احادیثی ارزشمند در مورد وظایف فزرندان در قبال والدین

سرویس سبک زندگی فردا: احادیثی که در این مقاله به نقل از بیتوته مطالعه می‌کنید، ما را با گوشه‌ای از وظایفمان در قبال پدر و مادرمان آشنا می‌کند.

برترین اعمال

قال الصادق (ع): افضل الاعمال الصلاة لوقتها، و بر الوالدین و الجهاد فی سبیل الله. امام صادق (ع) فرمود: برترین کار‌ها عبارتست از: ۱ - نماز در وقت ۲ - نیکی به پدر و مادر ۳ - جهاد در راه خدا. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۸۵.

_____________________________________ محبوبترین کار‌ها

عن ابن مسعود قال: سئلت رسول الله (ص):‌ای الاعمال احب الی الله عز و جل؟ قال: الصلاة لوقتها، قلت ثم‌ای شی ء؟

قال: بر الوالدین، قلت: ثم‌ای شی ء؟ قال: الجهاد فی سبیل الله.

ابن مسعود می‌گوید: از پیامبر گرامی (ص) سؤال کردم محبوبترین کار پیش خدا کدام است؟ فرمود: نماز در وقت، گفتم: بعد از آن چه چیز؟ فرمود: نیکی به پدر و مادر، گفتم: بعد از آن چه چیز، فرمود: جهاد در راه خدا. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۷۰.

_____________________________________ نگاه به پدر و مادر

قال رسول الله (ص): ما ولد بار نظر الی ابویه برحمة الا کان له بکل نظرة حجة مبرورة. فقالوا: یا رسول الله و ان نظر فی کل یوم مائة نظرة؟ قال: نعم، الله اکبر و اطیب.

پیامبر خدا (ص) فرمود: هر فرزند نیکو کاری که با مهربانی به پدر و مادرش نگاه کند در مقابل هر نگاه، ثواب یک حج کامل مقبول باو داده می‌شود، سؤال کردند، حتی اگر روزی صد مرتبه به آن‌ها نگاه کند؟ فرمود: آری خداوند بزرگتر و پاکتر است. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۷۳.

_____________________________________ اطاعت از والدین

قال رسول الله (ص): من اصبح مطیعا لله فی الوالدین اصبح له بابان مفتوحان من الجنة و ان کان واحدا فواحدا. پیامبر خدا (ص) فرمود: کسی که دستور الهی را در مورد پدر و مادر اطاعت کند، دو درب از بهشت برویش باز خواهد شد، اگر فرمان خدا را در مورد یکی از آن‌ها انجام دهد یک درب گشوده می‌شود. کنز العمال، ج. ۱۶، ص. ۴۶۷.

_____________________________________ عظمت پدر و مادر

عن ابی الحسن الرضا (ع) قال: ان الله عز و جل امر بثلاثة مقرون بها ثلاثة اخری: امر بالصلاة و الزکاة، فمن صلی و لم یزک لم تقبل منه صلاته و امر بالشکر له و للوالدین، فمن لم یشکر والدیه لم یشکر الله، و امر باتقاء الله و صلة الرحم، فمن لم یصل رحمه لم یتق الله عز و جل.

امام رضا (ع) فرمود: خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد: ۱ - به نماز همراه زکات فرمان داده است، پس کسی که نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمی‌شود. ۲ - به سپاسگزاری از خودش و پدر و مادر فرمان داده است، پس کسی که از پدر و مادرش سپاسگزاری نکند، خدا را شکر نکرده است. ۳ - به تقوای الهی فرمان داده و به صله رحم، پس کسی که صله رحم انجام ندهد تقوای الهی را هم بجا نیاورده است. بحار الانوار، جلد ۷۴، ص. ۷۷.

_____________________________________

بزرگترین واجب

قال امیر المؤمنین علی (ع): بر الوالدین اکبر فریضة. امیر المؤمنین علی (ع) فرمود:بزرگترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی به پدر و مادر است. میزان الحکمة، ج. ۱۰، ص. ۷۰۹.

_____________________________________ احترام پدر و مادر

قال الصادق (ع): بر الوالدین من حسن معرفة العبد بالله اذ لا عبادة اسرع بلوغا بصاحب‌ها الی رضی الله من حرمة الوالدین المسلمین لوجه الله تعالی.

امام صادق (ع) فرمود:نیکی به پدر و مادر نشانه شناخت شایسته بنده خداست. زیرا هیچ عبادتی زودتر از رعایت حرمت پدر و مادر مسلمان به خاطر خدا انسان را به رضایت خدا نمی‌رساند. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۷۷.

_____________________________________ ارزش اطاعت از پدر و مادر

قال رسول الله (ص): العبد المطیع لوالدیه و لربه فی اعلی علیین. پیامبر اکرم (ص) فرمود: بنده‌ای که مطیع پدر و مادر و پروردگارش باشد، روز قیامت در بالاترین جایگاه است. کنز العمال، ج. ۱۶، ص. ۴۶۷.

_____________________________________ پرداخت بدهی والدین

عن رسول الله (ص): من حج عن والدیه او قضی عنهما مغرما بعثه الله یوم القیامة مع الابرار. رسول خدا (ص) فرمود: کسی که به نیت پدر و مادرش حج انجام دهد یا بدهکاری آن‌ها را بپردازد خداوند او را در روز قیامت با نیکان بر می‌انگیزد. کنز العمال، ج. ۱۶، ص. ۴۶۸.

_____________________________________ خشنودی پدر و مادر

قال رسول الله (ص): من ارضی والدیه فقد ارضی الله و من اسخط والدیه فقد اسخط الله. پیامبر اکرم (ص) فرمود: آنکه پدر و مادرش را خشنود کند، خدا را خشنود کرده و کسی که پدر و مادر خود را به خشم آورد، خدا را به خشم آورده است. کنز العمال، ج. ۱۶، ص. ۴۷۰.

_____________________________________ عاقبت نیکی به پدر و مادر

عن الصادق (ع) قال: بینا موسی بن عمران یناجی ربه عز و جل اذ رای رجلا تحت عرش الله عز و جل فقال: یا رب من هذا الذی قد اظله عرشک؟ فقال: هذا کان بارا بوالدیه، و لم یمش بالنمیمة.

امام صادق (ع) فرمود: هنگامی که حضرت موسی (ع) مشغول مناجات با پروردگارش بود، مردی را دید که در زیر سایه عرش الهی در ناز و نعمت است، عرض کرد: خدایا این کیست که عرش تو بر او سایه افکنده است؟ خداوند متعال فرمود: او نسبت به پدر و مادرش نیکوکار بود و هرگز سخن چینی نمی‌کرد. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۶۵.

_____________________________________ پدر و مادر و افزایش عمر و روزی

قال رسول الله (ص): من احب ان یمد له فی عمره و ان یزاد فی رزقه فلیبر والدیه و لیصل رحمه.

پیامبر خدا (ص) فرمود: کسی که دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت به پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم بجای آورد. کنز العمال، ج. ۱۶، ص. ۴۷۵.

_____________________________________ آثار نیکی به پدر و مادر

عن حنان بن سدیر قال: کنا عند ابی عبد الله (ع) و فینا میسر فذکروا صلة القرابة فقال ابو عبد الله (ع): یا میسر قد حضر اجلک غیر مرة و لا مرتین، کل ذلک یؤخر الله اجلک، لصلتک قرابتک، و ان کنت ترید ان یزاد فی عمرک فبر شیخیک یعنی ابویک.

حنان بن سدیر می‌گوید: در حضور امام صادق (ع) بودیم که میسر هم در میان ما بود، از رابطه خویشاوندی سخن به میان آمد، امام صادق (ع) فرمود:‌ای میسر چند بار اجل و مرگ تو فرا رسیده و هر بار خداوند آن را به خاطر صله رحم با خویشاوندانت تاخیر انداخته است، اگر می‌خواهی خداوند عمر تو را زیاد کند به پدر و مادرت نیکی کن. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۸۴.

_____________________________________ انس با پدر و مادر

فقال رسول الله (ص): فقر مع والدیک فوالذی نفسی بیده لانسهما بک یوما و لیلة خیر من جهاد سنة. مردی خدمت پیامبر اکرم (ص) آمد و گفت: پدر و مادر پیری دارم که به خاطر انس با من مایل نیستند به جهاد بروم، رسول خدا (ص) فرمود:پیش پدر و مادرت بمان، قسم به آنکه جانم در دست اوست انس یکروز آنان با تو از جهاد یکسال بهتر است. (البته در صورتی که جهاد واجب عینی نباشد).

بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۵۲.

_____________________________________ اول نیکی به مادر

عن ابی عبد الله (ع) قال: جاء رجل الی النبی (ص) فقال: یا رسول الله من ابر؟ قال (ص): امک، قال: ثم من؟ قال (ص): امک، قال: ثم من؟ قال (ص): امک، قال: ثم من؟ قال (ص): اباک.

امام صادق (ع) فرمود: مردی خدمت پیامبر (ص) آمد و گفت:‌ای رسول خدا به چه کسی نیکی کنم؟ فرمود: به مادرت، عرض کرد، بعد از او به چه کسی؟ فرمود: به مادرت، گفت: سپس به چه کسی؟ فرمود: به مادرت، سؤال کرد: سپس به چه کسی؟ فرمود: به پدرت؟ بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۴۹.

_____________________________________ نتیجه نیکی به پدر و مادر

عن رسول الله (ص) قال: بروا اباءکم یبرکم ابناءکم، عفوا عن نساء الناس تعف نسائکم.

رسول خدا (ص) فرمود: به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند، از زنان مردم چشم پوشی کنید تا دیگران نسبت به زن‌های شما چشم پوشی کنند. کنز العمال، ج. ۱۶، ص. ۴۶۶.

_____________________________________ حق پدر

عن ابی الحسن موسی (ع) قال: سال رجل رسول الله (ص): ما حق الوالد علی ولده؟ قال: لا یسمیه باسمه، و لا یمشی بین یدیه، و لا یجلس قبله و لا یستسب له.

از امام کاظم (ع) نقل شده که فرمود: مردی از پیامبر خدا (ص) سؤال کرد: حق پدر بر فرزند چیست؟ حضرت فرمود: ۱ - او را با نام صدا نکند ۲ - در راه رفتن از او جلو نیفتند. ۳ - قبل از او ننشیند. ۴ - کاری انجام ندهد که مردم پدرش را فحش بدهند. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۴۵.

_____________________________________ سفر برای نیکی به پدر و مادر

قال رسول الله (ص): سر سنتین بر والدیک، سر سنة صل رحمک. پیامبر خدا (ص) فرمود: دو سال راه برو به پدر و مادرت نیکی کن، یکسال راه برو و صله رحم انجام بده، (یعنی اگر پدر و مادرت در فاصله دوری هستند که دو سال باید راه بروی تا به آن‌ها برسی و نیکی کنی ارزش دارد). بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۸۳.

_____________________________________ عبادت در نگاه

قال رسول الله (ص):نظر الولد الی والدیه حبا لهما عبادة. رسول خدا (ص) فرمود: نگاه محبت آمیز فرزند به پدر و مادرش عبادت است. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۸۰.

_____________________________________ رفتار با والدین

عن ابی ولاد الحناط قال: سالت ابا عبد الله (ع) عن قول الله: «و بالوالدین احسانا» فقال: الاحسان ان تحسن صحبتهما و لا تکلفهما ان یسالاک شیئا هما یحتاجان الیه.

ابی ولاد می‌گوید: معنای آیه «و بالوالدین احسانا» را از امام صادق (ع) پرسیدم، فرمود: احسان به پدر و مادر اینست که رفتارت را با آن‌ها نیکو کنی و مجبورشان نکنی تا چیزی که نیاز دارند از تو بخواهند. «یعنی قبل از درخواست آنان» نیازشان را برطرف کنی». بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۷۹.

_____________________________________ وظیفه در برابر والدین

قال ابو عبد الله (ع): لا تملا عینیک من النظر الیهما الا برحمة و رقة، و لا ترفع صوتک فوق اصواتهما، و لا یدیک فوق ایدیهما و لا تتقدم قدامهما. امام صادق (ع) فرمود:چشمهایت را جز از روی دلسوزی و مهربانی با پدر و مادر خیره مکن و صدایت را بلندتر از صدای آن‌ها نکن دستهایت را بالای دست‌های آن‌ها مبر، و جلوتر از آنان راه مرو. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۷۹.

_____________________________________ نیابت از پدر و مادر

قال ابو عبد الله (ع): ما یمنع الرجل منکم ان یبر والدیه حیین او میتین، یصلی عنهما و یتصدق عنهما و یحج عنهما و له مثل ذلک، فیزیده الله (عز و جل) ببره و صلاته خیراً کثیراً.

امام صادق (ع) فرمود: چه چیز مانع شخص می‌شود وقتی که پدر و مادرش زنده یا مرده اند به آن‌ها نیکی کند، باین صورت که به نیت آن‌ها نماز بخواند، صدقه بدهد، حج بجا بیاورد و روزه بگیرد، زیرا اگر چنین کند ثواب آن‌ها به پدر و مادر می‌رسد و به خود شخص هم همانقدر ثواب داده می‌شود، به علاوه خداوند متعال به واسطه کار‌های نیک و نماز او خیر زیادی به او عطا می‌کند. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۴۶.

_____________________________________

نیکی به والدین بد

عن ابی جعفر (ع) قال: ثلاث لم یجعل الله (عز و جل) لاحد فیهن رخصة اداء الامانة الی البر و الفاجر و الوفاء بالعهد للبر و الفاجر و بر الوالدین برین کانا او فاجرین.

امام باقر (ع) فرمود: در سه چیز خداوند متعال به احدی اجازه ترک آن‌ها را نداده است. ۱ - ادای امانت به مرد نیکوکار و فاسق. ۲ - وفای به عهد و پیمان نسبت به نیکوکار و فاسق. ۳ - نیکی به پدر و مادر، نیکو کار باشند یا فاسق و لا ابالی. بحار الانوار، ج. ۷۴، ص. ۵۶.