بیماری که دیر تشخیص داده می‌شود

خبرگزاری مهر: بیماری التهابی روده جزء بیماری‌های خودایمنی است که شیوع آن روز به روز بیشتر می‌شود. اما، نکته مهم این است که چندین سال طول می‌کشد تا این بیماری تشخیص داده شود.

شبنم شاهرخ عضو هیئت علمی پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد، در خصوص بیماری التهابی روده، گفت: این بیماری یک بیماری خودایمنی است. بیماری خودایمنی یعنی بدون آن که عامل بیگانه‌ای وارد بدن شود، سیستم ایمنی ارگانی را به عنوان عامل بیگانه در نظر می‌گیرد و به آن حمله می‌کند. در اینجا سیستم گوارشی و روده بیگانه در نظر گرفته شده که سیستم ایمنی بر علیه آن موادی را ترشح کرده و باعث التهاب و زخم در آن ناحیه می‌شود.

وی ادامه داد: سیستم گوارشی از دهان، مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ و در نهایت تا مقعد ادامه دارد. اعضای روده بزرگ از پایین از رکتوم، سیگموئید، کولون نزولی، کولون عرضی، کولون صعودی و سکوم تشکیل شده که سپس وارد روده باریک می‌شود. روده بزرگ ۸۰ سانت و روده باریک با وجود قطر کمتر، ولی طولی معادل ۳ متر دارد. روده باریک از پایین شامل ایلئوم که در افرادی که کرون دارند، ۸۰ درصد این ناحیه درگیر است. سپس وارد ژژنوم و دئودنوم و بالاتر می‌شویم.

شاهرخ اظهار کرد: بیماری التهابی روده که در اثر بیماری خودایمنی روده ایجاد می‌شود، شامل دو قسمت کرون و کولیت السروز است. کولیت السروز یا کولیت زخمی فقط روده بزرگ را گرفتار می‌کند که این درگیری از پایین تا بالا به صورت پیوسته ادامه دارد و در نهایت ممکن است کل روده را گرفتار کند. در کرون ممکن است که قسمت پایین گرفتار نباشد. همچنین در ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد روده باریک نیز گرفتار می‌شود.

به گفته عضو هیئت علمی پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد، تا ۵۰ سال قبل مشکل، بیماری‌های عفونی بود و اکنون با رعایت بهداشت و افزایش نظارت‌های بهداشت محیط، بیماری‌های عفونی کاهش یافته و بیماری‌های خود ایمنی شیوع پیدا کرده است.

وی تصریح کرد: بیماری التهابی روده جزء بیماری‌های خودایمنی است که شیوع آن روز به روز بیشتر می‌شود.

شاهرخ با اشاره وجود چند روش تشخیصی این بیماری، عنوان کرد: چندین عامل در تشخیص بیماری به ما کمک می‌کنند که عبارتند از: بررسی فاکتور‌های التهابی خون در آزمایش خون، بررسی میزان التهاب در آزمایش مدفوع. البته اصل تشخیص با کلونوسکوپی اتفاق می‌افتد. همچنین بنا بر شرایط از سی تی اسکن و ام آر آی هم در تشخیص استفاده می‌شود.

وی در خصوص روش‌های درمانی بیماری التهابی روده، گفت: در این مرکز تحقیقات لازم روی سلول درمانی در حال انجام است و منتظر نتایج آزمایشات بالینی آن هستیم.

دکتر احسانی فوق تخصص گوارش در خصوص درمان‌های دارویی بیماری التهاب روده، بیان کرد: اگر سطح دارویی کافی نباشد و آنتی بادی کم باشد، باید سطح دارو را بالا ببریم، اما اگر مقاومت ایجاد شده باشد معمولا سعی می‌شود که از دارویی از گروه مشابه استفاده شود که البته براساس سطح آنتی بادی و سطح دارو می‌توانیم تصمیم بگیریم که کدام دارو را جایگزین کنیم.

دکتر انارکی جراح کولورکتال در همین رابطه توضیح داد: اگر پزشک به این نتیجه برسد که بیماری مقاوم به درمان است، عامل اصلی برای تصمیم به جراحی است.

وی با اشاره به نگرانی مبتلایان به این بیماری از بروز ناباروری، ادامه داد: بیماری التهابی روده به تنهایی باعث ناباروری نمی‌شود. شانس باروری در بیمار مبتلا به بیماری التهابی روده و یک فرد عادی یکسان است.

دکتر حکمت دوست، متخصص تغذیه، در مورد تغذیه این بیماران، عنوان کرد: مبتلایان باید تغذیه سالم و متنوع داشته باشند یعنی از همه گروه‌های غذایی به اندازه مورد نیاز بدن استفاده شود. بیشتر بیماران IBD نمی‌توانند هندوانه بخورند و با خوردن آن اسهالشان بدتر می‌شود، ولی بیماران IBD هم هستند که با خوردن هندوانه مشکلی ندارند.

وی با اشاره به اینکه در مورد لبنیات باور غلطی وجود دارد، ادامه داد: بسیاری از افراد مصرف لبنیات را از برنامه غذایی خود حذف می‌کنند ولی۷۰ تا ۸۰ درصد بیماران ماست و پنیر با لاکتوز کم را می‌توانند تحمل کنند. اگر فردی ماست و پنیر را تحمل نمی‌کند باید حتما مکمل کلسیم دریافت کند و ویتامین دی در این افراد باید چک شود.

این متخصص تغذیه، اظهار کرد: خونریزی در بیشتر افراد با مصرف فیبر‌های خشن مثل پوست تخمه، پوست کیوی ممکن است بیشتر شود. مصرف مکمل‌ها مخصوصا افرادی که سن بالایی دارند، در موارد حاد می‌تواند کمک کننده باشد، ولی در عود کمتر بیماری تاثیری ندارد. مصرف فست فود، غذا‌های سرخ کردنی، ادویه جات و فلفل اکثرا با عود بیماری ارتباط دارد.

وی با اشاره به نقش آلودگی‌ها در تشدید این بیماری، بیان کرد: بهتر است حتی المقدور غذایی استفاده شود که دارای کمترین میزان آلودگی باشد؛ به طوری که در کودکان با مصرف غذا‌های استریل ممکن است نیازشان به دارو کاملا قطع شود.

حکمت دوست با بیان اینکه رژیم‌های غذایی ضدالتهابی شامل غذا‌هایی است که خواص ضد التهابی دارند، افزود: روغن‌های حاوی امگا ۳ بالا و عصاره زردچوبه از جمله این مواد غذایی هستند. رژیم غذایی که سرشار از آنتی اکسیدان ها، مواد ضدالتهابی و میوه و سبزی‌های تازه، آجیل و روغن‌هایی که آنتی اکسیدان‌های فراوان در آن‌ها دیده می‌شود نیز مناسب است. باید در نظر داشت الکل، کافئین و شکلات ترشحات دستگاه گوارش را زیاد می‌کنند که ممکن است اسهال در این بیماران را بدتر کند.

وی یادآور شد: در طب گیاهی زردچوبه خاصیت ضدالتهابی دارد که به بیماران توصیه می‌کنیم که در غذایشان به میزان متناسب زردچوبه را استفاده کنند، ولی نباید دارو‌ها را کنار گذاشت و از این روش‌ها استفاده کرد. در صورت تمایل به استفاده از این روش‌ها حتما از متخصص طب سنتی مشورت بگیرید.

طبق گفته دکتر اسدزاده، فوق تخصص گوارش علت ایجاد این بیماری می‌تواند یک زمینه ژنتیکی مستعد و اضافه شدن عوامل خطر به آن باشد که سیستم ایمنی را دچار مشکل می‌کند. این عوامل خطر شامل سابقه خانوادگی، سن فرد که اکثرا افراد جوان ۱۵ تا ۴۰ سال هستند، قومیت و نژاد که احتمال ابتلا در سفیدپوستان و یهودیان بیشتر است، منطقه زندگی، سیگار کشیدن، رژیم غذایی است.

وی در خصوص علائم بالینی بیماری‌های التهابی روده، افزود: چندین سال طول می‌کشد تا این بیماری تشخیص داده شود. این بیماری طیف دارد که یکی از علائم آن درد شکم خفیف به صورت دل پیچه یا درد شدیدی که چند بار جراحی شده است. اسهال از علائم شایع این بیماری است. البته افرادی هم هستند که به یبوست مبتلا می‌شوند. کاهش اشتها و کاهش وزن نیز ممکن است اتفاق بیفتد. همچنین در صورت شدت بیماری، ممکن است تب و بی اشتهایی شدید رخ دهد که منجر به بستری شدن می‌شود. علاوه بر مشکلات گوارشی تا یک سوم بیماران گرفتاری خارج از سیستم روده‌ای از جمله؛ درد مفصل، مشکلات کبد و مجاری صفراوی و مشکلات پوستی پیدا می‌کنند.