یک مستند و هزار حاشیه / از برنامه‌سازی تا جاسوسی جنگی

گروه سیاست سایت فردا: چند روزی از پخش مستند «کودتای خزنده» در شبکه بی‌بی‌سی فارسی می‌گذرد، اما حواشی آن ادامه داد. طبیعی هم است؛ ادعا‌هایی آنچنان همزمان با شروع هفته دفاع مقدس نمی‌توانست کمتر از این مورد توجه قرار بگیرد. سازنده مستند با استفاده از نواری مربوط به جلسه ۵ آذر که در برخی از حاضران به فرماندهی سپاه انتفاد می‌کردند درصدد بزرگ‌نمایی و البته سیاه نمایی وضعیت آن روز سپاه بود و می‌خواست به این نتیجه برسد که فرماندهان جنگ به خصوص در سپاه به عمد و با علم به اینکه در ضعف قرار دارند، جان جوانان مردم را به باد دادند! دستاورد واقعی این مستند، اما کاملا برعکس بود، زیرا همان طور که عبدلله گنجی دیروز در سرمقاله جوان نوشت، این مستند به واقع سپاه را ستود و نشان داد که اعضای آن با چه آزادی و راحتی نظرات خود را با فرماندهان در میان می‌گذاشتند. اولین واکنش رسمی از سوی مقامات را به این مستند، اما حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس جمهور داشت. او روز گذشته در گفتگو با ایرنا این مستند را «یکی از نمونه‌های خیانت به ملت ایران و جاسوسی جنگی» توصیف کرد و گفت: «کسانی که این مستند را ساختند، مطمئنا نه دل‌شان به حال شهید رستگار می‌سوزد، نه شهید دانش، نه شهید همت و نه دیگر شهدای دفاع مقدس. واقعیت این است که ده‌ها و صد‌ها جلسه محرمانه و دارای طبقه‌بندی‌های مختلف در دوران دفاع مقدس در قرارگاه‌ها، ستاد‌های فرماندهی و در ستاد‌های سپاه در سراسر کشور برگزار شده است. مباحثات بسیار عمیق، تند، جدی و صریحی میان فرماندهان، رزمندگان، سیاستمداران و مسوولان جنگ انجام شده، اما سرقت اسناد جنگ و سرقت اسناد نظامی و نمایش آن‌ها به مثابه یک افتخار حتما یک خیانت است.» درست است که مقامات عالی «کودتای خزنده» را آنقدر جدی نگرفته که به آن پاسخ دهند، اما هیاهوی رسانه‌ای پیرامون آن هنوز ادامه دارد. مثلا روزنامه خراسان امروز در گزارشی نوشت: «در این مستند که عنوان «کودتای خزنده در سپاه» را یدک می‌کشد هیچ اشاره‌ای به زمینه‌ها و به اصطلاح کانتکس بحث‌های فرماندهان نمی‌شود چرا که هدف بی‌بی سی نه واکاوی بی طرفانه تاریخ که پیگیری چند هدف همزمان است. جدای از عزم این رسانه در تحریف روایت‌های دفاع مقدس که در مستند‌های قبلی آن هم وجود داشت بی بی سی با انتشار بخش‌هایی از این فایل صوتی خواسته اختلافات فرماندهان را که بیشتر مربوط به حوزه دفاعی و نظامی است، سیاسی جلوه دهد و آن را دلیل اصلی تعداد شهدای جنگ قلمداد کند تا بحث کلیدی و مهم یعنی نقش کشور‌های غربی به ویژه انگلیس در ارائه سلاح‌های پیشرفته و کشتار جمعی به رژیم بعث به حاشیه برود. بماند که ضعف‌های جدی این مستند با کار‌های قبلی اش هم به وضوح مشخص است.» البته سایت نور نیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نیز در نقد این مستند، نوشت: «این مستند در حالی سعی می‌کند اصل برگزاری چنین جلسه و بروز چنین انتقاداتی را به عنوان یک نقطه ضعف در دوران دفاع مقدس و نشانه‌ای بر خودکامگی فرماندهان سپاه القا کند که اتفاقا این مسئله نشان‌دهنده عمق سعه‌صدر فرماندهان و یکی دانستن خود با دیگر نیروهاست، به گونه‌ای که شخص اول تشکیلات با پیشنهاد خود پای صحبت گروه اندکی از نیرو‌ها می‌نشیند و سعی می‌کند آن‌ها را درباره موارد طرح شده اقناع کند، چیزی که در هیچ‌یک از ساختار‌های نظامی دنیا مشابه ندارد.» نور نیوز در ادامه توضیح داد: «یک مثال روشن برای همین مسئله که اخیرا اتفاق افتاد، اخراج کاپیتان «برت کروزیر» فرمانده ناو هواپیمابر تئودور روزولت بود به این دلیل که تنها یک اعتراض کوچک به کم‌کاری نیروی دریایی آمریکا برای متوقف کردن شیوع کرونا در ناو تحت مدیریتش کرده بود». بیشترین واکنش‌ها به این مستند، اما در فضای توییتر مشاهده شد. مثلا سید عطاء ا... مهاجرانی نوشت: «بعد از عملیات خیبر فرماندهان و پاسداران به فرماندهی سپاه اعتراض دارند. فرمانده سپاه همگی آنان را در جلسه‌ای دعوت می‌کند و به سخنان آنان گوش می‌کند و حتی می‌گوید اعتراض و نظرتان را به فرماندهی عالی برسانید. چگونه می‌توان از برگزاری چنین جلسه‌ای یا حتی برکناری برخی فرماندهان به کودتای خزنده تعبیر کرد؟ البته این تعبیر را وقتی در مجلس اول عضو کمیسیون دفاع بودم، از سید مهدی هاشمی شنیدم. افرادی از بیت مرحوم آیت ا... منتظری بودند که سید مهدی هاشمی را لایق فرماندهی سپاه می‌دانستند و باور داشتند حق ایشان رعایت نشده است. جنگ طبعا با فراز و فرود همراه بود.»