موش دواندن اروپا / اشتون: بازگشت به برجام پایدار نیست

گروه سیاست سایت فردا: بی‌ثمر ماندن برجام گردن دونالد ترامپ و خروج او از این توافق بین‌المللی افتاد، اما نقش اروپایی‌ها نیز کمتر از او نبود. اروپایی‌هایی که در پایبندی به تعهدات برجامی خود از حرف فراتر نرفته و هیچ اقدامی عملی نکردند. آن‌ها در مقابل تهدیدات آمریکا پا پس کشیده و منافع شرکت‌های خود را به خطر نیانداختند تا مبادلات تجاری با ایران صورت گیرد. اروپایی‌ها علی‌رغم امیدی که دولت روحانی به آنان بسته بود، هیچ کاری برای اجرای برجام نکردند و حالا هم که با روی کار آمدن بایدن و دموکرات‌ها امیدواری‌هایی در زمینه احیای برجام (حداقل در میان دولتی‌ها و اصلاح‌طلبان) ایجاد شده است، شروع کرده‌اند به موش دواندن و مانع تراشی. شاهد این مدعا یادداشت چند روز قبل کاترون اشتون مسئول سیاست خارجی پیشین اتحادیه اروپا است که در آن یادآور شده بود بایدن نباید به برجام به عنوان توافق آخر بنگرد و آن را مقدمه توافق درباره مسائل دیگر بداند! فقط این نیست و خانم اشتون تاکید کرده است که بازگشت به برجام پایدار نیست و بایدن نمی‌تواند به ایران تضمین دهد. روزنامه کیهان امروز در ستون اخبار وِیژه خود به این یادداشت اشتون که در مجله تایم منتشر شده، اشاره و بخش کامل‌تری از آن را منتشر کرده است. اشتون نوشته: «برای بایدن، بازگشت به برجام، آسان نخواهد بود. اولین مانع هم این است که بسیاری از اعضای کنگره، هرگز به ایده توافق با ایران روی خوشی نشان نداده‌اند. حتی در سال ۲۰۱۳ که به توافق موقتی با ایران دست یافتیم، برخی خواهان اعمال تحریم‌های تازه بر ایران بودند». وی در ادامه آورده است: «ایرانی‌ها از این دشمنی خبر داشتند و در گفت‌وگوها، این نگرانی را مطرح می‌کردند که آیا یک دولت تازه در آمریکا، به این توافق احترام خواهد گذاشت؟ پاسخ این بود که دلیلی ندارد گمان کنیم که یک توافق «موثر» کنار گذاشته شود. مشکل همین‌جاست: برای برخی، یک توافق «موثر» به ایران اجازه داشتن یک برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای نمی‌دهد. برخی دیگر می‌گویند که ایران باید رفتار منطقه‌ای‌اش را تغییر دهد. برخی هم هستند که خواهان طولانی‌تر شدن مهلت محدودیت‌های توافق هستند». اشتون تاکید کرد: «یافتن راهی برای جلب حمایت کنگره در شرایطی که دموکرات‌ها در سنا اکثریت ندارند، یک چالش است. بایدن برای آن‌که برجام را بر بنیان محکمی بگذارد، باید تضمین دهد که اگر ایران به تعهدات خودش پایبند باشد، آمریکا هم پایبند خواهد ماند». اشتون با اشاره به از هم گسیختگی ۵+۱ در چند سال گذشته، می‌افزاید: «ایرانی‌ها البته با رفع فشار حداکثری ترامپ، نفسی تازه خواهند کرد، اما بی‌گمان اگر چیز بیشتری از آنان خواسته شود، چندان علاقه‌ای نشان نخواهند داد». اشتون تاکید کرد: «ایران انتظار دارد که آسیب اقتصادی دو سال گذشته‌اش به رسمیت شناخته شود. در حالی که میانه‌رو‌های ایران، از بازگشت به این توافق استقبال می‌کنند، دیگران این‌گونه نیستند. تندرو‌ها همچنان خواهند گفت که نمی‌توان به آمریکا اعتماد کرد. پس جو بایدن چه باید بکند؟ نخست، باید یک تیم تشکیل دهد: از اتحادیه اروپایی بخواهد که ۵+۱ را گرد هم آورد. برجام را به‌عنوان نخستین توافق منظور کند و نه آخرین توافق. هرگز قرار نبوده که برجام، خانه آخر و نقطه پایان باشد. تا زمانی که ترامپ از برجام بیرون رفت، ایران به تعهدات خود پایبند بود. همه ما از دیگر مسائلی که باید چاره شوند، آگاهیم؛ از موشک‌های بالستیک تا بلندپروازی‌های منطقه‌ای ایران. اما این مانع باید از سر راه برداشته می‌شد تا در برای دیگر گفتگو‌ها باز شود.» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پایان نوشت: «برجام را بر بنیان محکم‌تری بگذارد. بازگشت به برجام، صرفاً با فرمان اجرایی رئیس‌جمهوری در کوتاه‌مدت کار می‌کند، اما یک رویکرد پایدار نیست.» نکته مهمی که اشتون به جزئیات آن نپرداخته، اتفاق نظر پیوسته دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان و سنای آمریکا بر تشدید پیاپی تحریم‌ها، بلافاصله پس از انعقاد برجام تا به امروز بوده است. همچنین حتی در زمان حضور آمریکا در برجام نیز، مصوبه الزام گزارش ۳ سال یک بار دولت آمریکا به کنگره و گرفتن مجوز ادامه توافق، عملاً تعهدات لغو تحریم‌ها را بی‌اثر می‌کرد و سرمایه‌گذاران و تجار خارجی را از همکاری با ایران بازمی‌داشت.