اخلاق انتخاباتی از دیدگاه امام خمینی(ره)

تریبون: پر واضح است که گروه‎‎هایی سیاسی طرفدار انقلاب برای حفظ وحدت میان خود و جلوگیری از القای اختلاف که به شکاف در میان هواداران‎شان می‎انجامد، باید سعی کنند نسبت به اشتباهات یکدیگر اغماض داشته باشند تا وحدتی پایدار شکل بگیرد. ما به‎عنوان پیروان دین اسلام افتخارمان این است که کامل‎ترین راهنمای زندگی را در اختیار داریم و عمل به این برنامه را تضمین‎کننده رستگاری و سعادت خود می‎دانیم. اسلام همواره و در هر شرایطی ما را به رعایت اخلاق دعوت کرده و در سیره معصومین (علیهم‎السلام) نیز لزوم رعایت رفتار اخلاقی مشهود و واضح است؛ و در شرایطی که دو یا چندنفر می‎خواهند برای جلب رأی و نظر مردم با یکدیگر بپردازند، قطعا این ضرورت بیش از پیش احساس می‎شود. امام خمینی (رحمت‎الله‎علیه) به‎عنوان بنیان‎گذار نظام جمهوری اسلامی ایران، همواره به رعایت مسائل اخلاقی به‎ویژه در سیاست اهتمام ویژه داشته و توصیه‎‎های زیادی نیز در این زمینه داشته‎اند. در این گزارش به مرور بعضی از بیانات رهبر کبیر انقلاب درباره اخلاق انتخاباتی می‎پردازیم: لزوم حفظ وحدت و پرهیز از خود مطلق‎انگاری امام خمینی (رحمت‎الله‎علیه) همواره یکی از دلایل پیروزی انقلاب اسلامی را علاوه‎بر الطاف الهی، حفظ حدت کلمه توسط اقشار مختلف دانسته و مردم و مسئولین را به حفظ وحدت توصیه میکردند. پرواضح است که گروه‎‎هایی سیاسی طرفدار انقلاب برای حفظ وحدت میان خود و جلوگیری از القای اختلاف که به شکاف در میان هواداران‎شان می‎انجامد، باید سعی کنند نسبت به اشتباهات یکدیگر اغماض داشته باشند تا وحدتی پایدار شکل بگیرد. امام خمینی (رحمت‎الله‎علیه) در یکی از مطالب خود در بحث نقد سازنده که ارتباط مستقیمی با اخلاق انتخاباتی دارد می‎فرمایند: «هیچ‎کس نباید خود را مطلق و مبرای از انتقاد ببیند. البته انتقاد غیر از برخورد خطی و جریانی است. اگر در این نظام کسی یا گروهی خدای ناکرده بی‎جهت در فکر حذف یا تخریب دیگران برآید و مصلحت جناح و خط خود را بر مصلحت انقلاب مقدم بدارد، حتما پیش از آن‎که به رقیب یا رقبای خود ضربه بزند به اسلام و انقلاب لطمه وارد کرده است. در هر حال یکی‎ از کار‎هایی که یقینا رضایت خداوند متعال در آن است، تألیف قلوب و تلاش جهت زدودن کدورت‎ها و نزدیک ساختن مواضع خدمت به یکدیگر است. باید از واسطه‎‎هایی که فقط کارشان القای بدبینی نسبت به جناح مقابل است، پرهیز نمود. شما آن‎قدر دشمنان مشترک دارید که باید با همه توان در برابر آنان بایستید، لکن اگر دیدید کسی از اصول تخطی می‎کند، در برابرش قاطعانه بایستید.»۱ مکلف بودن همه بر اجتناب از اختلاف آن‎چنان‎که گفته شد، رهبر کبیر انقلاب اسلامی همواره بر حفظ وحدت تأکید داشتند. ایشان همواره درصدد بودند مردم و سیاسیون را از خطر اختلاف و در نتیجه پیروزی کفر باخبر سازند. ایشان در فرازی دیگر از سخنان خود می‎فرمایند: «مردم در انتخابات موظفند، موظف شرعی هستند که اختلافات کوبنده را از آن دست بردارند و این یک امری است که بین همه هست، یعنی یک تکلیفی متوجه به همه هست، به من طلبه که این‎جا نشسته‎ام و به شما علما و همه علمای بلاد و همه قشر‎های ملت، همه روشن‎فکران، همه نویسندگان، گویندگان، به همه تکلیف شرعی است که نگذارید مسأله مثل مسأله مشروطیت بشود. عبرت بگیرید از آن‎جا، اگر مثل او بشود، آن‎هایی که مخالف با اسلام و جمهوری اسلامی هستند و بازیگر هستند، آن‎ها می‎آیند قبضه می‎کنند. یکی از اموری که خیلی لازم است، همین مسأله است که باید تذکر بدهند آقایان»۲ نقش نظام سلطه در اختلاف‎افکنی میان گروه‎‎های معتقد به انقلاب امام خمینی مکررا با به یادآوری انقلاب مشروطه و اختلافاتی که منجر به شکست آن شد، همواره به گروه‎‎های سیاسی نقش نظام سلطه در اختلاف‎افکنی و بهره‎برداری آن‎ها از اختلاف را گوشزد می‎کردند. ایشان در یکی دیگر از فراز‎های سخنان خود می‎فرمایند: «اگر همه برای خدا هست، با هم تفاهم کنید. البته تبلیغ هیچ مانعی ندارد، لکن مثل مشروطه نشود. آن‎طور نشود که هر کدام دیگری را بکوبند و آنی که دشمن ما می‎خواهد، خطوط مختلفه را در انتخابات عملی کند. شما همه می‎خواهید که اسلام در این مملکت تحقق پیدا کند، همه می‎خواهید که این جمهوری اسلامی ادامه پیدا بکند، ادامه این به این است که شما در مواردی که می‎بینید که دارند شیاطین نقشه می‎کشند و توطئه می‎کنند تا شما را به‎جان هم بیندازند، بنشینید با هم و تفاهم کنید و آن‎ها را مأیوس کنید. امروز دارند تهیه می‎بینند مخالفین شما، مخالفین جمهوری اسلامی، که برای انتخابات ایجاد نفاق کنند، و این یک خطری است برای کشور ما. این‎ها با زور نمی‎توانند کاری انجام بدهند، نه آمریکا، نه شوروی، با فشار و زور به یک کشوری که همه با هم هستند، نمی‎توانند آسیب برسانند، لکن با توطئه و وادار کردن عمال خودشان در داخل می‎توانند ایجاد نفاق کنند و بهانه هم انتخابات.»۳ رعایت اخلاق در هر شرایط تجربه ریاست‎جمهوری ابوالحسن بنی صدر و اظهار نظر امام خمینی (رحمت‎الله‎علیه) که فرمود من از همان اول با بنی‎صدر مخالف بودم؛ نشان از اهتمام ایشان به موضوعی مهم به نام لزوم رعایت اخلاق، حتی برای جلوگیری از کار‎های خلاف دارد. اگرچه امام به‎دلیل هوش و تجربه بالای خود سرنوشت بنی‎صدر را می‎دانست، اما رعایت اخلاق را سرلوحه کار خود قرار داد. در همین راستا، ایشان همواره به رعایت اخلاق انتخاباتی اهتمام داشته و فرمودند: «از آقایان کاندیدا‎ها و دوستان آنان انتظار دارم که اخلاق اسلامی - انسانی را در تبلیغ برای کاندیدای خود مراعات؛ و از هرگونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک‎حرمت باشد خودداری نمایند، که برای پیش‎برد مقصود، ولو اسلامی باشد، ارتکاب خلاف اخلاق و فرهنگ، مطرود و از انگیزه‎‎های غیر اسلامی است.»۴ رعایت اخلاق انتخاباتی از سوی همه گروه‌ها امام خمینی به‎عنوان پدر معنوی مردم ایران، همواره نقش معلم و راهنما را برای مردم ایفا می‎کردند. ایشان درباره لزوم رعایت اخلاق به‎ویژه در مسائل انتخاباتی می‎فرمایند: «من از همه قشرها، از همه ملت می‎خواهم که آداب اسلامی خودشان را نسبت به همه امور، خصوصا در انتخابات حفظ کنند. و مبادا خیال کنند که مبارزات انتخاباتی عبارت از این است که به دیگران بد بگویند و کارشکنی بکنند. البته دعوت به انتخاب اشخاص مانع ندارد، لکن توجه داشته باشند که… همه با هم برادروار در یک مقصد باشیم. در یک مقصد باشید. و خداوند را شاهد بدانید، و ناظر بدانید، و نهضت را لکه‎دار نکنید. دشمن‎ها درصددند که خرده‎گیری کنند. و من امیدوارم که خداوند همه شما را تأیید کند. و همه با سلامت این انتخابات را هم بگذرانید و بعد را هم همین‎طور.»