ثمره اصلی خیانت، فروپاشی دیوار اعتماد است

سرویس سبک زندگی فردا: واکنش زنان و مردان درمواجهه باروابط فرازناشویی متفاوت است.به نقل از بیتوته برای برخی خط قرمز زندگی مشترک است و برای عده‌ای نه؛ اما آنچه در تمام موارد اتفاق می‌افتد، فروپاشیدن دیوار اعتماد است.

صحبت‌های زن که با لحنی آرام شروع شده بود حالا کم کم جای خود را به داد و فریاد می‌داد. جملات و کلمات مبهم تبدیل به جملاتی واضح شده بودند که برای شنیدن آن نیاز به تلاش خاصی نبود. بعد از دقایقی نیز داد و فریاد او تبدیل به عجز و ناله شد و صدای هق هق زن فضا را در برگرفت.

کمی که آرام شد، با لحن صدایی غم انگیز صحبت‌هایش را ادامه داد. صدایش آنقدر بلند و واضح بود که حالا دیگر همه اهالی ساختمان متوجه شده بودند زن از زندگی پنهانی به ستوه آمده است. تنهایی‌های طولانی او و عدم حضور همسر در روز‌هایی که باید در کنارش می‌بود، عرصه را بر زن تنگ کرده و او را به ستوه آورده بود. «تو به من گفتی مادرت تو را به زور مجبور به ازدواج با همسرت کرد، اما اکنون او را به من ترجیح می‌دهی، دیگر از تنهایی خسته شدم ... یک روز می‌روم همه چیز را به او می‌گویم.»

شاید روزی که مرد، بدون در نظر گرفتن عواقب تشکیل یک زندگی پنهانی، اقدام به این کار کرده و بعد از رابطه‌ای موقت آن را دائمی کرده بود، هیچگاه فکر نمی‌کرد این رابطه پنهانی روزی او را پشیمان کند و روزهایش با ترس از دست رفتن آبرو بگذرد. رابطه‌ای که دیگر نه راه پس داشت و نه راه پیش.

خانواده مهمترین نهاد اجتماعی در همه دنیا و ریشه همه باید‌ها و نبایدها، تربیت ها، پرورش‌ها و ... در سراسر جهان است. هیچ نهادی را نمی‌توان مهمتر از خانواده بر سرنوشت بشریت تاثیرگذار دانست چرا که افرادی که در کسوت‌های مختلف بر سراسر گیتی حکمرانی می‌کنند هر یک ریشه در خانواده‌ای دارند و بسیاری از آموزش‌هایی که در آنجا دیده‌اند را در عرصه اجتماعی به منصه ظهور می‌رسانند.

در جامعه ما نیز با توجه به فرهنگ حاکم بر آن که آمیزه‌ای از رویکرد‌های ایرانی اسلامی است، خانواده جایگاه ویژه‌ای دارد. سیاستگذاران تربیتی برای استحکام آن تلاش می‌کنند و مربیان نیز می‌کوشند افراد را با رویکردی خانواده محور تربیت کنند.

اما گاهی دلایلی موجب سست شدن بنیان این نهاد اجتماعی می‌شود که یکی از مهمترین آن‌ها روابط فرازناشویی یکی از زوجین است.

چرا افراد به روابط فرازناشویی روی می‌آورند؟

دکتر دارینی، روانشناس بالینی و مشاور خانواده، درباره رابطه فرازناشویی می‌گوید: این مقوله دو فرآیند دارد، یکی بی وفایی و سردی و دیگری، خیانت. هر دوی این‌ها جزء اکسترامنتال یا فرازناشویی تعریف می‌شوند. بی وفایی خفیف‌تر از خیانت است و وقتی رابطه فرازناشویی از لحاظ عاطفی احساسی شدیدتر می‌شود، به رابطه نزدیک جسمانی منجر شده و نهایتا به خیانت کامل ختم می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: خیانت انواع مختلف دارد؛ خیانت عاطفی، خیانت جنسی و خیانت عاطفی-جنسی. تصادفا ممکن است فردی خیانت کند در حالی که برنامه‌ای از قبل نداشته است. در برخی افراد هم اعتیاد جنسی وجود دارد، یکسری هم رابطه نامشروع داریم که در حیطه توافقات زناشویی قرار می‌گیرد.

دارینی، برای انواع خیانت‌ها دلایل مختلفی را برمی شمارد از جمله کنجکاوی جنسی و یا اینکه گاهی فرد انتظارات آرمان گرایانه دارد، بعضا ممکن است احساس خلا عاطفی کند و به سمت و سوی این روابط کشیده شود. در برخی موارد نیز زنان و مردان دچار بحران‌های میانسالی شده و به سمت این روابط گرایش پیدا می‌کنند. نارضایتی جنسی، باور‌های نادرست و وجدان پایین به لحاظ شخصیتی، می‌تواند جز عواملی باشد که هم در زنان و هم در مردان به چشم می‌خورد.

کودکانی که در معرض خیانت والدین هستند

خیانت به همسر از جمله پدیده‌هایی است که عواقب و پیامد‌های آن بنیان خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، این عواقب به فرزندان و از فرزندان به اجتماع سرایت کرده و اثرات روحی و روانی بدی بر جای می‌گذارد، بنابراین کارشناسان، اثرات ناگوار این مقوله را بعضا در حیطه آسیب‌های اجتماعی دسته بندی می‌کنند.

کاملا مبرهن است هنگامی که موضوعی تنش زا در خانواده رخ می‌دهد، کودکان جزء اولین قربانیان این تنش‌ها هستند. روح حساس آن‌ها تاب تحمل بسیاری از مسائل را ندارند و نتیجه آن در رفتار و کردار آن‌ها به شیوه‌های مختلف نمایان می‌شود. تاثیر برخی ماجرا‌ها نیز در بزرگسالی فرد هویدا می‌شود که به عنوان نمونه می‌توان به موضوع روابط فرازناشویی یکی از والدین اشاره کرد.

دارینی در این باره می‌گوید: برخی از اشخاصی که به همسران خود خیانت می‌کنند کسانی هستند که والد خیانت کار داشته‌اند، یعنی پدر یا مادر به همسرش خیانت کرده و آن فرد هم در آینده از والدین الگوبرداری می‌کند، پس می‌توان گفت: سابقه بی وفایی و خیانت در والدین ممکن است در برخی موارد موجب خیانت فرزند شود و احتمال اینکه این اتفاق بیفتد، دور از دسترس نیست.

آمار‌ها حکایت از پیشتازی مردان در روابط فرازناشویی دارند

بررسی‌های پژوهشی و آماری درباره موضوع روابط فرازناشویی در کشور ما با محدودیت‌هایی مواجه است، زیرا اطلاعات افراد به آسانی در این زمینه در دسترس نبوده و بعضا منکر این ماجرا می‌شوند، ضمن اینکه حساسیت بر روی این موضوع بسیار زیاد است و افرادی که اقدام به این کار می‌کنند ترجیح می‌دهند که همه جوره منکر این موضوع شوند و همین امر دسترسی به افراد و آمارگیری و پژوهش را با مشکل مواجه می‌کند.

این مشاور خانواده در این باره می‌گوید: سال گذشته آمار‌ها نشان می‌داد که مردان بیشتر از زنان اقدام به رابطه فرازناشویی کرده و ۳۰ درصد هم برای مشاوره مراجعه می‌کردند. رابطه فرازناشویی یک پیوستار است؛ یعنی از سردی عاطفی شروع شده و به خیانت جنسی ختم می‌شود.

زنان به بی وفایی و خیانت عاطفی بسیار حساس‌ترند و مردان به خیانت جسمی و جنسی؛ بنابراین خانمی که همسرش وارد این رابطه شده اول از او می‌پرسد دوستش داشتی یا نه؟ و مرد هم از زن می‌پرسد آیا دستش به تو رسیده است؟

وی ادامه می‌دهد: بنابراین خیانت‌ها از دیدگاه زنان و مردان متفاوت است. ما فرض را بر این می‌گذاریم که با اختلال روبرو نیستیم. یعنی فرد از لحاط تنوع طلبی جنسی، بیمار شخصیتی نیست. همچنین افراد می‌توانند تحت تاثیر روابط دوستانشان، قبح این مساله برای آنان بریزد و اقدام به این روابط کنند.

آیا تکنولوژی راه را برای روابط فرازناشویی هموار کرده است؟

این مدرس دانشگاه در این زمینه معتقد است: تکنولوژی و فضای مجازی، فی نفسه بد نیست و نمی‌توانیم بگوییم فضای مجازی و اپلیکیشن‌ها تماما بد هستند. اما واقعیت اینست که امکان دسترسی افراد به یکدیگر در فضای مجازی افزایش پیدا کرده و راحت‌تر می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند.

با توجه به اینکه این موضوع در جامعه فرهنگ سازی نشده بنابراین فضای مجازی در این روابط نقش مستقیم دارد. زیرا برخی افراد، فرهنگ اینکه رفتار و روابط بین فردی آن‌ها چگونه باید باشند را نداشته و درباره چگونگی استفاده از کلام و متن‌هایی که برای هم ارسال می‌کنند نیز آگاهی لازم را ندارند.

دارینی ادامه می‌دهد: نیاز به توجه و دیده شدن به طور کاذب در این فضا برآورده می‌شود، بنابراین فرد تمایل پیدا می‌کند که موضوعی را تست کند. ضمن اینکه بسیاری از خیانت‌ها از درد دل آغاز می‌شود و در ادامه به خیانت ختم می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت: علاوه بر دسترسی، در جا انداختن برخی فرهنگ‌های غلط نقش داشته اند.

وی با اشاره به اینکه، فیلم‌های ماهواره‌ای نیز به نوبه خود قبح بسیاری از روابط را ریخته اند، می‌گوید: در گذشته افراد برای دیدن تصاویری که روابط عاطفی عادی (و نه خارج از مضمون) را به تصویر می‌کشید، در حضور جمع خجالت زده می‌شدند. اما الان دو سه نسل کنار هم می‌نشینند و این فیلم‌ها را تحلیل می‌کنند که مثلا این با آن حرف می‌زند و این بچه برای فلانی است و ... و این گونه جایگاه برخی ارزش‌ها در خانواده از دست می‌رود و احتمال انجام این کار‌ها بیشتر می‌شود. می‌توان نام جنگ نگرشی را بر این موضوع گذاشت یعنی این موضوع از لحاظ نگرشی برای افراد عادی می‌شود. زیرا وقتی موضوعی از لحاظ بصری عادی شد، انجام آن نیز قبح خود را از دست می‌دهد.

اختلالات شخصیتی را جدی بگیریم

برخی اختلالات در حوزه بیماری‌های کنترل تکانه و اختلالات شخصیتی مطرح می‌شوند که رد پای آن‌ها در روابط فرازناشویی نیز مشاهده شده و بهتر است به این افراد به دید بیمار نگریست. دارینی در این باره بیان می‌کند: افردی که وقتی از آن‌ها آزمون‌های روانی گرفته می‌شود، به لحاظ ویژگی‌های روانی در وظیفه شناسی و وجدان در حیطه الگو‌های ۵ عاملی شخصیت، نمره پایین را به دست می‌آورند، افراد تکانشگری هستند.

در این اشخاص، اختلالی تحت عنوان تنوع طلبی جنسی وجود دارد، این‌ها افرادی هستند که دائما شریک‌های جنسی خود را عوض کرده و به لحاظ شخصیتی بیمار هستند، یعنی فرد باید حتما مورد ارزیابی بالینی قرار گیرد. افرادی که از لحاظ شخصیتی متزلزل هستند و ضعف‌هایی که دارند دائما در ذهن آن‌ها مرور می‌شود احتما ابتلا به خیانت در آن‌ها بالاتر است.

اعتقادات دینی، بازدارنده خیانت‌های همسران است

اعتقادات دینی در هر بزه و خلافی حکم بازدارنده را دارد و اگر در همه امور جاری و ساری شود نقش بسیار مهمی در بهبود کارکرد نهاد‌های مهم اجتماعی از جمله خانواده دارد. حضرت علی (ع) می‌فرمایند: وفای به عهد از نشانه‌های دینداری است. اگر زنی یا شوهری به یکدیگر وفادار نبودند بدانید دین ندارند و عبادت ایشان قبول نیست.

این روانشناس بالینی در این باره اظهار می‌کند: در مشاوره‌های مذهبی، افرادی که اتکاء قلبی بالاتری به خداوند داشته و «خود کنترلی» بیشتری دارند، «کنترل تکانه» بهتری دارند، یعنی فرد می‌تواند بر روی خود کنترلی خود کار کند. کسی که به تعهد باور دارد در هر مسلکی که باشد می‌تواند تعهد خود را حفظ کند. افرادی که باور قلبی و اصول انسانی و ارزشی و مذهبی دارند امکان اینکه وفادار باشند بیشتر است.

ثمره اصلی خیانت، فروپاشی دیوار اعتماد است

این مشاور خانواده، با اشاره به تجربه‌های متعدد در مواجهه با مراجعان این حیطه می‌گوید: افرادی که مورد خیانت قرار می‌گیرند بر اساس جنسیت، نوع خیانت، نوع رابطه فرد خیانتکار با همسرش و سابقه خیانت، واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند. در این گونه موارد معمولا زنان و مردان، متفاوت است.

اگر برای شخصی، رابطه فرازناشویی خط قرمز زندگی مشترک باشد، به زندگی خاتمه می‌دهد. اما برای عده‌ای هم خط قرمز نیست و سطح خیانت را مورد بررسی قرار می‌دهند، که آیا فقط یک بار بوده؟ آیا تصادفی بوده؟ آیا فقط در حد یک گفتار عاطفی بوده؟ آیا فقط یک دیدار ساده بوده و .... همه این‌ها را لحاظ می‌کنند و بعد برای جدایی یا ادامه زندگی تصمیم می‌گیرند. اما آنچه در تمام خانواده‌ها اتفاق می‌افتد، فروپاشیدن دیوار اعتماد است.

اقدامات درمانی برای خیانت کننده و خیانت دیده تفاوت دارد

دارینی، با اشاره به تفاوت اقدامات درمانی درباره کسی که مورد خیانت قرار گرفته با کسی که خیانت کرده، خاطرنشان می‌کند: احساس ندامت و اقدام برای درمان بسیار مهم است و فرد باید صادقانه با همسر خود شروع به صحبت کند. یکسری راهکار برای جلوگیری از بازگشت به خیانت وجود دارد، عادت‌هایی مانند تشویق، احترام، اعتماد، پذیرش، گفتگو و گوش کردن به صحبت‌های همسر و اجتناب از تهدید و تنبیه و کنترل و سرزنش و عیب جویی و شکایت و ...

وی ادامه می‌دهد: این‌ها فنونی است که به واسطه آن‌ها روی زوج کار می‌شود، اما آنچه مسلم است استفاده از دیدگاه‌های آرام سازیست، یعنی معنادهی مجدد و واقعیت درمانی و بخشش درمانی. بخشش به معنای تحمل و آشتی و مصالحه و چشم پوشی نیست بلکه از کینه توزی و دشمنی و نفرت اجتناب کرده و پس از برجسته سازی ماهیت آرام بخش آن، از آن برای بهبود رابطه استفاده می‌کنیم.

فرد باید ابتدا اقدام به عذرخواهی و ختم رابطه فرازناشویی کرده و تلاش خود را برای برگرداندن اعتماد انجام دهد و البته این نکته را مدنظر داشته باشد که این موضوع یک فرآیند زمانبر است و باید زمان لازم را به آن اختصاص دهد، زیرا اولین پیامد بی وفایی از بین رفتن اعتماد است و لذا بهبود رابطه نیاز به زمان کافی دارد.