خوش‌چهره: دولت‌‌های هاشمی و خاتمی سكولار بود

هفته‌نامه دانشجويان در آخرين شماره خود گفت‌وگويي با محمد خوش‌چهره منتشر كرده است كه متن آن در ذيل مي‌آيد: محمد خوش‎چهره از تحريف صحبت‎هايش بسيار گلايه‎مند است و مي‎گويد، در جايي گفتم رأي من در سال 84، به آرمان‎ها و شعارهاي انقلاب بود، نه به شخص احمدي‌نژاد، اما برخي گفتند كه فلاني به احمدي‌نژاد رأي نداده است! به همين خاطر بسيار تأكيد داشت كه در انتشار اين گفت‎وگو دقيق باشيم و ما نيز سعي كرديم آن‎چه در ذيل مي‎آيد، نعل به نعل، سخنان محمد خوش‎چهره باشد در باب انتخابات 22خرداد. * دانشجويان: دليل اصلي مشاركت 85 در صدي مردم را در 22 بهمن چه مي‌دانيد؟ - خوش‎چهره: نظام جمهوري اسلامي با تدابير حضرت امام (ره) از دو واژه جمهوريت و اسلاميت تشكيل مي‎شود، كه اولي (جمهوريت) يعني شكل نظام متكي بر آراي مردم است و دومي (اسلاميت) يعني اين كه ماهيت و جوهره نظام ما براساس اسلام‎ست. بنابراين مشاركت مردم در انتخابات، يك اصل هويت بخش به نظام است. البته حضور مردم در انتخابات متأثر از الگويي است كه از زمان حضرت امام تا كنون شكل گرفته است. يعني اصولا حضور مردم نشان داده است كه حضور آن ها در عرصه هاي مختلف سياسي اجتماعي متأثر از باور آن‎هاست و اين باورها اگر چه با سلائق سياسي مختلف، در هر دوره متفاوت بوده است، ولي بايد بگوييم كه هميشه اعتماد يك نقش اساسي و مهم براي حضور مردم بوده استكه در اين دوره نيز وجود داشت. براي بررسي درصدها معمولا بايد شرايط و مقتضيات هر دوره را نيز در نظر گرفت. يعني ضمن اصل حضور و مشاركت كه يك جريان هويت بخش در نظام است، درصد حضور مردم هم بستگي به فضاي محيط سياسي اجتماعي و حتي اقتصادي هر مقطع دارد. متعاقبا مشوق‎هاي محيطي كه هر دوره باعث ترغيب مردم به حضور در انتخابات مي‎شود، مي‎تواند فرق داشته باشد. و يا برعكس فضاهاي سياسي كه رقابت‎هاي تنگاتنگي را در پي داشته باشد، چه نفيا و چه اثباتا، مي‎تواند يكي ديگر از عوامل مؤثر در حضور بيشتر مردم باشد، چراكه بعضا افزايش ميزان حضور به جهت نه گفتن به وضع موجود است و يا برعكس براي تأييد وضع موجود. در بحث انتخابات هر دوره، به‎ويژه دوره قبل، تلفيقي از اين دو مسأله را مي‎توان ديد و قطعا اين شكاف اصلي در انتخابات دو سال پيش بود كه آن مشاركت را رقم زد. * دانشجويان: اصلاح‌طلبان هميشه ادعا داشتند كه در صورت پاي كار آمدن آرأي خاموش، ما پيروز انتخاباتيم؛ اما با وجود اين در انتخابات قبلي شاهد بوديم كه اگر چه قريب به 10 ميليون رأي خاموش به ميدان آمدند اما آقاي احمدي نژاد پيروز انتخابات شدند، علت اين مسأله را در چه مي‎بينيد؟ - خوش‌چهره: من قبل از اين‎كه بخواهم به بحث پيروزي يا شكست بپردازم كه البته يك بحث تخصصي و براي صاحب نظران حوزه خودش است، بايد به اين نكته اشاره كنم كه حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبري (حفظه الله) هميشه مشاركت حداكثري را بزرگترين پيروزي براي كل نظام عنوان كرده‎اند؛ مثلا رهبر معظم انقلاب واقعه دوم خرداد را مسأله‎اي فراجناحي و يك موفقيت براي نظام ‎دانسته‎اند، چراكه به خاطر اين مسأله يك ظرفيت بالايي در نظام پديد آمده كه اين تعداد رأي بالا را در بر دارد. بنابراين چگونگي ظرفيت‎هاي نظام در هر انتخاباتي مهم‎تر از اين‎‎ست كه رجزهاي سياسي جناح‎ها را ملاك قرار ‎دهيم. بالأخره هر فرد يا كانديدايي سليقه‎اي دارد متفاوت با ديگري و حرف خود را مي‎زند كه در اصلاح سياسي به آن رجزهاي انتخابتي مي‎گويند كه باتوجه به ميزان سلامت فضا و رعايت اخلاق انتخاباتي و اخلاق اسلامي مي‎تواند متفاوت باشد. اما به هر حال تأكيد حضرت آقا همواره بر جلب مشاركت حداكثري بوده است. مي‎توانيم آرا را متشكل از طيف سفيد (كه بعضي آن‎ها را ارزشي و موافق نام مي‎برند) و طيف خاكستري و طيف قرمز بدانيم. مهم اين است كه در يك كشور و يك انتخابات طيف سفيد به‎صورت گسترده حضور داشته باشد. ولي بالأخره به‎خاطر نوع كاركرد دولت‎هايي و احزابي كه سر كار هستند، چه نفيا و چه اثباتا، اين رأي‎ها و اين درصدها متفاوت مي‎شود. لذا اگر بتوانيم طيف خاكستري را كه نسبت به انتخابات بي‎تفاوت است يا اين‎كه مي‎خواهد كه در انتخاب حضور داشته باشد، ولي هنوز رأي خود را قطعي نكرده و يا حتي طيف خاكستري‎اي كه رأيش به طرف مخالف متمايل شده، در انتخابات وارد صحنه كرده و جذب كنيم، اين امر فوق العاده مهمي است كه نخبگان، مسئولين نظام و كليه افراد و عناصري كه جنبه مرجع داشته و مي‎توانند تأثيرگذار باشند، بايد به آن توجه داشته باشند. من فكر مي‎كنم ما مجموعه‎اي از اين مسائل را در انتخابات 88 داشتيم كه در كنار هم فضا را براي اين مشاركت بالا ايجاد كرد. * دانشجويان: جناب دكتر خوش‎چهره در ادامه سؤال قبلي و به دليل تحليل حضرتعالي مي‎پرسم، اين‎كه آراي خاموش يا همان طيف خاكستري كه در انتخابات حاضر شدند و رأي خود را به آقاي احمدي‎ نژاد دادند، به دليل عملكرد نامناسب دولت اصلاحات در هشت دوره ساله خود و انتصاب آقاي موسوي به اصلاح طلبان نبود؟ - خوش‌چهره: ببينيند من نمي‎خواهم سلايق شخصي خود را در تحليل دخالت بدهم، اگر به انتخابات دوم خرداد نگاه كنيد، عملكرد انتخاباتي و يك نوع افراط در فرصت‎هاي انتخاباتي، طيف خاكستري را كه درصد قابل توجهي هم بود، به سمت جناح اصلاح‎طلبان برد و حتي برخي از آراي جريان حزب‎اللهي هم به سبد آقاي خاتمي ريخته شد. اگر چه بعدها، خيلي از اين افراد با نوع عملكردي كه از دولت اصلاحات، به‎ويژه طيف افراطي اصلاحات ديدند، در تقابل جدي با آن‎ها درآمدند. ببينيد اگر دولتي براي بار دوم كانديدا مي‎شود، كاردكردهاي اقتصادي خيلي مهم است. مثلا در دوره دوم دولت سازندگي با كاهش معني‎دار رأي مواجه بوديم، درحالي‎كه در بعضي از دوره‎هاي ديگر اين‎طور نبود و دليلش صرفا بر مي‎گردد به عملكردي كه در حوزه اقتصاد يا بعضي از حوزه‎هاي ارزش در تحليل‎هاي عمومي مطرح بود. رأي دوره دوم آقاي احمدي نژاد هم بايد همين طور سنجيد. * دانشجويان:‌ شما در جايي گفته بوديد كه دولت نهم تمام شعار‎هاي انقلاب را مصادره كرد، آيا رأي 24 ميليوني به احمدي نژاد را پاسخ مردم به اين شعار ها نمي‎دانيد و اين‎كه دولت توانسته است در تحقق اين شعارها موفق باشد؟ - خوش‌چهره: نه، البته اين‎طور كه مصادره كرد نگفتم، جمله به صورت عبارت سؤالي بود. من اين حرف را در مدرسه معصوميه در قم حدود چهار سال پيش گفتم. سوالم هم اين بود كه ما آن‎قدر كه نگران دولت جاري و اصولگرايي خودمان هستيم، نگران دولت آقاي هاشمي يا دولت آقاي خاتمي، نبوديم . چون دولت‎هاي اصلاحات و سازندگي مواضع‎شان شفاف و بعضا سكولار بود. بنابراين اين نگراني خط خودش را نشان مي‎داد و نوع مقابلات هم معلوم بود. منظورم اين بود كه با توجه به اين‎كه شعارها و آرمان‎هاي انقلابي ما در اين مقطع عرضه شده و اصطلاحاً ريخته شده روي صحنه - كه نظر مقام معظم رهبري هم مبني بر نزديكي ديدگاه ها و نظرات به كرات مطرح شده- بايد ديد اين شعارها كه الان ريخته شده روي صحنه به راستي مصادره شده و يا نه اين‎ها باور هستند و بايد ببينيم اگر باور هستند، سطحي‎اند يا عمقي. چون ما مصادره شعارها را از زمان بني‎صدر به بعد در انقلاب داشته‎ايم. حالا اگر پس از طرح اين شعارها - مثل شعارهايي اساس و بحث‎شان عدالت و ارتقاي معنويت است - اما از پس آن‎ها نتوانيم بر بياييم، نگران كننده‎ست. به همين خاطر است كه ما آن‎قدر كه نگران مسائل دولت و مجلس اصول‎گرا هستيم، نگران دولت هاي قبل نبوديم. كه شعارهاي ديگري داشتند و خروجي آن‎ها نيز سكولاريسم بود. * دانشجويان: وضعيت اصول‎گرايان و اصلاح طلبان را در انتخابات مجلس چطور مي‎بينيد؟ - خوش‌چهره: قطعا اگر فضاي رقابت و انتخابات گسترده‎اي را بتوانيم طراحي كنيم كه به نفع نظام هم هست. يك رقابت تنگاتنگي به‎وجود مي‎آيد. نوع آرايش‎ها را نمي‎شود الان قضاوت كرد. قطعا پيروزي در انسجام است و اگر تعدد سلايق وجود داشته باشد، مخصوصاً ميان اصول‎گرايان، قطعا به توفيق‎هاي مورد نظر نمي‎توانيم برسيم. بنابراين ميزان انسجام وحدت و واژه‎هايي تحت عنوان همگرايي و غيره، مي‎تواند در نتيجه تأثير داشته باشد. لذا خط اول قبل از هر كار ديگري بايد فضاي حداكثري داشته باشيم، چون پاسخ معنيداري به دنياي سلطه بلاخص آمريكا و... خواهيم داد. و اگر اين وضعيت حداكثري صورت بگيرد، فكر مي‎كنم كه يك رقابت معني‎داري را خواهيم داشت. * دانشجويان: شما و برخي از نمايندگان در دور هفتم مجلس، گروهي را راه اندازي كرديد به نام اصول‎گرايان مستقل، اين استقلال از چه چيزي بود و آيا در انتخابات مجلس بروز و ظهوري خواهد داشت؟ - خوش‌چهره: اين سؤال بسيار خوبي‎ست. اساس ملاك عمل ما در اصول‎گرايي همان تعابيري‎ست كه حضرت امام و مقام معظم رهبري در صحبت‎هاي عمومي و خصوصي خودشان داشته‎اند. نمي‎شود اصول‎گرا بود، ولي وامدار بود؛ نمي‎شود اصول‎گرا بود، ولي زيك زاكي حركت كرد؛ نمي‎شود اصول‎گرا بود و در جايي‎كه ضرورت دارد، مسئولانه برخورد نكرد. بنابراين اين جريان باعث شد كه يك نوع استقلال وجود داشته باشد؛ يعني ضمن اين‎كه شما در زير پرچم اصولگرايي هستيد، ضروري‎ نيست از يك سري افراد كه صحنه‎گردان مجلس هستند، تبعيت محض كنيد. لذا استقلال مفهومش اين بود. * دانشجويان: آيا اين گروه در انتخابات پيش روي مجلس، ظهور و بروزي خواهد داشت؟ - خوش‌چهره: ما بايد بگوييم كه خيلي از اين فضاهاي سياسي، براي نخبگان و عقلا فضاي مناسبي نيست. ما بايد ببينيم كه فضاي مجلس در چه تعادل منطقي و افراد قرار مي‎گيرد لذاه به اعتقاد من در چنين فضايي‎ست كه مفهوم حضور و اثرگذاري مي‎تواند معنا داشته باشد. * دانشجويان: آيا خود شما در انتخابات مجلس كانديدا مي‎شويد؟ - خوش‌چهره: من فعلا هيچ تصميمي ندارم.