خدا هرکسی را بخواهد هدایت می کند، به چه معناست؟

سرویس سبک زندگی فردا: درقرآن به نقل از شهر سوال آمده که خدا هرکه رابخواهد هدایت می‌کند. این یعنی چه؟ پس مردم باید بگویند: خوب خدا اگر می‌خواست مرا هدایت می‌کرد! پس من چرا تلاش کنم؟

سلام بر شما

در مساله گمراهی، با سه موضوع مواجه هستیم. انسان، شیطان و خدا. این سه دستگی عوامل در مسائل دیگری نیز در قرآن وجود دارد. مثلا در مساله اینکه چه کسی جان انسان‌ها را می‌گیرد، یک جا سخن از ملک الموت، عزرائیل است (آیه ۱۱ سوره سجده) یک جا سخنان از فرشتگان زیر دست عزرائیل است (آیه ۶۱ سوره انعام) و یک جا سخن از خود خداست. (آیه ۷۰ سوره نحل) پس این بیان سه گانه، خود حاوی نکته مهمی است که باید در آن تدبر کرد و آن را به نحو صحیح دریافت.

الف) یک نکته مهم در این بیانات سه گانه، توجه دادن به توحید است. کما اینکه ما به توحید افعالی معتقدیم و باید توجه داشته باشیم که در نظام هستی بدون خواست خدای متعال هیچ فعلی انجام نمی‌شود. عدم توجه به این نکته ممکن است انحراف‌هایی به وجود آورد. مثلا در محل بحث ما عدم توجه به این نکته ممکن است عده‌ای را دچار توهم نماید که موجوداتی در هستی، از سیطره قدرت خدای متعال خارج شده است. در حالی که شیطان و گناهکاران مقهور سلطنت خدای متعال هستند.

وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا سَبَقُوا إِنَّهُمْ لا یُعْجِزُونَ (۵۹ انفال) آن‌ها که راه کفر پیش گرفتند، گمان نکنند (با این اعمال) پیش برده ‏اند (و از قلمرو کیفر ما، بیرون رفته‏ اند)! آن‌ها هرگز ما را ناتوان نخواهند کرد!

ب) نکته دیگر تفاوت جایگاه هر کدام از عوامل است که زاویه نگاه خاصی، عامل بودن آن را معنا می‌کند. یعنی عامل بودن انسان، به این است که خود مسیر گمراهی را انتخاب می‌کند؛ و عامل بودن شیطان به صرف دعوت به گناه است.

وَ ما کانَ لِیَ عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لی‏ فَلا تَلُومُونی‏ وَ لُومُوا أَنْفُسَکُمْ ابراهیم/۲۲) (شیطان می‌گوید) من بر شما تسلّطى نداشتم، جز اینکه دعوتتان کردم و شما دعوت مرا پذیرفتید! بنا بر این، مرا سرزنش نکنید خود را سرزنش کنید.

(البته شیطان می‌تواند بعد از ایجاد کردن سلطنت از سوی گناهکار، بر او مسلط شود.) و عامل بودن خدای متعال به این است که انسان را به گونه‌ای خلق کرده است که می‌تواند بیراهه برود؛ و حتی در مقابل خدا، ستیزه جویی کند:

أَ وَ لَمْ یَرَ الْإِنْسانُ أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصیمٌ مُبینٌ (۷۷ یس) آیا انسان نمى‏ داند که ما او را از نطفه‏ اى بى ‏ارزش آفریدیم؟! و او (چنان صاحب قدرت و شعور و نطق شد که) به مخاصمه آشکار (با ما) برخاست؛ و به همین دلیل گمراه کردن و اضلال خدای متعال تنها در حق کسانی معنا دارد، که خودشان گمراهی را انتخاب کرده اند؛ که توجه به کلماتی نظیر فاسق، ظالم و... نشان می‌دهد خود شخص، خود را به گمراهی کشانده است:

وَ ما یُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفاسِقینَ (۲۶بقره) ولى تنها فاسقان را با آن گمراه مى‏ سازد. وَ یُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمینَ (۲۷ ابراهیم) و ستمگران را گمراه مى‏ سازد.