این بچه از دیوار راست بالا می‌رود

از طرفی سطح آگاهی مردم بالا رفته و با مشاهده علائم، فرزندشان را نزد پزشک می‌برند. دکتر میترا حکیم شوشتری، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفت: وگو با جام جم می‌گوید: عامل این بیماری بیولوژیک است و معمولا در اطرافیان سابقه ابتلا وجود دارد. او ادامه می‌دهد: برخی کودکان فقط دچار بیش فعالی هستند و برخی هم بیش فعالی و هم نقص توجه دارند که در حالت دوم اوضاع بد است. البته این طور نیست که هر کودکی که کم تمرکز است الزاما به بیش فعالی هم مبتلاست. بچه‌هایی که نمی‌توانند آرام بمانند دکتر شوشتری می‌گوید: بچه‌های دچار بیش فعالی مدام در حال حرکت و پرحرفی هستند و نمی‌توانند آرام و در حالت نشسته بازی کنند و ماندن در یک وضع ثابت برایشان سخت است. مادر و پدر این کودکان می‌گویند انگار موتوری در وجود آن‌ها روشن است که هرگز خاموش نمی‌شود. او یادآوری می‌کند: هر نوع پرتحرکی را نمی‌توان بیش فعالی دانست، زیرا اضطراب هم برخی علائم این اختلال را تقلید می‌کند و نباید بی جهت انگ بیش فعالی به کودک زد. وقتی کودک از این شاخه به آن شاخه می‌پرد بچه دچار بیش فعالی تحمل کمی دارد و فعالیت هایش را نیمه کاره رها می‌کند و مدام از این شاخه به آن شاخه می‌پرد. کودکان دچار این اختلال نمی‌توانند نوبت را رعایت کنند. برخی کودکان هم دچار نقص توجه و کم تمرکزی هستند. برای آن‌ها شروع کار، سازمان دهی و انجام مرحله به مرحله کار‌ها سخت است، مدام وسایل خود را گم می‌کنند و نامرتب و بی نظم هستند. شوشتری، روانپزشک کودک و نوجوان می‌گوید: برخلاف آنچه همه فکر می‌کنند، این بچه‌ها در ریاضی مشکل چندانی ندارند، چون ریاضی به تمرکز وابسته نیست و استدلالی است و هر وقت حواس کودک پرت شود، می‌تواند با جمع کردن دوباره حواسش به حل مساله بپردازد؛ ولی آن‌ها در دیکته مشکل دارند، چون دیکته نوشتن روند مداومی دارد و اگر به علت از دست دادن تمرکز لحظه‌ای عقب بماند، فرصت اصلاح وجود نخواهد داشت. گاهی مشکل بچه‌های دچار نقص توجه به دلیل این که علائم خاصی ندارند، تشخیص داده نمی‌شود و اطرافیان تصور می‌کنند کم هوش هستند و حتی ممکن است از مدرسه اخراج شوند. به گفته دکتر حکیم شوشتری، بچه‌های بیش فعال، چون پر سروصدا هستند و نظم را مختل می‌کنند، جلب توجه می‌کنند و احتمال این که برای درمانشان اقدام و بیماری شان تشخیص داده شود، بیشتر است. هر شیطنتی بیش فعالی نیست خیلی از بچه‌های زیردبستان انرژی بالایی دارند، پرتحرک هستند و حوصله انجام کاری را ندارند، اما برخی والدین با مشاهده این شیطنت ها، تصور می‌کنند کودکشان دچار بیش فعالی است؛ در صورتی که این تصور اشتباه است. این روانپزشک کودک توضیح می‌دهد: یک کمبود خواب ساده یا سوءتغذیه نیز ممکن است باعث حواس پرتی و بی قراری کودک شود. حتی بازی با اسباب بازی‌های غیراستاندارد که معمولا حاوی سرب است نیز مسمومیت ایجاد می‌کند که این مسمومیت علائم بیش فعالی را نشان می‌دهد، بنابراین نباید بی جهت و بدون مشورت با پزشک به کودک انگ زد. بچه‌هایی که کار‌های غیرعادی انجام می‌دهند کودک بیش فعال همه جا علائم بیش فعالی را دارد و اگر بچه‌ای فقط در خانه یا مدرسه چنین علائمی را نشان دهد، باید به دنبال مشکلی در خانه یا مدرسه بود. دکتر شوشتری با اشاره به این که علائم معمولا قبل از هفت سالگی شروع می‌شود و اگر بعد از ده سالگی دیده شود، باید به دنبال علت دیگری بود، می‌گوید: کودکان بیش فعال کار‌های خطرناک و غیرعادی انجام می‌دهند، در حالی که کودک عادی از چهار سالگی به بعد مثلا می‌ترسد روی بلندی برود، مگر این که واقعا هیچ سرگرمی‌ای نداشته باشد یا به او بی توجهی شود. او یکی از راه‌های تشخیص را توجه به پیشرفت نقاشی کودکان می‌داند. پیشرفت نقاشی کودکان بیش فعال و دچار نقص توجه، مطلوب نیست. اگر کودک محرک‌ها و ابزار لازم را داشته باشد، باید در چهار سالگی بتواند یک آدمک ساده بکشد، ولی اگر نتواند و حوصله این کار را نداشته باشد، احتمال دارد به نقص توجه مبتلا باشد. رفتار درست با کودکان بیش فعال کودکان بیش فعال در مکان‌هایی که محرک بیشتری وجود دارد بدتر رفتار می‌کنند، مثلا در مهمانی رفتارشان بدتر از رفتار در خانه خودشان است. دکتر حکیم شوشتری می‌گوید: متاسفانه از آنجا که این کودکان مدام طرد می‌شوند احتمال این که بعد‌ها دچار مشکل و به راه خلاف کشیده شوند وجود دارد. کودکان بیش فعال پرخاشگر هستند و کنترل هیجان خوبی ندارند و، چون قانونمند نیستند و دوست دارند سرگروه باشند و حرف خود را به کرسی بنشانند، روابطشان با دیگران دچار تنش می‌شود. آن‌ها راحت ارتباط برقرار می‌کنند، ولی، چون رفتارشان قابل پیش بینی نیست، ادامه رابطه امکان ندارد. وی می‌افزاید: اثر مخرب تنبیه در این کودکان بیشتر است، چون لجباز هستند و اگر پرخاشگری ببینند، پرخاشگری می‌کنند. این کودکان اعتمادبه نفس پایین تری دارند، چون مدام طرد می‌شوند. حمایت خانواده، ضریب هوشی، جایگاه فرزند در خانواده، تعداد فرزندان و بیماری‌های دیگری که می‌تواند با بیش فعالی همراهی داشته باشد (مانند تیک و وسواس) در درمان بیماری و پیشرفت آن موثر است. به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه، هر چه زودتر برای درمان اقدام شود، بهتر است، زیرا کودک ده دوازده ساله‌ای که به دلیل ابتلا به بیش فعالی یا نقص توجه پیشرفت تحصیلی نداشته و از دیگر همسالانش عقب مانده ممکن است دیگر اعتمادبه نفس و انگیزه لازم را پیدا نکند. درمان بیش فعالی ضروری است فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان می‌گوید: درمان اصلی بیش فعالی دارویی است. هدف از تجویز دارو‌ها آرام کردن کودک نیست، بلکه هدف این است که کودک کار‌های هدف دار انجام دهد و عملکرد خوبی داشته باشد. شوشتری تاکید می‌کند: متاسفانه یکی از ذهنیت‌های غلط این است دارو‌هایی که برای این کودکان تجویز می‌شود، اعتیادآور است، در حالی که اگر این بیماران درمان نشوند، ممکن است در آینده مستعد ابتلا به اعتیاد شوند. مصرف دارو زیر نظر پزشک به هیچ وجه معتادکننده نیست. او تاکید می‌کند: گاهی پدر و مادر‌ها می‌گویند مثلا دایی یا عموی این بچه هم همین طوری بود و خوب شد؛ ولی این تفکر غلط است، چون اگر آن‌ها هم درمان می‌شدند بی شک می‌توانستند جایگاه اجتماعی و خانوادگی بهتری داشته باشند. کنترل علائم مانع افت تحصیلی و دور شدن کودک از محیط سالم می‌شود. مثلا اگر آموزگار کودکی را که در کلاس ناآرامی و شلوغ می‌کند بیرون و از همسالان سالم دور کند، ممکن است او همنشین آدم‌های ناسالم شده و دچار مشکلات بیشتری شود.