همه گمانه‌ها درباره حضور انتخاباتی آقای وزیر/ از رزرو وزارت خارجه تا کرسی ریاست جمهوری

گروه سیاست سایت فردا - محمد جواد ظریف یکی از مطرح‌ترین چهره‌ها در جریان انتخابات آتی ریاست جمهوری است که هر از گاهی نامش را به عنوان کاندیدای اصلی یک جریان خاص می‌شنویم و گاهی هم حرف از نقش آفرینی او در رئیس جمهور کردن یک کاندیدای دیگر، به میان می‌آید. طرح نام ظریف به عنوان یکی از کاندیدا‌های اصلی در انتخابات ۱۴۰۰، اما خیلی پیش از این‌ها آغاز شد، یعنی همان وقت که معاهده برجام امضا شد و اینجا در تهران هوادران دولت شعار «وزیر اهل منطق، یادآورد مصدق» می‌دادند. آقای وزیر، اما اگرچه با لبخند، همواره این گمانه را رد کرد و یادآورد شد که حوزه تخصصی او سیاست خارجه است و تمایل دارد در همین زمینه هم به فعالیت خود ادامه دهد. با روی کار آمدن ترامپ در آمریکا و خروج وی از برجام که منجر به کاهش محبوبیت دولت و شخص ظریف شد، گمانه مذکور نیز به حاشیه رفته بود، اما انتخاباتی شدن فضای سیاسی کشور، سبب شد که برخی در جریان اصلاحات و اعتدال دوباره سراغ ظریف رفته و خواستار کاندیداتوری وی شوند. کما اینکه خودش نیز در مصاحبه اخیر با سایت انتخاب به این مراجعات اشاره می‌کند. خبر نخست این بود که اصلاح‌طلبان در جلسات جماران از وی خواسته‌اند تا به میدان آمده و جای روحانی را بگیرد. گویا ظریف هم فرصتی برای بررسی پیشنهاد خواسته بود و نهایتا جواب منفی داد. شاهد این مدعا اظهارات صریح وی در مصاحبه اینستاگرامی با فرید مدرسی، فعال رسانه‌ای بود. ظریف در آن مصاحبه نیز همچون گذشته نسبت به ورود به عرصه سیاست داخلی و ریاست جمهوری ابزار عدم تمایل کرد. بعد از آن اخباری منتشر شد مبنی بر اینکه اصلاح‌طلبان سناریو دیگری برای استفاده از ظرفیت ظریف در انتخابات آتی نوشته‌اند. سایت خبری «نامه نیوز» طی سلسله گزارش‌ها و مصاحبه‌هایی این نکته را بیان و ظریف را معاول اول دولت علی لاریجانی معرفی کرد. بر اساس این سناریو، طیفی از اصلاح‌طلبان که کارگزاران پرچم‌دار آن است، خواست ائتلاف با علی لاریجانی بوده و از آنجایی که به ضعف‌های او در زمینه رای‌آوری آگاه هستند، معاون اولی ظریف را پیشنهاد می‌کنند. این پیشنهاد از ان جهت طرح شده که اولا با بهره گیری از محبوبت ظریف - اگرچه این محبوبیت به اندازه قبل نیست - بر میزان آرای لاریجانی افزوده شود و دوما خیال اصلاح‌طلبان مخالف ائتلاف راحت شود که سهمشان از کابیته گرفته شده و مسائلی که با روحانی داشتند را با لاریجانی نخواهند داشت. این سناریو همچنان مطرح و در حال بررسی بود که در ینگه دنیا فصل انتخابات رسید و از قضا دموکرات‌ها بردند. روی کار آمدن بایدن این امید را به جریان حامی دولت داد که می‌توان با اتکا به محور مذاکره که حالا زمینه آن نیز فراهم است، در انتخابات ۱۴۰۰ یک دو قطبی ساخت و به پاستور رسید. از همین رو شاهد بودیم که همزمان با شمارش آرا در آمریکا و روشن شدن پیروی بایدن، پوستر‌هایی از ظریف در فضای مجازی منتشر شد و دعوت‌ها از او برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری سال بعد افزایش یافت. وضعیت، اما همین طور ادامه نیافت. ترور شهید محسن فخری‌زاده دانشمند هسته‌ای کشورمان همان اتفاقی بود که معادلات را قدری تغییر داد. این حادثه تروریستی در ایران سبب شد که جو ضد مذاکره قوت گرفته و امید‌ها به مانور انتخاباتی روی این مبحث به ناامیدی کشد. حامیان آقای ظریف، اما این نکته را دریافته و خیلی زود دست به کار شدند. شاهد آنکه مصاحبه ویدئویی او با سایت انتخاب که پیش از ترور فخری‌زاده انجام شده بود، در همین فضا منتشر شد و حرف‌های انتخاباتی ظریف وضعیت را تغییر داد. محمد جواد ظریف در این مصاحبه یک بار دیگر گمانه کاندیداتوری برای ریاست جمهوری را خط زد و اعلام کرد که تمایلی به این کار ندارد. در عین حال، اما اعلام آمادگی کرد تا در دولت بعد وزیر خارجه باشد. توجه او به موضوع مذاکره و حمایت از آن نیز نشان داد که او حامی دولتی است که به قصد مذاکره و تعامل با غرب روی کار بیاید. مشخصا از کاندیدایی حمایت نکرد، اما نگفت که بعد هم چنین نخواهد کرد و موضوع را به زمانی دیگر واگذاشت. مختصاتی که بر اساس حرف‌های ظریف برای دولت بعد می‌توان ترسیم کرد، اما نشانگر آن است که همراهی او با علی لاریجانی همچنان جدی‌ترین گمانه به حساب می‌آید.