شهر زیرزمینی کاریز کیش جلوه‌ای از تاریخ ۲۵۰۰ ساله

سرویس سبک زندگی فردا: شهر زیر زمینی کاریز کیش یا قنات کیش شهری با قدمت بیش از ۲۵۰۰ سال است. به نقل از مشروح شهر زیر زمینی کاریز کیش در عمق ۱۵ متری از سطح زمین قرار کرفته است و بر اساس تحقیقی که باستان شناسان کردند به این نتیجه رسیدن که دیواره‌های پوشیده از صدف و مرجانی کاریز کیش قدمتی بین ۲۷۰ میلیون تا ۵۷۰ میلیون سال دارد.

وسعت مجموعه فرهنگی و گردشگی کاریز کیش در حدود ۱۰ هزار متر مربع است. این بنا سال‌ها پیش متروکه شده بود و در حال فراموشی بود که سرانجام یک مهندس ایرانی مقیم آلمان به نام حاجی حسینی با مطالعه و بررسی‌هایی که بر روی آن انجام داد این بنا را در ۳ فاز و با سرمایه گذاری خصوصی بازسازی کرد و امروزه کاریز کیش همچون شهر حریره کیش به عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های کیش شناخته می‌شود.

معماری و ساخت شهر زیر زمینی کاریز کیش

شهر زیر زمینی کاریز کیش یکی از جاذبه‌های کیش است. این قنات همچون آب انبار کیش یکی از منابع تامین آب شیرین مورد نیاز ساکنان جزیره کیش بوده است. ساخت قنات از گذشته مختص ایرانیان بوده است و با توجه به قدمت شش هزار ساله قنات در ایران می‌توان گفت که صاحب اصلی قنات و کاریز ایرانی‌ها هستند. کاریز واژه فارسی قنات است. در زمان‌های گذشته از قنات‌ها برای جابه جایی و هدایت آب‌ها استفاده‌ی شده است. جزیره کیش ارتفاعات چندانی در آن وجود ندارد و حفر و به وجود آوردن قنات در عمق ۱۵ متری سطح زمین و انتقال آن به بالا در لایه گل مارن (مرگل) اهمیت این قنات را بیش از پیش می‌کند.

دیواره‌های شهر زیر زمینی کاریز از نوعی گل خاک رس به نام مرگل ساخته شده است. این نوع گل در حالت طبیعی نرم و انعطاف پذیر است. این نوع گل اگر در معرض هوای آزاد قرار بگیرد سفت و خشک خواهد شد. از گل مرگل برای درمان درد مفاصل و همچنین برای ساخت آجر، کوزه و سیمان استفاده می‌شود. به منظور حفاظت از این نوع گل ارزشمند دیواره‌ای در جلو آن کشیده شده است.

این کاریز‌ها به صورت کاملا حرفه‌ای و ماهرانه توسط ایرانی‌ها ساخته شده است. کاریز کیش با شیب ملایم در طول پانزده کیلومتر به گونه‌ای ساخته شده است که از آب آن جهت آبیاری و امکان برداشت آب آن با وسیله‌ای به نام دلو (سطلی که با آن آب بیرون می‌آورند) امکان پذیر باشد. نام این قسمت‌ها که از آن‌ها آب بیرون می‌آورند پایاب است. در طول مسیر کاریز ۶ پایاب وجود دارد که یکی از آن‌ها در مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کاریز کیش قرار گرفته است و قابل مشاهده می‌باشد.

در زمان‌های دور، حدود قرون پنجم و ششم هجری، جزیره کیش مرکز تجارت خلیج فارس و دریای عمان بوده است. آب آشامیدنی این جزیره هم برای مصرف کشور‌های حاشیه خلیج فارس دارای ارزش بسیار زیادی بوده است. همانطور که اشاره شد قدمت دیوار‌های کاریز کیش در حدود ۵۰۰ میلیون سال پیش است اگر به سقف تونل‌های این کاریز دقت کنید فسیل‌هایی را مشاهده خواهید کرد. یکی از فسیل‌هایی که قابل مشاهده است فسیل لاکپشت است که قدمت آن بیش از ۵۷۰ میلیون سال پیش است. کاریز کیش به علت قدمتی که دارد در فهرست مهم‌ترین ابنیه جهان قرار گرفته است.

آشنایی با بخش‌های مختلف شهر زیر زمینی کاریز کیش

آب شیرین کاریز کیش حاصل از بارندگی‌های فصلی جزیره است که از دیواره‌های مرجانی که بصورت یک فیلتر طبیعی عمل می‌کنند عبور کرده و در لایه (گل مارن) ذخیره می‌شود و در زه کش کاریز‌ها جریان پیدا میکند.

سقف کاریزبه قطر ۷ متر زمانی بستر دریا بوده است و وجود مرجان ها، صدف‌ها و فسیل‌ها اثباتی بر درستی این ادعا می‌باشد.

هوای داخل کاریز بسیار خوب و معتدل است و دمای آن بین ۲۲ تا ۲۵ درجه بالای صفر است.

کاریز در گذشته فقط برای هدایت آب استفاده می‌شده است، ولی امروزه مرمت و بازسازی شده است و قرار گرفتن امکاناتی، چون رستوران و بازارچه و… بر زیبایی آن افزوده است.

لایه خاک کپراگ با ضخامتی در حدود ۲ متر از مرجان‌ها و گل مارن تشکیل شده است.

در طول مسیر دالان‌های کاریز، روی دیواره‌های آن نقش رستم حجاری شده است تا با فرهنگ غنی ایرانیان آشنایی پیدا کنید.

در فاز سوم مجموعه کاریز کیش سوار بر قایق می‌شوید و با داستان هفت خوان رستم فردوسی آشنا خواهید شد. شیوه حرکت این قایق‌ها بدین صورت است که قایق‌ها بر روی ریل قرار دارند و با سرعت معمولی و قابل کنترل کشیده می‌شوند و در انتهای مسیر هم نقاله خوانی از شاهنامه فردوسی خواهید بود.

گل مارن نوعی گل از خاک رس است که در حالت عادی نرم و قابل انعطاف است. این نوع گل اگر یک سوم از آب خود را از دست بدهد سفت و محکم خواهد شد. به همین دلیل برای جلوگیری از ترک خود این نوع گل و از دست رفتن رطوبت آن، دیواره‌ای در جلوی آن کشیده اند. از گل مارن برای تسکین درد مفاصل و هم چنین نرم کردن پوست استفاده می‌شود. به زودی قرار است در مجموعه تفریحی کاریز کیش کلینیک گل درمانی راه اندازی شود.

مساحت موزه کاریز کیش ۲۸۰ متر مربع است. در این موزه نتایج آزمایش‌هایی که در شهر مونیخ آلمان بر روی فسیل‌ها انجام شده است به همراه شناسنامه، قدمت و دوره‌های مختلف زمین شناسی که انواع مختلف آن‌ها با نام و اصطلاحات علمی به نمایش گذاشته شده اند. همچنین در این موزه اطلاعات کاملی راجع به خلیج فارس وجزیره کیش از قبیل: نحوه پیدایش جزیره کیش، فرهنگ و آداب و رسوم، جغرافیای طبیعی جزیره، منابع آبی و اقلیمی وآب و هوا، همچنین مدارکی که نشان می‌دهد نام خلیج فارس همان "خلیج فارس" است وجود دارد.

در فاز اول شهر زیرزمینی کاریز کیش غرفه‌های صنایع دستی ایران و جهان، موزه خلیج فارس، بازارچه کاریز، چایخانهکاریز، سالن آمفی تئاتر، رستوران به همراه موسیقی زنده، قرار گرفته است.

در آینده قرار است در مساحتی ۶۳۰۰۰ متری در روی زمین امکاناتی نظیر سالن آمفی تاتر رو باز، سالن ورودی، سینما، پاویون (=خیمه یا همان غرفه)، دو قلعه باستانی، بخشی برای بازی بچه‌ها ومهد کودک، هتل و سوئیت‌های اقامتی وباغ ایرانی احداث شود. همچنین قرار است آژانسی جهت تنها راه ارتباطی کاریز با مسافران و گردشگران کیش راه اندازی شود.