دولت در لبه تیغ

گروه سیاست سایت فردا - محمد جواد ظریف روز‌های خوبی را نمی‌گذراند. همزمان با کاهش محبوبیت عمومی و انصراف اصلاح‌طلبان از حمایت از وی در انتخابات پیش‌رو، شاهد افول وی در جایگاه وزارت خارجه نیز هستیم. حضور او در جلسه امروز مجلس و گرفتن دو کارت زرد شاهد این مدعا است. او به مجلس رفته بود تا به دو سوال جواد کریمی قدوسی نماینده مشهد و فرهاد بشیری نماینده پاکدشت پاسخ دهد، اما موفق نشد که هیچ یک را قانع کند و دو کارت زرد را یکجا گرفت. این امر به معنی آن است که با سوال و قانع شدن بعدی کارت سوم را دریافت کرده و در معرض استیضاح قرار می‌گیرد. چراکه براساس اصلاحات صورت گرفته در آیین نامه مجلس در مرداد ماه سال ۹۸ «طرح استیضاح وزرا پس از دریافت ۳ کارت زرد از نمایندگان در اولین جلسه علنی مجلس شورای اسلامی اعلام وصول می‌شود.» حال اگر شرح مذاکرات امروز مجلس و مخالفت‌های شدید نمایندگان با سیاست‌ها و دیپلماسی دولت که ظریف متولی آن است را در نظر داشته باشیم، تصور اینکه وی در سوال بعدی کارت نگیرد یا در نتیجه استیضاح، عزل نشود بعید خواهد بود. این شرایط فرضی، اما جدای از آنکه در آینده سیاسی ظریف اثرداشته و ممکن است رئیس جمهور بعدی را از تلاش برای رای اعتماد گرفتن از همین مجلس برای او و وزیر کردنش منصرف کند؛ برای دولت روحانی نیز حائز اهمیت است. اهمیت اخذ سومین کارت زرد ظریف برای دولت، اما از این جهت است که کابینه روحانی فقط یک گام تا افتادن از حد نصاب دارد. لازم به ذکر است که اصل ۱۳۶ قانون اساسی، صراحتاً بیان می‌دارد رئیس‏ جمهور می‏‌تواند وزرا را عزل‏ کند و در این‏ صورت‏ باید برای‏ وزیر یا وزیران‏ جدید از مجلس‏ رأی‏ اعتماد بگیرد و در صورتی که پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت، نیمی از هیئت وزیران (شامل ۱۸ وزارتخانه) تغییر کنند، دولت باید مجدداً از مجلس شورای اسلامی برای هیئت وزیران خود، تقاضای رأی اعتماد کند. یادآوری می‌شود که دولت روحانی تا کنون هشت بار به ترکیب کابینه دوازدهم دست زده است. خاطرمان هست که سیدمحمد بطحایی آموزش و پرورش، سیدحسن قاضی‌زاده وزیر بهداشت، درمان و آموزش، محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت و محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی از سمت‌های خود استعفا داده و مسعود کرباسیان وزیر امور اقتصادی و دارایی، علی ربیعی وزیر تعاون، کار و امور اجتماعی، عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی استیضاح شدند. برکناری رضا رحمانی از وزارت صنعت و معدن و تجارت هم از جمله مهمترین جابه‌جایی‌ها یا برکناری‌های دولت بود. بر این اساس یک استیضاح منجر به عزل یا استعفا و برکناری، دولت روحانی را در ماه‌های پایانی با چالش اخذ رای اعتماد مجدد مواجه می‌کند. در همین شرایط است که طرح استیضاح وزیر اقتصاد به هیات رئیسه مجلس رسیده و ظریف نیز با اخذ دوکارت زرد خود را در یک قدمی کارت سوم و استیضاح و دولت را در لبه تیغ قرار داده است.