سرانجام لايحه حمايت از خانواده/مهم‌ترين اقدامات مجلس هشتم در حوزه زنان/عاقبت طرح عفاف و حجاب

تهران امروز: در يك صبح نسبتا سرد زمستاني مهمان خانم دكتر زهره الهيان از نمايندگان مجلس هشتم در دفتر جبهه متحد اصولگرايان بودم و در همان بدو ورود با استقبال گرم وي رو‌به‌رو شدم و در مدت 2 ساعت گفت‌وگوي تقريبا مفصلي كه با وي در حوزه‌هاي مختلف داشتم نكته قابل توجه اين بود كه دكتر الهيان با سعه صدر و با دقت به تمام سوالاتم پاسخ مي‌داد و حتي در جايي كه احساس مي‌كرد كه شايد پاسخ سوالش باعث سوءتفاهم شود با جواب‌هاي هوشمندانه غافلگيرم مي‌كرد. زهره الهيان از همان اوايل انقلاب و در بدو ورود به دانشگاه علوم پزشكي تهران وارد حوزه سياست شد و فعاليت خود را از انجمن اسلامي دانشگاه آغاز كرد و با فرمان حضرت امام (ره) مبني بر تشكيل بسيج دانشجويي وارد تشكيلات بسيج دانشجويي شد و مسئوليت بخش خواهران را به عهده گرفت و حتي پس از فارغ التحصيلي هم در اين سازمان فعاليت داشت و به دعوت اصولگرايان در انتخابات مجلس هشتم نامزد شد و به مجلس راه يافت. در ذيل متن گفت‌وگو با دكتر الهيان را بخوانيد. خانم الهيان، اولين چيزي که در بررسي عملکرد مجلس جلب توجه مي‌کند تعداد کم کرسي‌هايي است که زنان به خود اختصاص داده اند؟ آيا اين مسئله در پيگيري حقوق زنان در مجلس تاثيرگذار است؟ ببينيد در مجلس هشتم از بين 290 نماينده فقط 8 کرسي متعلق به زنان است. با توجه به اينکه حوزه زنان گسترده و مرتبط با 50 درصد جمعيت کشور است قطعا 8 نفر براي انجام حرکت جدي و قانونگذاري در حوزه زنان اصلا مناسب نيست. شما به عنوان يکي از اين 8 نفر با چه انگيزه‌اي وارد مجلس شديد و ارزيابي‌تان از عملکرد خودتان چيست؟ از همان ابتدا انگيزه ورود بنده به مجلس، دفاع از حقوق زنان بود. براي همين در همان ابتداي کانديداتوري، همراه با تعدادي تصميم گرفتيم خلأهاي قانوني در بحث خانواده و زنان را بررسي کنيم. حوزه کاري خودم را در 2 حوزه تعريف کردم. يکي در حوزه زنان که نتيجه آن، بررسي خلأهاي قانون در بحث خانواده و زنان بود و ديگري بررسي و ارتباط با مردم و پيدا کردن مشکلات اساسي آنها. در اين زمينه مصاحبه‌هايي با انديشمندان و صاحب نظران حوزه زنان داشتيم و با کمک آنها محورهاي آينده کاري جمع را به‌ دست آورديم. چند محور‌هم در قالب نظرسنجي‌هايي که داشتيم به‌ دست آمد.مجموعه اين‌ها را با ديد کلي‌اي كه خودمان که از جامعه زنان داشتيم تلفيق کرديم و قرار بر اين شد اين محورها را دنبال کنيم. در طول اين مدت علاوه بر بحث‌هاي قانونگذاري در حوزه زنان، در حوزه حقوق بشر و سازمانهاي مردم نهاد، فعاليت‌هايمان را متمرکز کرديم. چون اين حوزه‌اي مشترک حساب مي‌شود و به دليل سياه نمايي غربي‌ها در اين خصوص احساس نياز جدي به حضور زنان در عرصه بين‌الملل داشتيم. لطفا براي ما درباره لايحه حمايت از خانواده بگوييد. سرانجام مواد جنجال برانگيز آن چه شد؟ حدود 3 ، 2 سال درباره اين لايحه کار شد. اين لايحه نکات مثبت و فراواني در حوزه حمايت از خانواده دارد که به جز 3 ماده همه موارد آن به تصويب رسيد. در اين لايحه محورهاي مهمي در حمايت از زنان در قانون گنجانده شد و اعتقاد ما براين بود تا امروز به زنان در دادگاه‌هاي خانواده ظلم مي‌شد که با تصويب آن خلأهاي قانوني از اين دست برطرف شد. اين لايحه بيشتر به صورت شکلي به دعاوي خانوادگي مي‌پردازد و توجه بيشتري به رفع مهجوريت خانم‌ها دارد. البته يکي دو مورد هم بود که جنجال برانگيز و سياسي شد و اساس لايحه حمايت از خانواده را زير سوال برد که به جهت حساسيت برانگيزبودن و اينکه اختلاف نظرهاي متفاوتي وجود داشت اين مواد ‌شامل‌ بحث ازدواج مجدد و ديگري مهريه بود. خود ما نمايندگان زن هم اعتقاد داشتيم در بحث ازدواج مجدد در قانون جوري بيايد که محدود شود به موارد استثنايي و شروط متعددي در اين ماده گنجانده شود که اولا ازدواج مجدد با اجازه دادگاه باشد و ثانيا با اجازه همسر اول و ثالثا در يکسري شرايط خاص مثل زنداني بودن همسر يا احيانا اعتياد و داشتن بيماري صعب العلاج که راه درمان نداشته باشد. البته بازهم اين لايحه در کميسيون قضايي و توسط مسئولين دولتي و ديگر نمايندگان مجلس و ان جي اوهاي حمايت از خانواده و حتي برخي نمايندگان ادوار مجلس بررسي شد ولي متاسفانه باز هم شاهد يک جنجال آفريني خاص بوديم به ويژه از سوي رسانه‌هاي خارجي که بنا داشتند، وضعيت زن ايراني را اسفبار جلوه دهند و اين طور در رسانه‌هايشان مطرح مي‌کردند که قانوني در ايران در حال تصويب است که اجازه اختيار کردن 4 همسر را به مرد مي‌دهد. در واقع بعد از آنکه از اين ماده لايحه سوءاستفاده‌هاي سياسي و تبليغاتي شد، اين 2 ماده از اين لايحه حذف شدند و فقط يک ماده از لايحه مانده که ان‌شاءلله به‌زودي بررسي و در همين مجلس اين لايحه به تصويب مي‌رسد. طرح عفاف و حجاب هم سروصداي زيادي برپا کرد؟ در اين طرح مجلس چه مطالباتي از دستگاه‌هاي اجرايي داشت و پيشرفت اين طرح به چه ميزان بود؟ طرح عفاف و حجاب در واقع يک مصوبه از سوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي است که در واقع به منزله قانون است و دستگاه‌ها مي‌بايست آن را به اجرا دربياور ند که متاسفانه‌خيلي‌جدي‌گرفته شد.‌ يک بخش شايد به خاطرديدگاه‌هايي که در دولت وجود داردجلوي آن گرفته شد. با توجه به رويکرد کاملا فرهنگي ‌اي که طرح دارد وظايفي براي دستگاه‌هاي در نظرگرفته شد که غالبا وظايف فرهنگ‌سازي است و اين مايه تعجب است که چرا با عزم جدي از سوي دولتمردان پيگيري نشد درحالي‌که اين طرح فقط کارکرد سلبي نداشت بلکه برنامه‌ريزي فرهنگسازي شيوه‌هاي تبليغي و مجموعا تدوين شيوه‌هاي اسلام براي طرح عفاف و حجاب بودواز دولت اصولگرا اين انتظار مي‌رفت که توجه بيشتري به اين مقوله داشته باشد و متاسفانه همان طور که بحث فرهنگ در اين دولت مظلوم واقع شده است اين طرح نيز به همان صورت است. مجلس به شدت پيگير اين طرح بود و جلسات متعددي باوزرا در بخشهاي فراکسيوني برگزار شد تا اين مطالبه مردم که از نمايندگان مي‌خواستند براي جلوگيري از گسترش فرهنگ غرب و ترويج لاابالي گري فرهنگي و... برنامه‌ريزي و حرکتي صورت بگيرد. همين باعث شد تا مجلس يک فشاري بر دستگاه‌هاي اجرايي داشته باشدمثلا جلسات متعددي با وزيرکشورو وزارت ارشاد داشتيم و حتي اين طرح در کميسيون روحانيون مجلس و حتي در حضور رئيس‌جمهور هم مطرح شد و مجموع اينها باعث شد يک تحرکاتي در دولت صورت بگيرد و سوالاتي از وزير علوم پرسيديم. درباره وضعيت عفاف و حجاب در دانشگاه‌ها و خوابگاه‌ها تلاش داشتيم مسئولين را متوجه اين امر کنيم که اين طرح بايد در اولويت باشد چون از دغدغه‌هاي مردم است. در خوابگاه‌ها معضلاتي داشتيم مخصوصا آنهايي که خصوصي ‌و واگذار شدند گزارشاتي داشتيم که دانشجويان دختر و پسر در يک طبقه باهم زندگي مي‌کنند. اينها هشدارها و زنگ خطرهايي بود که مردم مطالبه داشتند. به هرحال جلسات خوبي برگزار شد اما کافي نيست و تا يک عزم جدي در سطح هيات دولت با محوريت شخص رئيس‌جمهور نباشد حرکت جدي اتفاق نمي‌افتد. نظرشمادرباره دانشگاه‌هاي تک جنسيتي چيست؟ اين طرح مدتي مطرح بود و سروصداهايي ايجاد کرد. ما بايد براي دخترانمان فرصت‌هاي خاص ايجاد کنيم درواقع دانشگاه‌ها يا مراکز آموزشي ايجاد کنيم تا خانمها بتوانند به راحتي در اين مراکز تحصيل کنند. بايد به صورت تخصصي رشته‌هايي را به اين دانشگاه‌ها يا مراکز تخصيص بدهيم و سطح علمي اين دانشگاه‌ها را بالا ببريم. ما در اين زمينه نمونه‌هاي موفقي داشتيم مثل دانشگاه‌هاي الزهرا و امام صادق(ع). مهم‌ترين اقدامات مجلس هشتم در حوزه زنان چه بود؟ در مجلس چند طرح کلان داشتيم که به تصويب رسيد و براي خانمها خيلي خوب بود. يکي از مهم‌ترين آنها بحث ارث بود که تا قبل از تصويب در مجلس هشتم خانم‌ها فقط از بنا ارث مي‌بردند. مثلا شما مي‌ديديد در روستاها خانواده‌اي چندين هکتار زمين و يک خانه کاهگلي هم دارد بعد از فوت شوهر، زن خانواده تنها از بناي آن خانه ارث ميبرد و از زمين هيچ ارثي نمي‌برد با وجود اينکه در روستاها خانم‌ها همپاي آقايان و حتي در برخي موارد بيشتراز آقايان، فعاليت‌هاي کشاورزي و... دارند و اين به نوعي ظلم محسوب مي‌شد تا اينکه با بررسيهايي که شد و استفتايي که از مقام معظم رهبري صورت گرفت اين طرح در مجلس تصويب شد و خانم‌ها هم از عرصه(زمين) و هم از اعيان(بنا) ارث مي‌برند. طرح ديگري که به تصويب رسيد بحث ديه خانم‌ها بود که اگر خانمي در اثر قتل عمد فوت مي‌کرد يك بند به بندهاي مجازات اسلامي اضافه شد تا مابقي ديه يک زن توسط دولت پرداخت شود و خانواده زن مي‌توانند تقاضاي قصاص کنند. عمده مراجعات مردمي به شما براي چه کاري است و چه مشکلاتي در اولويت قراردارد؟ بيشتر خانم‌ها اولين مسئله‌اي که برايشان اولويت دارد و دغدغه دارند مسائل معيشتي و بيمه است. در کنارش موضوعاتي چون بحث اشتغال بانوان هم هست. شما در کميته بانوان جبهه متحد اصولگرا عضويت داريد. در اين کميته چه اهدافي را دنبال مي‌کنيد؟ اهداف کميته زنان شامل افزايش مشارکت زنان در بحثهاي سياسي و اجتماعي است که هم در عرصه داخلي و هم در عرصه بين‌الملل تاثيرگذار است. هدف ديگر اين است که کانديداهاي خانمي که صلاحيت ‌ و سابقه مثبتي دارند و اين انگيزه را براي حضور در مجلس دارند به جبهه متحد اصولگرايان معرفي کنيم تا در مجلس آينده تعداد بيشتري از کرسيهاي مجلس را خانم‌ها در اختيار داشته باشند. به هيچ وجه اين 8 نفرخانم از 290 نفر نماينده شايسته نيست. هدف بعدي اين است که خلأهاي قانوني در حوزه زنان و خانواده را بررسي و قوانين متناسب با آنها رابتوانيم پيش‌بيني کنيم. همچنين به دنبال جريان‌سازي در حوزه زنان هستيم. بايد نگاه اصولگرايان به زن و خانواده را تبيين کنيم که اين برگرفته از نگاه اسلام به جايگاه زن در خانواده و جامعه اسلامي است. از نظر اجرايي تا به حال چه اقداماتي انجام داده ايد؟ در استانهاي مختلف دست به کارشديم تا گزينه‌هاي مطلوب را به بزرگان جبهه متحد معرفي کنيم. از بزرگان جبهه متحد مي‌خواهيم تا حمايت از خانم‌هاي انقلابي و متعهد و توانمند را يکي از اولويت‌هاي خود قرار دهند چون خانم‌ها در شرايط حاضر در فرصت برابري با آقايان نيستند. براي اين مقصود مي‌توان با مصاحبه‌ها، بولتن‌ها، سخنراني‌ها، سايت‌هاي تخصصي ويژه بانوان و همچنين ارتباطات چهره به چهره، اين فضاسازي‌ها را انجام داد. هرچه برنامه‌ريزي بهتر و دقيق‌تري داشته باشيم انتخابات پرشکوه‌تري در پيش داريم. پيش‌بيني شما از تعداد کرسي‌هايي که زنان به خود اختصاص خواهند داد چيست؟ تلاشمان براين است که تعداد کرسيهاي زنان در مجلس را افزايش دهيم البته براي ما هم حضور کمي مهم است هم کيفي. در برخي کشورها قوانيني تصويب کردند و تعداد مشخصي از کرسيهاي مجلس را به خانم‌ها اختصاص دادند، ما درايران اين شرايط را نداريم پس هيچ ضمانتي براي تعداد تصاحب کرسيها توسط خانمها وجود ندارد. چرا خانمها با توجه به اينکه نيمي از جامعه را تشکيل مي‌دهند و تاثيرگذاري زيادي مي‌توانند در نتيجه آرا‌ داشته باشند، کمتر به نمايندگان زن راي مي‌دهند؟ اين مسئله مي‌تواند چند علت داشته باشد. يکي اينکه برخي خانم‌هاي توانمند شايد خيلي انگيزه براي اينگونه رقابت‌ها نداشته باشند و شايد با روحيات آنها سازگار نباشد و ديگر اينکه کار براي خانم‌هايي که به طور مستقل از شهرهاي کوچک کانديدا مي‌شوند بسيار سخت است و اگر در ليست احزاب و گروهي باشند کارشان راحتتر مي‌شود.در اينجا اين احزاب هستند که بايد از اين خانمها حمايت کنند. دليل ديگر اين است که فرهنگ حضور و مشارکت خانم‌ها هنوز در جامعه جانيفتاده است و اين چيزي نيست که به صورت چکشي بخواهد حل شود و نياز به فرهنگ‌سازي دارد. مثلا در شوراي شهر خانم‌ها حضور موفق دارند. در خيلي از شهرها و شهرستان‌ها و بعضا حتي آقايان مي‌آيند و مي‌گويند اين خانم به اندازه 10 نفر از آقايان فعاليت مي‌كند و مسئولانه كار مي‌كند. ‌اين فرهنگ در شوراها جا افتاده اما در مجلس آنچنان كه شايسته هست هنوز جا نيفتاده است. بگذاريد مثالي براي شما بزنم. در همين مركز پژوهش‌هاي مجلس، طرح‌ها و پروژه‌هايي كه در حوزه زنان به آنجا مي‌رود و كارشناسان مركز بايد نظر بدهند، نوع نگاه، نگاهي نيست كه متناسب با مطالبات مقام معظم رهبري و با انديشه حضرت امام(ره) در حوزه زنان باشد. كاملا نگاه سنتي و مردسالارانه است و نمود آن را در تحقيقاتي كه نتيجه آن را به ما مي‌دهند مي‌بينيم. اين نمودي از يك جامعه است و مي‌بايست براي اصلاح آن كار شود. به نظر شما متوسط حقوق يك خانواده در ماه چقدر بايد باشد؟ سوال سختي پرسيديد! من تا قبل از ورود به مجلس خريد مي‌رفتم ولي الان فرصت چنداني ندارم فقط گاهي براي بررسي قيمت كالاها و اجناس ضروري براي آنكه در مجلس بتوانيم از اين بابت هم تصميمات لازم را داشته باشيم و اطلاع از وضعيت معيشتي مردم داشته باشيم پرس و جوهاي ميداني دارم. گاهي ممكن است در تاكسي يا مترو باشم و با آنها مواجه شوم. در جواب شما كه يك خانواده يك نفره چه ميزان درآمد داشته باشد بستگي به شرايط خانواده دارد اما به نظر من حداقل 5/ 1 ميليون در ماه براي خانواده‌اي كه مستاجر هستند. شما ماهانه چقدر حقوق مي‌گيريد؟ بين يک ميليون و چهارصد هزار تومان تا يک ميليون و هشتصد هزار تومان كه هزينه وام از اين مبلغ كم مي‌شود. خانم دکتر، يارانه مي‌گيريد يا نه؟ نه، نمي‌گيرم چون خود را مستحق دريافت يارانه نمي‌دانم. نظرتان درباره پرداخت نقدي يارانه‌ها چيست؟ به‌طور كلي اجراي طرح هدفمندي يك ضرورت بود و بالاخره در نحوه اجرا اختلاف‌نظرهايي هست. خودپرداخت نقدي با توجه به قيمت حامل‌هاي انرژي و آب و برق يك ضرورت بود ولي ساير ابعاد اين طرح مثل بحث حمايت معيشتي در قالب بيمه‌ها و تامين اجتماعي و اينها و همچنين بحث بسته‌هاي حمايتي از توليدكنندگان مباحثي است كه با دولت اختلاف‌نظر داريم. خانم دکتر، شما اخبار را از كدام منابع دريافت مي‌كنيد؟ صدا و سيما، رسانه‌هاي مكتوب و سايت‌ها را رصد مي‌كنم. البته جلسات منظمي هم با برخي افراد در حوزه‌هاي مختلف داريم که کمک مي‌کنند.