چه کسی از انتخابات کم‌فروغ متنفع می‌شود؟

گروه سیاست سایت فردا: این چند ماه مثل برق و باد می‌گذرد و وقت انتخابات می‌رسد. برای همین هم جریان‌ها و چهره‌های سیاسی سخت مشغول کار شده‌اند و دغدغه انتخابات دارند. نگرانی آن‌ها از یک سو رسیدن به تصمیم واحد و انسجام درون جریانی است و از سوی دیگر میزان مشارکت و برگزاری یک انتخابات آبرومندانه. همه دلسوزان نظام و انقلاب می‌دانند که میزان مشارکت در انتخابات چه اهمیتی دارد و تقلیل شمار رای‌دهندگان چه آفاتی دارد. شاهد آنکه که پیش‌تر دیده‌ایم مقام معظم رهبری چطور همه شهروندان و ایرانیان را به حضور پای صندوق رای دعوت کرده و بر اهمیت این مهم تاکید کرده اند. فضای کنونی کشور و نارضایتی‌های عمومی، اما سبب شده که میزان مشارکت در انتخابات بیش از قبل دغدغه شود. اصلاح‌طلبان که همواره پیروزی خود را در گروه مشارکت گسترده مردمی دانسته‌اند پرچمدار ابراز نگرانی از این بابت شده و اصولگرایان نیز به خاطر اظهارات نسنجیده طیف محدودی از نیرو‌های خود متهم می‌شوند به استقبال از کاهش مشارکت. در حالی که واقعیت این نیست و فعالان سیاسی در این جریان نیز به خوبی بر ضرورت و اهمیت افزایش مشارکت واقف‌اند. هیچ کسی در جریان اصولگرا منکر تاثیرگذار بودن رای حداکثری به رئیس جمهور نیست و برای روی کار آمدن یک کاندیدای ضعیف که قابلیت پای صندوق آوردن جمعیت چند میلیونی را ندارد، لحظه شماری نمی‌کند. اصلاح‌طلبان که این روز‌ها به واسطه عملکرد دولت روحانی، مجلس دهم و شورای شهر پنجم حسابی از چشم مردم افتاده‌اند، اما سعی دارند این طور القا کنند که تنها دلیل شکست احتمالی آنان در انتخابات آتی، کاهش مشارکت است. شاهد آنکه محمد هاشمی رفسنجانی در گفت‌وگویی به نامه نیوز می‌گوید: «گروه‌هایی که می‌دانند نزد مردم مقبولیت ندارند، می‌خواهند با مشارکت پایین مردم خود پیروز انتخابات شوند که نگاه و تصمیمی بسیار خطرناک و نادرست است.» وی همچنین تاکید می‌کند: «اینکه در شرایط کنونی برخی خلاف اندیشه‌های امام می‌خواهند شرایط را طوری رقم بزنند که مردم در انتخابات شرکت نکنند، پدیده‌ای نوظهور است و هیچگاه چنین رویکردی در تاریخ انقلاب سابقه نداشته است که البته به ظریب نفوذ آن گروه‌ها و طیف‌ها در جامعه بازمی‌گردد. گروه‌هایی که می‌دانند نزد مردم مقبولیت ندارند، می‌خواهند با مشارکت پایین مردم خود پیروز انتخابات شوند که نگاه و تصمیمی بسیار خطرناک و نادرست است». ادعای وی مبنی بر اینکه برخی می‌خواهند انتخابات کم فروغ باشد درحالی است که نه هنوز انتخاباتی برگزار شده که بتوان گفت میزان مشارکت در آن کم بوده یا زیاد و نه اصلاح‌طلبان در صورت استقبال گسترده از انتخابات برنده می‌شوند. آقایان و خانم‌ها در این جریان اصلا به روی خود نمی‌آورند که همه دغدغه کاهش مشارکت نیز به خاطر عملکرد آنان است. عملکردی که مردم را مایوس کرده است. بسیاری از اصولگرایان نیز در طیف‌های مختلف این ادعای اصلاح طلبان را رد کرده و بر ضرورت برگزاری انتخابات پرشور و مردمی تاکید می‌کنند. مثلا حجت اسلام سیدمحمدرضا میرتاج الدینی می‌گوید: «حضور پرشور و نشاط مردم در پای صندوق‌های رأی پشتوانه عظیم مردمی و سیاسی در سطح ملی و جهانی است و ما همواره طرفدار آن هستیم. به عبارت دیگر اصولگرایان همیشه تلاش می‌کنند تا تنور انتخابات گرم باشد تا در سایه این اتفاق راه برای پیشرفت و سربلندی کشور در عرصه‌های مختلف هموار شود. هیچ اصولگرایی نیست که دنبال مشارکت حداقلی در انتخابات باشد یا برای آن تبلیغ کند. البته هنوز فصل انتخابات نرسیده، بعد از اعلام نامزد‌های تأییدصلاحیت شده، سفر‌های استانی، روش‌های تبلیغاتی و مناظرات نامزد‌ها موجب جلب توجه مردم به موضوع انتخابات می‌شود و در نتیجه سطح مشارکت بالا می‌رود.» مرتضی طلایی، دیگر فعال سیاسی اصولگرا نیز معتقد است که «خود اصلاح طلبان دنبال مشارکت حداقلی هستند.» بدون شک قضاوت بر مبنای اظهارنظر‌ها کار صحیحی نیست و روشن است که همه از ضرورت افزایش مشارکت می‌گویند. برای پاسخ به اینکه چه کسی از انتخابات کم فروغ متنفع می‌شود، اما باید نگاهی به شرایط و اوضاع و احوال داشت. شاید این گفته اصلاح‌طلبان که در صورت افزایش مشارکت برنده می‌شوند، در سال‌ها قبل و مثلا دهه ۸۰ قابل تامل و تا حدی پذیرش بود. حالا، اما وضعیت فرق کرده است. این جریان بدنه و سرمایه اجتماعی خود را از دست داده و دیگر قادر نیست با «تکرار» و امثال آن جماعتی را پای صندوق آورده و یا به رای‌دادن به یک لیست مشخص ترغیب کند. نتیجه انتخابات اگرچه از حالا قابل پیش‌بینی نیست، اما عدم اقبال عمومی به اصلاح‌طلبان به عنوان مسببان وضع موجود تا اندازه زیادی قابل پیش‌بینی است. در این وضعیت کاهش مشارکت قطعا به نفع اصلاح طلبان است تا مسئولیت شکست احتمالی را به عهده نگرفته و با مظلوم نمایی و مقصر جلوه دادن جریان رقیب و شورای نگهبان و هزار بهانه دیگر؛ از زیر بار پذیرش مسئولیت عملکرد خود شانه خالی کنند. اصولگریان، اما چه منتظر رقابت باشند و چه خود را از پیش برنده بدانند، خواهان افزایش مشارکت هستند. این جریان سیاسی خیالش راحت است که رقیب با ندانم‌کاری‌های قبلی ضربه سختی به خود زده و در این رقابت رمق چندانی ندارد لذا ترجیح می‌دهند که گروه بیشتری از مردم پای صندوق بیایند تا فرصت فرافکنی و هیاهو سیاسی نیز از اصلاح طلبان گرفته شود.