرد: از طرف دیگر آمریکا از مخالفین اسد حمایت می‌کند که هزاران کیلومتر فاصله دارد و یا ترکیه‌ای که رویای امپراتوری عثمانی را دارد و یا حکام منطقه که خودشان را در خطر می‌بینند ولی بشار اسد با اطمینانی که دارد و حمایتی که از سوی چین، روسیه و ایران می‌شود قطعا می‌ایستد و مخالفین را از بین می‌برد. * اگر مخالفت ترکیه با سوریه بیشتر شود حکومتش در خطر میفتد وی با اشاره به مواضع ترکیه در مقابل سوریه گفت:‌ از زمانی که ترکیه مخالفت با سوریه را شروع کرد، اقبال عمومی مردم ترکیه از حزب حاکم کم شد و اگر این مخالفت‌ها بیشتر شود، حکومت ترکیه هم در خطر قرار می‌گیرد. همه اقبال مردم ترکیه به حزب "فضیلت"، اسلام خواهی آنها بود و اگر قرار باشد که آنها به نفع آمریکا وارد صحنه شوند، قطعا مشکل پیدا خواهند کرد وگرنه برای سوریه مشکل خاصی پیش نخواهد آمد، سوریه در 10-15 سال گذشته بیش از آنکه دیگران فکر می‌کردند، قوی شده است.