پرهیزگاری از سرنوشت تکراری در گفت گوهای هسته ای

واحد خبر آفتاب: در هفته جاری گفت وگوهای ایران و کشورهای تاثیرگذار در قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل پس از ۱۵ ماه و پس از تصویب یک قطعنامه دیگر علیه ایران، از سر گرفته خواهد شد. اکنون باید دید چه بر سر دور پیشین مذاکرات هسته ای ایران در تابستان ۲۰۰۹ آمد که از یک سو گفت وگوها را ناکام گذاشت و از سوی دیگر یک قطعنامه تحریم دیگر از سوی شورای امنیت را به کارنامه دیپلماسی هسته ای ایران افزود. این بازبینی موجب پرهیز از رفتارهای برهم زننده روند گفت وگوها خواهد شد. پیش از این، آخرین دور از گفت وگوهای عملی میان ایران و کشورهای ۱+۵ در اکتبر سال ۲۰۰۹ میلادی برگزار شد. مسئله تأمین سوخت هسته ای ۲۰درصد برای رآکتور تهران، از ۲۹تیرماه ۸۸ و سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی به ژنو آغاز شد. سعید جلیلی در آن سفر، با فرستادگانی از ۶کشور موسوم به گروه ۱+۵ گفت وگو کرد. در مذاکرات ژنو، سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، نماینده ایران و هفتمین میهمان سوئیس بود. این گردهمایی در ویلایی باستانی متعلق به قرن ۱۸میلادی در روستای گنتاد حوالی ژنو برگزار شد. در این نشست بود که جلیلی و نیکلاس برنز فرستاده کاخ سفید ۴۵دقیقه با هم صحبت کردند. شرکت کنندگان در آن نشست توافق کردند دور بعدی مذاکرات باحضور جلیلی، خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نمایندگان ۶ کشور تا پایان اکتبر برگزار شود. پس از آن، در مذاکرات اول اکتبر ۲۰۰۹ (۹ مهر۸۸) پیشنهادی روی میز مذاکره فرستادگان ایران با ۶کشور آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین گذاشته شد؛ پیشنهادی که طی آن ایران سوخت هسته ای با غنای ۳/۵درصد را به کشوری دیگر از کشورهای گروه ۱+۵ تحویل می دهد و سوخت هسته ای با غنای ۱۹/۷۵ درصد - که به ۲۰درصد معروف شده- تحویل می گیرد. در آن زمان آمریکا، روسیه و فرانسه دراین باره اعلام آمادگی کردند. اواخر مهرماه کارشناسان ایرانی برای توافق در مورد مقدمات خرید هسته ای به وین رفتند تا با نمایندگان کاخ سفید، کرملین و الیزه مذاکره کنند. پیش نویس توافقنامه ای که در وین نوشته شد، از ایران می خواست که ٨٠ درصد از ۱/۵ تن اورانیوم با غنای پایین -۳/۵ درصد- خود را برای غنی سازی بیشتر تا پایان سال میلادی جاری به روسیه بفرستد، اما تهران پس از تعللی طولانی در پاسخ قطعی به پیش نویس این توافقنامه، نسبت به تحویل اورانیوم غنی شده با غنای بالا و بلوکه نشدن اورانیوم غنی شده ایرانی با غنای پایین ابراز تردید کرد. به گزارش رویترز، شبکه تلویزیونی عربی زبان العالم ۵ آبان به نقل از مقامی ایرانی که نامی از وی برده نشد، گزارش داد که ایران در عرض ٤٨ساعت آینده پاسخ خود را به این توافقنامه می دهد اما خواستار تغییرات مهمی خواهد شد. این پاسخ ایران در اظهارنظر دیپلمات های هسته ای ۶کشور، به بی اعتنایی ایران نسبت به پیش نویس توافق ژنو و وین تعبیر شد. ۵۳ روز بعد از نشست ژنو و در میانه پاییز، نشست دیگری در بروکسل برگزار شد؛ با این تفاوت که در میهمانی بروکسل میهمان هفتم ژنو غایب بود. از ایران کسی به پایتخت بلژیک دعوت نشده بود و فرستادگان واشنگتن، مسکو، لندن، پکن، پاریس و برلین گردهم آمده بودند تا در غیاب فرستاده تهران، درباره تهران با یکدیگر صحبت کنند. نمایندگان کشورهای عضو گروه موسوم به ۱+۵ که در بروکسل گرد هم آمده بودند، نسبت به تحقق توافق های وین ابراز دلسردی کردند. اندکی بعد، مقامات ایران و طرف های مذاکره هسته ای، هر دو از فرصتی ۲ماهه درباره تصمیم گیری برای نحوه تبادل سوخت مورد نیاز ایران با غنای ۱۹/۷۵درصد خبر دادند. مقامات ایرانی از این دوماه با عنوان «ضرب الاجلی برای غرب» یاد می کردند و مقامات دیپلماتیک غربی این دو ماه را «فرصتی برای ایران» می خواندند. بیش از ۳ ماه بعد، رییسان جمهور ایران و ترکیه و برزیل جمع شدند و بیانیه ای موسوم به بیانیه سه جانبه تهران را امضا کردند را که طی آن بدون حضور طرف فروشنده، بر امانت گذاری سوخت هسته ای در ترکیه و تحویل آن به تهران تاکید شد. گروه ۱+۵ بیانیه تهران را در همان ژوئن ۲۰۱۰ رد کرد و اساسا قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد با رد همان نشست سه جانبه ماه ژوئن در تهران به تصویب رسید، هرچند که ترکیه و برزیل هم در جایگاه اعضای غیردایم شورای امنیت به آن رای منفی دادند اما قطعنامه ۱۹۲۹ که در ایران به قطعنامه چهارم تحریم ها بر سر پرونده هسته ای ایران مشهور است، تحریم های یکجانبه آمریکا، کانادا، اتحادیه اروپا، استرالیا، ژاپن و کره جنوبی را علیه ایران درپی داشت.