روایت هاشمی از بحث نظام پارلمانی و ریاستی

همشهری آنلاین: آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در تازه‌ترین گفت وگوی خود از دیدارش با مقام معظم رهبری و دیدگاهشان درباره نظام پارلمانی وریاستی گفت و سوابق ماجرا را توضیح داد. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در گفت وگو با شماره نوروزی هفته‌نامه آسمان(ص59) در پاسخ به این پرسش که «حضرت‌عالی در سال‌های متمادی هم ریاست مجلس و نظام پارلمانی و هم نظام ریاستی را تجربه کرده‌اید؟شما کدامیک را توصیه می‌کنید؟» به دیدارشان با مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: رهبری معظم در کرمانشاه جمله‌ای گفتند که از آن تفسیر سوء شد. منظور ایشان مطلب دیگری بود. بحث ایشان این بود که در نظام ما بن‌بست نیست. یعنی کسی نباید فکر کند که بن بست داریم و اگر ما حتی بخواهیم نظام اداره کشور را تغییر دهیم ، قانون اساسی را اصلاح و تغییر می‌دهیم. اصل نظرشان این بود. هاشمی رفسنجانی در ادامه این گفت وگو با اشاره به آگاهی‌اش از سابقه دیدگاه‌های مقام معظم رهبری در این زمینه گفت: من که سوابق را می‌دانستم، هنوز ایشان از سفر برنگشته بودند، نظرم را گفتم. من می‌دانستم ایشان موافق نیستند. دیدم بحث‌های انحرافی جدّی در اینجا می‌شود. حتی بعضی‌ها گفتند کمیسیونی از یک سال پیش در این مورد کار می‌کرده است. اصلا از چنین کمیسیونی اطلاعی نداشتم. اعلام کردم که با این مخالف هستم و نظر رهبری هم این نیست و منظور ایشان این است که بن بست نداریم. در ادامه این گفت وگو رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به دیدار خود با مقام معظم رهبری بعد از بازگشتشان از سفر کرمانشاه اشاره کرد و گفت: وقتی ایشان ازسفر برگشتند، در دیداری حضوری پرسیدم که منظور شما چه بوده است؟ ایشان گفتند همان بحث همیشگی، یعنی این که بن بست نداریم و تشخیص شما درست است. گفتم یکی از اعضای هیات رئیسه مجلس گفته است که شما یک سالی است که کمیسیون تعیین کرده‌اید. ایشان گفتند: درست نیست و اصلا این کار را نکرده‌ایم و اطلاع داده‌ایم که ابن ادعا تکذیب شود. از‌ آن زمان به بعد هم بحث‌ها فروکش کرد. هاشمی رفسنجانی همچنین به سابقه بحث‌ها در زمان بازنگری قانون اساسی اشاره کرد و گفت: در زمان بازنگری قانون اساسی، دو نظر وجود داشت. یک نظر این بود که نظام پارلمانی باشد. یعنی اینکه مجلس نخست وزیر را انتخاب کند و او هم به مجلس جوابگو باشد. در حال حاضر معمولا اکثریت احزاب در دنیا وقتی رای می‌آورند، به طور اتوماتیک رهبر حزب نخست وزیر می‌شود و بعد هم کابینه را معرفی می‌کند. نظر بعدی این بود که نظام ریاستی باشد. منتها آن زمان رئیس جمهوری و نخست وزیری با هم بود . نخست وزیر باید اول از مجلس رای اعتماد می‌گرفت، بعد کابینه را برای اخذ رای اعتماد معرفی می‌کرد و سیستم خاصی بود که مشکل‌زا شده بود،چون بین رئیس جمهور با نخست وزیر مشکل پیدا می‌شد. رئیس جمهور با زحمت زیاد انتخاب می‌شد و اختیاری هم نداشت. نخست وزیر را به مجلس معرفی می‌کرد. مجلس هم رای می‌داد و بعد از‌آن مسئوولیتی به عهده رئیس‌جمهور نبود، این سیستم جواب نداد. مخصوصا آثاری از اختلاف در کشور پیش آمد که نشان داد جواب نمی‌دهد. به گفته رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، موضوع برای بررسی به چند کمیسیون ارجاع شد. کمیسیونی که مامور بود راجع به نظام و سیستم گزارش بیاورد، نظرش بر نظام پارلمانی بود. آیت‌الله خامنه‌ای که آ‌ن زمان عضو آن کمیسیون بودند مخالفت کرده بودند. منتها دیگران رای داده بودند. بعد که نظر کمیسیون به جمع آمد پس از بحث‌هایی زیاد، نظام پارلمانی رد و سیستم جمهوری تصویب شد. همان زمان به یاد دارم که سرسخت‌ترین مخالفت‌ها را شخص آیت‌الله خامنه‌ای می‌کردند که این گونه نشود، چون ما به مردم وعده جمهوری داده‌ایم و مردم شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی داده‌اند. آن زمان استدلال‌ها قوی بود. اگر مذاکرات آن زمان را مطالعه کنید، واقعا خواندنی است. بالاخره نظام جمهوری تصویب شد. من هم طرفدار همین نظر بودم. لذا دیگر بحثی نبود.